You are here :
Home »
All posts
Επίστευον οι ηγήτορές μας!
1. Ο Βασιλεύς εις το διάγγελμά του έλεγεν: «Η Θεία Πρόνοια ως εκλεκτόν
της λαόν μας εκάλεσε να αποδείξωμεν, αν είμεθα άξιοι της μεγάλης
προγονικής κληρονομιάς και ικανοί δια τα μεγάλα έργα του μέλλοντος». Και
άλλοτε: «Με την βοήθειαν του Θεού, με την ευχήν της Παναγίας, με την
δύναμιν και την θέλησιν του Έθνους, η Ελλάς, η αιωνία Ελλάς, θα ζήση και
θα θριαμβεύση, ανταξία των μεγάλων μας προγόνων, ανταξία των ηρώων και
των μαρτύρων μας».
2. Ο Πρωθυπουργός Μεταξάς εις το διάγγελμά του και αυτός έλεγε: «Να
ευχαριστήσωμεν τον Ύψιστον με όλη μας την ψυχή, γιατί μας εδιάλεξεν
υπερασπιστάς των πολυτιμοτέρων αγαθών, που έχει η ανθρωπότης και μας
ύψωσεν από την ταπεινότητά μας εις σκεύος εκλογής».
«Πιστεύω, έλεγεν εις συνομιλητήν του, βαθύτατα εις τον Θεόν. Προσεύχομαι
εις τας δυσκόλους στιγμάς με κατάνυξιν. Και ήμουν από εκείνην την νύκτα
της 28ης Οκτωβρίου - βέβαιος, ότι ο Θεός και η Παναγία δεν ημπορούσαν,
παρά να βοηθήσουν ένα αγώνα τόσον τίμιον, τόσον δίκαιον, όσον ο ιδικός
μας».
3. Ο Αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος: «Το σχήμα, ένεκα του επιβληθέντος εις την
χώραν ημών πολέμου μιμείται χειμερινήν και ζοφώδη ημέραν, καλεί δε ημάς
πάντας, ίνα υψώσωμεν υπεράνω του πέριξ ημών μαινομένου χειμώνος και
ανδροφόνου κλύδωνος και σταθώμεν επάνω εις την πέτραν της πίστεως,
ατενίζοντες προς τον Χριστόν, μόνον δυνάμενον να επιτιμήση τοις ανέμοις
και τη θαλάσση και να σκορπίση τα ζοφερά νέφη και να αποδώση εις ημάς
και τον κόσμον την ειρήνην και το φως».
4. Ο λαός όλος κατέφυγεν εις τους Ναούς, έκαμνε λειτουργίας και
παρακλήσεις εις τον Θεόν και την Παναγίαν δια τους μαχομένους. Εικόνες,
Ευαγγέλια, Σταυρούς έβαζαν εις τις τσέπες των στρατιωτών.
5. Ο Αρχιστράτηγος Αλεξ. Παπάγος εις ημερησίαν διαταγήν του προς τους μαχομένους: «Ο Χριστός και η Παναγία θα είναι μαζί σας».
6. Το Επιτελείον του Στρατού εις το πρώτον ανακοινωθέν της 28ης έγραφε
λακωνικώτατα: «Με την βοήθειαν του Θεού ο στρατός μας υπερασπίζει το
πάτριον έδαφος».
7. Οι αξιωματικοί εμπνέονται από την Πίστιν. Ιδού επιστολή πολεμιστού
προς την μητέρα του: «Χθες, εορτήν του Αγίου Σπυρίδωνος, είχα την
ευχαρίστησιν ν' ακούσω κήρυγμα εκ μέρους ενός Ταγματάρχου. Μετά το
Ευαγγέλιο μας είπε πρώτα για τον Καλόν Ποιμένα και εξέθεσε τον βίον του
Αγίου. Κατόπιν μας ανέπτυξε το πώς ο Κύριος επέτρεψε να τιμωρηθούν
μερικά κράτη, που απεμακρύνθησαν από Αυτόν».
Οι στρατιώται, τι να είπη κανείς δια την πίστιν και θρησκευτικότητα του
στρατού! Δεν θα ξεχάσω ποτέ τον Κώστα. Άγνωστος, και ολιγογράμματος,
μόνον στο δημοτικό σχολείο πήγε. Πήρε όμως από τον διδάσκαλό του την
αγάπη προς την Ορθοδοξίαν και την Πατρίδα.
-Θα πολεμήσωμε; Κώστα, του είπα, κάποτε στην αρχή.
-Αν θα πολεμήσωμε, ρωτάς; Τι θ' αφήσωμ' τ'ς βρωμοϊταλούς να μας ατιμάσν'
τ'ς μανάδες μας κι' τ'ς αδελφάδες μας. Ορέ, τ' Πάπα θα γίνουμι ημείς;
Να φτάσουμι μονάχα κι θα τ'ς πάρ' ου τάδις τουν πατέρα.
Αυτός ανέπτυξεν απαράμιλλον ηρωισμόν εις το Μέτωπον και εφονεύθη από εχθρικήν οβίδα.
«Δόξα να έχη ο Θεός, γράφει υπαξιωματικός από την πρώτην γραμμήν του
πυρός. Το διάχυτον συναδελφικόν πνεύμα και η εκδηλουμένη αγάπη εκ μέρους
όλων αναπληρούν το περιβάλλον των αδελφών και οικείων μου».
Ο Ιωάννης Μεταξάς έλεγε προς ξένον ανταποκριτήν: «Ο θάνατος δι' ημάς τους Ορθοδόξους Έλληνας είναι απλούν επεισόδιον».
Έγραφεν αξιωματικός των πρόσω: «Εάν είσθε εδώ, θα εθαυμάζετε τον
ενθουσιασμόν των ανδρών τον αυτόματον, τον ηρωισμόν των, την αντοχήν
των, την προθυμίαν των εις θυσίας και ταλαιπωρίας. Ουδεμία αντιλογία.
Όλοι εργάζονται να φέρουν εις πέρας κοινόν σκοπόν ιερόν, τον οποίον
αισθάνονται και οι πλέον αγράμματοι. Όλοι εμπνέονται από την
συναίσθησιν, ό,τι έχουν επωμισθή την ευθύνην να προστατεύσουν την
Ορθοδοξίαν. Είθε ο Κύριος να μας στεφάνωση με τον στέφανον της Νίκης».
Ιατρός του στρατεύματος έγραφε: «Δεν ακούονται εδώ ύβρεις και
βλασφημίαι. Ούτε αι μεγάλαι ηθικαί παρεκτροπαί που εσημειώνοντο άλλοτε».
«Στο κάθε βήμα εδώ πάνω -έγραφε στρατιώτης και το δημοσίευσεν εφημερίς-
νομίζει κανείς πως κάπου κοντά μας τριγυρίζει η Παναγία».
Άλλος αξιωματικός έγραφε: «Από άκρον εις άκρον του Μετώπου εν Αλβανία
κυριαρχεί πίστις βαθυτάτη προς τον Θεόν. Αναπέμπονται ικετήριοι
προσευχαί προ πάσης μάχης και ευχαριστήριοι ύμνοι μετά πάσαν νίκην».
Έτερος πολεμιστής έγραφε: «Η πίστις του στρατού μας αυξάνει. Η αιτία
είναι τα θαύματα, τα οποία γίνονται μπροστά μας. Τι να πη κανείς, ποιο
να πρωτοδιηγηθής και ποιο ν' αφήσης. Με γράμμα δεν μπορώ να τα
παραστήσω...».
Ο Θεός και η Υπέρμαχος Θεοτόκος, δώσανε την νίκη στην Ελλάδα. Και την
δώσανε, διότι η πίστις των Ελλήνων στο Θεό ήταν γνήσια και ιερή. Διότι ο
αγώνας ήταν δίκαιος. Διότι πολεμήσανε για ιερά και όσια. Και ακόμη,
διότι όλος ο Ελληνισμός, ζήτησε την προστασία του Θεού και της Παναγίας.
(Από το βιβλίο ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ 1940 του Αρχιμ. Χαραλάμπους Βασιλοπούλου).
Ελλάδα. Αυτή η λωρίδα γης ήταν πάντα το ανάχωμα απέναντι στην τυραννία,
στη βαρβαρότητα, στηνεκμετάλλευση του ανθρώπου από τον άνθρωπο. Σε αυτό
το ανθρώπινο τείχος από ελληνική σάρκα, συνθλίβονταν οι ορδές της
ανομίας, της ασυδοσίας, της κτηνώδους δύναμης ενάντια στον πολιτισμό.
Όταν τελικώς η Ελλάδα έπεσε, ενσαρκωμένη στο κορμί του Κωνσταντίνου
Παλαιολόγου, όλη η ανθρωπότητα βυθίστηκε στον σκοτεινό μεσαίωνα. Στην
λήθη, στον σκοταδισμό, στην Ιερά Εξέταση, στο δουλεμπόριο, τη
δεισιδαιμονία και τον φανατισμό του Καθολικισμού και των αιρέσεων.
Έπρεπε πάλι να ανάψει η σπίθα η ελληνική για να φέρει την αναγέννηση, το
φως και το δικαίωμα στην ζωή. Η αρχή της αρετής ξεκίνησε από την Ελλάδα
από την αντίσταση στη βαρβαρότητα και τη διαφθορά.
Μη γελιέστε. Ότι όμορφο υπάρχει στον πλανήτη, είναι ελληνικό. Από την
δημοκρατία μέχρι την ευνομία. Από την τέχνη μέχρι την καλλιτεχνία. Από
την μόρφωση μέχρι την επιστήμη. Από την άθληση μέχρι τους ανθρώπινους
άθλους δια μέσου των αιώνων.
Τώρα το σκοτάδι επανέρχεται με τη μορφή του «χρηματοπιστωτικού
συστήματος». Ο παγκόσμιος αχταρμάς βασισμένος σε χρηματιστηριακές τιμές
και όχι αξίες, ως άλλος Ξέρξης επιτίθεται στο δίκαιο των λαών. Το δίκαιο
- λέξη ελληνική, που φιλά στοργικά τον αδύναμο από το κτήνος,
κινδυνεύει από τα σύγχρονα αργύρια υπό μορφή «άυλων τίτλων»,
άυλων τόκων και χρεών, άυλης κρίσης και τρομοκρατίας, που όμως θα
οδηγήσουν σε μια αληθινή, οδυνηρή και καθ’ όλα «υλική» τυραννία. Σε έναν
νέο μεσαίωνα.
Η επίθεση άρχισε πάλι στο αιώνιο μετερίζι της λευτεριάς, την Ελλάδα.
Όπως τότε, όπως πάντα. Γιατί έστω και μυστηριακά, υποσυνείδητα, η Ελλάδα
είναι η πατρίδα της Λευτεριάς και η κοιτίδα της. Ο Ύμνος της τραγουδά
την λευτεριά (Ύμνος εις την Ελευθερίαν). Η σημαία της συμβολίζει την
λευτεριά. (Ελευθερία ή Θάνατος).
Το άδικο λοιπόν, ήξερε πολύ καλά πού να χτυπήσει. Αυτό που δεν ήξερε
είναι πως ακόμα η φλόγα καίει. Και θα τους κάψει όπως ο Ηρακλής τη
Λερναία Ύδρα, όπως η Πυθία τους βέβηλους, όπως η Υπερμάχω τους
εισβολείς.
Γιατί ο αγώνας δεν είναι ενάντια στην κρίση ή το όποιο χρέος. Είναι ο αγώνας για την επιβίωση, για την ίδια τη ζωή.
Και για μια ακόμη φορά η Ελλάδα καλείται να υπερασπίσει τις
πανανθρώπινες αξίες, όχι τα αξιώματα των πολιτικών. Ελλάδα δεν είναι
ούτε ο Παπανδρέου, ούτε το τραπεζικό σύστημα.
Ελλάδα είναι η πύρινη πνοή που πηγάζει από καρδιές ηρώων και διδάσκει την ελευθερία.
Ελευθερία για όλους!
Πρόγευση των προκλήσεων που θα βιώνει ο ελληνισμός και οι κοινωνίες σε
κάθε σημείο του πλανήτη, βιώνουμε το τελευταίο διάστημα. Ίσως είναι
συμπτωματικό, ίσως όμως είναι μήνυμα που δεν πρέπει να παρανοήσουμε.
Για όλα αυτά τα σημεία των καιρών έχει μιλήσει έγκαιρα ο Γέρνοντας
Παΐσιος, πολλά χρόνια πριν διαμορφωθούν αυτές οι συνθήκες που
αποκαλύπτουν ένα καλά μελετημένο σχέδιο δουλείας του ελληνισμού από την
ελίτ των παγκόσμιων ολιγοπωλίων που θέλουν να μετατρέψουν τις
πολιτισμένες κοινωνίες, σε αγέλες άβουλων καταναλωτών.
Ο Γέροντας Παΐσιος είχε προβλέψει την κρίση και την αιχμαλωσία του
ελληνικού λαού μέσω δανείων. Έγκαιρα διαπίστωσε την παρακμή που
επιβάλλει στην κοινωνία ο άκρατος καταναλωτισμός, η ξετσιπωσιά, η
υποδήλωση στην ύλη, η οκνηρία και η ματαιοδοξία. Μόνοι σας μπορείτε να
δείτε και να κρίνετε τα ντοκουμέντα.
Κανείς, εκτός από το νου και την καρδιά, δεν μπορεί να επιβάλλει την
αλήθεια, και η αλήθεια είναι η σοφία. Είναι η γνώση, η οποία γίνεται
δύναμη με την εγκράτεια και τον αγώνα. Αυτή είναι η ελευθερία και η
ειδοποιός διαφορά του ελληνισμού και της Ορθοδοξίας, ως μαρτυρία αγάπης,
όπου ο άνθρωπος αποτελεί το μέτρο και το επίκεντρο.
Έχω όμως μια αίσθηση ότι από την Ελλάδα θα ξεκινήσει μια επανάσταση
ενάντια ενός συστήματος που διοικεί την ανθρωπότητα τα τελευταία 350
χρόνια. Όλοι οι λαοί έχουν φτάσει στην άκρη του νήματος και όλοι
περιμένουν τη σπίθα.
Πιστεύω ότι σαν χώρα θα ξαναγράψουμε ιστορία, και μελλοντικές γενεές θα
θυμούνται τους έλληνες σαν τον λαό που ξαναέδωσε τα φώτα στον κόσμο.
Αν σας άρεσε το θέμα κάντε ένα "Like" και κοινοποιήστε το στους Φίλους σας...!
Επειδή έχουμε φτάσει στο σημείο, όπου θα πρέπει να δίνονται
απαντήσεις και για τα πλέον αυτονόητα, κι επειδή η προπαγάνδα όταν μένει
αναπάντητη, ισχυροποιείται στον μέσο νου ως η απόλυτη αλήθεια, καλό θα
είναι να δοθεί ένα τέλος σ’ αυτόν τον στείρο «αντιαρχαιοελληνισμό» (το
άλλο άκρο της προγονολατρείας) που έρπει, καιρό τώρα στα διάφορα
μονοπάτια του διαδικτύου και όχι μόνο.
Παρ’ ότι η έννοια «εθνικό κράτος» και όχι απλά «έθνος» άρχισε να
σχηματοποιείται, έτσι όπως την γνωρίζουμε σήμερα, κυρίως από τον 18ο
αιώνα, εντούτοις ο όρος «έθνος» (αλλά και «γένος»), δεν ήταν άγνωστος
στον αρχαίο κόσμο. Ο Ηρόδοτος συχνά χρησιμοποιεί τον όρο «έθνεο» για να
περιγράψει τις διάφορες φυλές, ελληνικές και μη που είχαν κοινή
καταγωγή, γλώσσα, θρησκεία κ.τ.λ. (π.χ. «…Ἄβαντες μὲν ἐξ Εὐβοίες εἰσὶ
οὐκ ἐλαχίστη μοῖρα, τοῖσι Ἰωνίης μέτα οὐδὲ τοῦ οὐνόματος οὐδέν, Μινύαι
δὲ Ὀρχομένιοί σφι ἀναμεμίχαται καὶ Καδμεῖοι καὶ Δρύοπες καὶ Φωκέες
ἀποδάσμιοι καὶ Μολοσσοὶ καὶ Ἀρκάδες Πελασγοὶ καὶ Δωριέες Ἐπιδαύριοι,
ἄλλα τε ἔθνεα πολλὰ ἀναμεμίχαται…» [βιβλίο «Κλειώ»], «ἔθνεα Βοιωτῶν καὶ
Χαλκιδέων» [βιβλίο «Τερψιχόρη»], «Μακεδόνων ἔθνεα» [βιβλίο «Ερατώ»]
κ.ά.)
2. Σε κείμενο που έγραψε ο Ισοκράτης με αφορμή τους εκατοστούς
Ολυμπιακούς Αγώνες και το οποίο απέστειλε για ανάγνωση στην Ολυμπία,
διαβάζουμε: «Ταύτην γὰρ οἰκοῦμεν οὐχ ἑτέρους ἐκβαλόντες οὐδ’
ἐρήμην καταλαβόντες οὐδ’ ἐκ πολλῶν ἐθνῶν μιγάδες συλλεγέντες, ἀλλ’ οὕτω
καλῶς καὶ γνησίως γεγόναμεν, ὥστ’ ἐξ ἧσπερ ἔφυμεν, ταύτην ἔχοντες ἅπαντα
τὸν χρόνον διατελοῦμεν, αὐτόχθονες ὄντες…». Δηλαδή:
«Κατοικούμε σ’ αυτήν την χώρα, χωρίς να έχουμε εκδιώξει άλλους από εδώ,
ούτε την καταλάβαμε βρίσκοντάς την έρημη, ούτε είμαστε μιγάδες
ανακατεμένοι από διάφορα έθνη ανθρώπων, αλλά υπάρχουμε καλώς και
γνησίως, διότι κατέχουμε την χώρα στην οποία γεννηθήκαμε και ζούμε καθ’
όλη την διάρκεια της ιστορίας μας, αφού είμαστε αυτόχθονες…»
(Πανηγυρικός, εδάφιο 24).
4. Στην μάχη του Μαραθώνα (490 π.Χ.), ο Σιμωνίδης ο Κείος αφιέρωσε
το εξής επίγραμμα: «Ελλήνων προμαχούντες Αθηναίοι Μαραθώνι, χρυσοφόρων
Μήδων εστόρεσαν δύναμιν» (Μετάφραση: «Αμυνόμενοι υπέρ των Ελλήνων οι
Αθηναίοι στον Μαραθώνα, κατέστρεψαν τη δύναμη των χρυσοφορεμένων
Περσών»). Να θυμίσουμε, ότι στην νικηφόρα μάχη του Μαραθώνα, απέναντι
από τους 55.000 Πέρσες, μαζί με τους 10.000 Αθηναίους, συντάχθηκαν και
1.000 Πλαταιείς, ενώ υπήρχε και στρατιωτική βοήθεια 1.000 οπλιτών από
την Σπάρτη, που όμως έφτασε καθυστερημένα στο πεδίο της μάχης. Στην
ναυμαχία της Σαλαμίνας που ακολούθησε το ίδιο έτος, ο Αισχύλος (ο οποίος
συμμετείχε ενεργά στην μάχη του Μαραθώνα και στις ναυμαχίες του
Αρτεμισίου και της Σαλαμίνας) μάς αφηγείται μέσα από την τραγωδία του
«Πέρσες», τον παιάνα των Ελλήνων: «Ὦ παῖδες Ἑλλήνων ἴτε, ἐλευθεροῦτε
πατρίδ’, ἐλευθεροῦτε δὲ παῖδας, γυναῖκας, θεῶν τέ πατρῴων ἕδη, θήκας τε
προγόνων: νῦν ὑπὲρ πάντων ἀγών». (Μετάφραση: «Εμπρός, τέκνα των Ελλήνων,
ελευθερώστε την πατρίδα, ελευθερώστε τα παιδιά σας, τις γυναίκες σας,
τα ιερά των πατρογονικών θεών σας, τους τάφους των προγόνων σας· τώρα ο
αγώνας είναι για τα πάντα»).
5. Έλληνες δεν λογίζονταν μόνο όσοι κατοικούσαν στον κυρίως
ελλαδικό χώρο, αλλά και έξω απ’ αυτόν. Το 481 π.Χ., έναν χρόνο πριν την
επική μάχη των Θερμοπυλών (480 π.Χ.), συγκλήθηκε πανελλήνιο συνέδριο
στην Κόρινθο, για να αποφασιστεί η στάση που θα έπρεπε να κρατήσουν οι
Έλληνες απέναντι στους Πέρσες. Προσκλήθηκαν επίσης οι Έλληνες της
Μασσαλίας και της Κριμαίας, που δεν μπόρεσαν να προσέλθουν λόγω
απόστασης, ενώ το παρόν έδωσαν οι Έλληνες της Κάτω Ιταλίας, οι Κρήτες,
οι Κερκυραίοι κ.ά. Σ’ αυτό το συνέδριο δεν προσκλήθηκαν μόνο οι Έλληνες
που είχαν υποταχθεί στους Πέρσες, δηλαδή οι Έλληνες της Κύπρου, της
Αιγύπτου, της Ιωνίας, της Μακεδονίας κ.ά. Έχουν ιδιαίτερη σημασία δε, οι
δύο εκ των αποφάσεων που τελικά ελήφθησαν και που όριζαν πως:
6. Τις παραμονές της ιστορικής μάχης των Πλαταιών (479 π.Χ.), όπου
σύμφωνα και με το επίγραμμα του περιηγητή Παυσανία «Σε αυτόν το πόλεμο
πολέμησαν: Λακεδαιμόνιοι, Αθηναίοι, Κορίνθιοι, Τεγεάτες, Σικυώνιοι,
Αιγινήτες, Μεγαρείς, Επιδαύριοι, Ορχομένιοι, Φλειάσιοι, Τροιζήνιοι,
Ερμιονείς, Τιρύνθιοι, Πλαταιείς, Θεσπιείς, Μυκηναίοι, Κείοι, Μήλιοι,
Τήνιοι, Νάξιοι, Ερετριείς, Χαλκιδείς, Στυρείς, Ηλείοι, Ποτειδαιάτες,
Λευκάδιοι, Ανακτορείς, Κύθνιοι, Σίφνιοι, Αμβρακιώτες και Λεπρεάτες», ο
βασιλιάς των Μακεδόνων, Αλέξανδρος ο Α’, που είχε υποταχθεί στους
Πέρσες, πάει κρυφά στο στρατόπεδο των Ελλήνων και τους μεταφέρει το
στρατιωτικό σχέδιο του Μαρδόνιου και αιτιολόγησε την πράξη του, ότι ως
Έλληνας δεν θα ήθελε να δει την Ελλάδα σκλαβωμένη: «αὐτός τε γὰρ
Ἕλλην γένος εἰμὶ τὠρχαῖον καὶ ἀντ᾽ ἐλευθέρης δεδουλωμένην οὐκ ἂν
ἐθέλοιμι ὁρᾶν τὴν Ἑλλάδα» («Ηροδότου ιστορίαι», βιβλίο «Καλλιόπη»).
7. Όπως εξιστορεί ο Αρριανός, όταν ο Μέγας Αλέξανδρος νίκησε τους
Πέρσες στην μάχη του Γρανικού ποταμού (334 π.Χ), αιχμαλώτισε όσους
Έλληνες είχαν πολεμήσει ως μισθοφόροι στο πλευρό των Περσών και είχαν
παραβιάσει την κοινή απόφαση, να μην πολεμήσουν Έλληνες εναντίον
Ελλήνων, και τους έστειλε στη Μακεδονία για να εργαστούν σε
καταναγκαστικά έργα. Παράλληλα έστειλε 300 περσικές πανοπλίες στην
Αθήνα, ως ανάθημα στη θεά Αθηνά, με τη εντολή να συνοδεύεται από το
επίγραμμα «Ἀλέξανδρος Φιλίππου καὶ οἱ Ἕλληνες πλὴν Λακεδαιμονίων ἀπὸ τῶν
βαρβάρων τῶν τὴν Ἀσίαν κατοικούντων»: «ἔθαψε δὲ καὶ τοὺς μισθοφόρους
Ἕλληνας, οἳ ξὺν τοῖς πολεμίοις στρατεύοντες ἀπέθανον. ὅσους δὲ αὐτῶν
αἰχμαλώτους ἔλαβε, τούτους δὲ δήσας ἐν πέδαις εἰς Μακεδονίαν ἀπέπεμψεν
ἐργάζεσθαι, ὅτι παρὰ τὰ κοινῇ δόξαντα τοῖς Ἕλλησιν Ἕλληνες ὄντες ἐναντία
τῇ Ἑλλάδι ὑπὲρ τῶν βαρβάρων ἐμάχοντο. ἀποπέμπει δὲ καὶ εἰς Ἀθήνας
τριακοσίας πανοπλίας Περσικὰς ἀνάθημα εἶναι τῇ Ἀθηνᾷ ἐν πόλει. καὶ
ἐπίγραμμα ἐπιγραφῆναι ἐκέλευσε τόδε. Ἀλέξανδρος Φιλίππου καὶ οἱ Ἕλληνες
πλὴν Λακεδαιμονίων ἀπὸ τῶν βαρβάρων τῶν τὴν Ἀσίαν κατοικούντων»
(«Αλεξάνδρου Ανάβασις», Βιβλίο Α).
pare-dose
Ο θεός του φωτός, Απόλλων, ο γιος του Δία και της
Λητώς, γεννήθηκε μαζί με την δίδυμη αδελφή του Άρτεμη, στις παρυφές του
όρους Κύθνου, στο νησί της Δήλου.
Σαν θεός του καθαρού φωτός, ήταν εχθρός του σκοταδιού, της αμάθειας
και της κακότητας. Σύμφωνα με την παράδοση, όταν ήταν νεογέννητο,μόνο
μερικών ημερών, έφυγε από την Δήλο και έψαξε να βρει την κατάλληλη
τοποθεσία για να κτίσει τον ναό του. Επισκέφθηκε σχεδόν ολόκληρη την
Ελλάδα και όταν έφθασε στους πρόποδες του όρους Παρνασσού, έμεινε κατ'
ενθουσιασμένος.
Η τοποθεσία όμως ανήκε στην θεά Γαία και προστατεύονταν από τον γιο
της, τον Πύθωνα. Ο Απόλλων χρησιμοποιώντας το τόξο του και ένα αναμμένο
δαυλό, σκότωσε τον Πύθωνα, πήρε υπό την κατοχή του την περιοχή και μετά
έφυγε με την αδελφή του Άρτεμη για την Σικυώνα, για να εξαγνισθούν από
τον φόνο.
Στο μέρος της Ελληνιστικής πόλης κοντά στην Αγορά (η Αρχαία Ακρόπολη
της Σικυώνος κατά τους χρόνους αυτούς), το επονομαζόμενο αργότερα
"Φόβος", κατελήφθησαν από φόβο και έφυγαν για την Κρήτη. Οι πρώτοι
ιερείς του ναού ήταν Κρητικοί έμποροι, οι οποίοι ταξίδευαν από την Κνωσό
στην Πύλο, αλλά ο θεός άλλαξε την πορεία του πλοίου τους και
αγκυροβόλησαν στο λιμάνι της Κρίσσας.
Σύμφωνα με άλλη παράδοση, ο Απόλλων έφυγε από το όρος του Ολύμπου για
να εξαγνισθεί από τον φόνο και πήγε να δουλέψει σαν υπηρέτης, στον
βασιλιά Άδμητο των Φερών. Όταν ο Απόλλων εξαγνίσθηκε, επέστρεψε στους
Δελφούς στεφανωμένος με δάφνες από τα Τέμπη.
Σιγά-σιγά, σαν θεός του φωτός, ο οποίος διαπερνά το σκοτάδι, ο
Απόλλων έγινε ο θεός της προφητείας. Πάντοτε δήλωνε την αλήθεια, χωρίς
όμως να την φανερώνει, και οι απαντήσεις του ήταν διφορούμενες, μόνο
σημεία, όπως έλεγε ο Ηράκλειτος:
"Ο κύριος στον οποίο ανήκει το μαντείο των Δελφών, ούτε φανερώνει την αλήθεια, ούτε την κρύβει, μόνο δίνει σημάδια".
Γνωστός με πολλά επίθετα, όπως Φοίβος, Λύκειος, Αγειεύς, Δελφίνος, κλπ., εορτάζονταν περισσότερο από κάθε άλλον θεό.
Ως Απόλλων Θεός του φωτός που δίνει ζωή, προάγοντας
την υγεία και το καλώς έχει του ανθρώπου, εορτάζονταν στα Θαργέλια (τον
Μάιο, στην Αθήνα), Δελφίνια (Αθήνα), Υακύνθια (Σπάρτη), Εκατόμβαια, η
θυσία εκατό βοδιών στην Αθήνα (ο πρώτος μήνας του χρόνου, Εκατόμβαιος,
ονομάζονταν από το γεγονός).
Οι εορτές του, σαν θεός του φωτός, γίνονταν όλες την άνοιξη και το καλοκαίρι.
Εορτάζονταν όχι μόνο την εβδόμη μέρα του μηνός (τα γενέθλιά του), αλλά επίσης και η πρώτη μέρα κάθε μήνα, ήταν ιερή γι' αυτόν.
Ο Απόλλων ήταν ο θεός του φωτός, του πολιτισμού, της ηθικής, ο οποίος μάχονταν εναντίον κάθε βαρβαρότητας, αναρχίας και κακίας. Ήταν συνδεδεμένος πολύ και με τις καλές τέχνες. Ως θεός της μουσικής, παρουσιάζεται να παίζει την λύρα. Ήταν επίσης θεός του αγροτικού χορού, που περιείχε τραγούδι και μουσική.
Πολλές αναφορές σε αρχαία κείμενα παραπέμπουν σε τομείς που έχουν να
κάνουν με υψηλή τεχνολογία.
Στον χώρο μιας τεχνολογίας αν όχι πολύ
υψηλότερης από την σημερινή, τουλάχιστον ισάξιά της. Έτσι βλέπουμε τον
θρυλικό Άργο να κατασκευάζει από το ιερό ξύλο που του έδωσε η Αθηνά την
Αργώ, το πλοίο των Αργοναυτών, το οποίο είχε την ιδιότητα να μιλά, αλλά
και να πετά!!!
Ακόμη βλέπουμε τον Υπερβόρειο Άβαρη να ίπταται πάνω σε ένα βέλος που
του είχε χαρίσει ο Απόλλων, και να επισκέπτεται διάφορα σημεία της γης
με σκοπό την ίαση ασθενών. Τον Τριπτόλεμο να διαδίδει την σπορά με το
φλεγόμενο άρμα που επί τούτου είχε κατασκευάσει η θεά Δήμητρα και είχε
δώσει στον Ελευσίνιο βασιλόπαιδα.
Άπειρες οι αναφορές σε παρόμοια γεγονότα πτητικών μηχανών υπάρχουν
στην πλούσια ελληνική μυθολογία. Αναφορές που έχουν οδηγήσει, διόλου
τυχαία βεβαίως, ερευνητές και συγγραφείς να κάνουν λόγο για έναν
τεράστια εξελιγμένο πολιτισμό των προγόνων μας της απώτατης αρχαιότητας,
ο οποίος μετά την καταστροφή που υπέστη και με την πάροδο των
χιλιετηρίδων πέρασε στην παράδοση σαν θρύλος. Το ίδιο και οι
πρωταγωνιστές εκείνων των επιτευγμάτων- κατορθωμάτων, οι ήρωες.
Ο Φαέθων συγκαταλέγεται και αυτός ανάμεσα στο πλήθος
των περιπτώσεων των πτητικών φαινομένων της προϊστορίας. Ο θρύλος τον
θέλει γιο του Ήλιου, που πήρε το άρμα του πατέρα του με αποτέλεσμα να
κατακαύσει την γη. Μπροστά στον κίνδυνο του αφανισμού της ο Δίας τον
κατακεραύνωσε .
Αποσυμβολίζοντας τον θρύλο του πολλοί ερευνητές τον κατατάσσουν στους
αστροναύτες της εποχής των Θεών. Η παράδοση τον θέλει ακόμη ως εμπρηστή
της γης, ως τυραννικό βασιλιά, αλλά και ως αποστάτη Άγγελο( Εωσφόρος).
« Φαέθων τον του πατρός άρμα ζεύξας, δια το μη δυνατός είναι κατά την
του πατρός οδόν ελαύνων, τα επί της γης συνέκαυσε, και αυτός
κεραυνωθείς διεφθάρει…» (Πλάτων, Τίμαιος, κεφ. Γ΄ εδαφ. 22, 6).
Και ο Γρηγόριος ο Θεολόγος στην πατρολογία του « περί φθόνου» λέγει
για τον αποστάτη άγγελο Εωσφόρο: « … Ο μεγάλος αρχηγός των αγγέλων, ο
ωραιότατος Εωσφόρος, πρώτος είδε το άρρητον φως της τρισηλίου θεότητας.
Και εφαντάσθη ότι ήτο δυνατόν να γίνει όμοιος με τον Θεό. Τον Εωσφόρο
τον σκότωσε η θεία Πρόνοια τιμωρώντας την έπαρσή του, και ο μεγάλος
εκείνος άγγελος έγινε ο δαίμων της γης…» . « Φαέθων ηλίου παις πόθον εσχηκός παράλογον επιβήναι του πατρικού άρματος εκτινάσσεται παρά τον Ηριδανόν ποταμόν…», ( Παλαίφατος « περί απίστων», κεφ. ΧΙΙΙ).
Ο Νόνος στα «Διονυσιακά» του περιγράφει το γεγονός( τόμος Β΄ κεφ. 38,
στιχ. 410-411), « Ζευς δε πατήρ κατεκρήμνισε ύψιστον αυτοκίλιστον, υπέρ
ρόον Ηριδανόν.
Ενώ ο Ιέρων γράφει ότι ο Φαέθων έκαψε σε πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον εχθρών, πολλές περιοχές της γης: « Ο επί Φαέθοντος εμπρησμός εν Αιθιοπία…».
Αλλά για τον εμπρησμό της Αφρικής από τον Φαέθοντα κάνει λόγο και ο Οβίδιος .
Ο Νόνος ακόμη στα «Διονυσιακά» του αναφέρει πως ο
Φαέθων είναι εκείνος που πέταξε από τον Βόρειο πόλο στον Νότιο και από
τον Βόρειο πόλο στην Αμερική. Επί λέξει λέει:
« … Παλινόσταιω δε πορείη εις Νότον εκ Βορρεάο, λοιπόν πόλον εις πόλον έστη… Εκ δε Κυθήρων έτραπε άρμα εις χθόνα Κύπρου…»
«… Φαέθων δε πόλον δινωτόν εάσας, εις Δύσιν έτραπε δίφρον…»
«… Εις Πάφον ουρανόθεν συν Κλημένη Φαέθοντα, συν ενδυμίωνι Σελήνη…»
«… Ζευς δε πατήρ, Φαέθοντα κατεστήριξεν Ολύμπω , Ηνίοχον επώνυμον…»
Ο Φαέθων λοιπόν κατά τον Νόνο φαίνεται να πετά από τον Βόρειο στον Νότιο πόλο, από τα Κύθηρα στην Κύπρο, και από το Βαλμπέκ του Λιβάνου προς την Πάφο της Κύπρου. Λόγω των μεγάλων του άθλων ο τότε κόσμος τον κατατάσσει στους ισόθεους άνδρες και συγκαταλέγεται στο Πάνθεο των Ολυμπίων Θεών ως Ηνίοχος του Διαστήματος.
Ο φιλόσοφος Αντισθένης συμβούλευε τους Αθηναίους να ανακηρύξουν με την ψήφο τους τα γαϊδούρια σε άλογα.
Όταν του είπαν ότι κάτι τέτοιο είναι έξω από κάθε λογική, ο Αντισθένης παρατήρησε:«Μήπως και στρατηγούς δεν αναδεικνύετε με την ψήφο σας χωρίς να έχουν πάρει καμία απολύτως εκπαίδευση;»....
Ένας
μοχθηρός άνθρωπος ήθελε να προφυλάξει το σπίτι του από κάθε κακό. Προς
τούτο τοποθέτησε στην πόρτα μια επιγραφή που έλεγε: “Κανένα κακό μη μπει
στο σπίτι αυτό”.Ο Διογένης διαβάζοντας την επιγραφή παρατήρησε:«Μα ο
ιδιοκτήτης του σπιτιού από που θα μπει;»
Όταν είδε ο Διογένης κρατικούς ταμίες να έχουν πιάσει κάποιον που είχε
κλέψει ένα μπουκάλι, παρατήρησε: «Οι μεγάλοι κλέφτες έχουν συλλάβει το
μικρό κλέφτη».
Ο Δημοσθένης έλεγε ότι πολλές φορές ήθελε να ευχηθεί να χαθούν οι κακοί,
φοβόταν όμως μήπως με την ευχή αυτή ερημωθεί εντελώς η πόλη.
Ο Αριστείδης και ο Θεμιστοκλής, πολιτικοί αντίπαλοι, στάλθηκαν
πρεσβευτές σε μια πόλη. Ο Αριστείδης τότε είπε στον Θεμιστοκλή:«Θέλεις
να αφήσουμε την έχθρα στα σύνορα της χώρας μας; Κι αν το κρίνεις
απαραίτητο, συνεχίζουμε μόλις επιστρέφουμε στην πατρίδα».
Κάποτε ο Φίλιππος, ο Βασιλιάς των Μακεδόνων, φιλονικούσε με την
Ολυμπιάδα, τη σύζυγό του. Τη στιγμή εκείνη φτάνει στο παλάτι ως
απεσταλμένος από την Κόρινθο, ο Δημάρατος και ο Φίλιππος τον ρωτά:«Πώς
πάνε από ομόνοια οι Έλληνες;».Ο Δημάρατος του απαντά:«Πολύ ενδιαφέρεσαι
για την ομόνοια των Ελλήνων, τη στιγμή που μέσα στο σπίτι σου δεν βλέπω
να βασιλεύει ομόνοια».
Ρώτησαν τον Αριστοτέλη:«Τι κερδίζουν όσοι λένε ψέματα;».Ο φιλόσοφος
απάντησε:«Να μην τους πιστεύει κανείς και όταν ακόμα λένε την αλήθεια».
Ο γιος μιας εταίρας πέταγε πέτρες σε περαστικούς. Ο Διογένης του
είπε:«Πρόσεχε μήπως ανάμεσα στους άλλους χτυπήσεις και τον πατέρα σου,
που δεν γνωρίζεις».
Ο Μ. Αλέξανδρος έστειλε στον Φωκίωνα 100 τάλαντα. Ο Αθηναίος πολιτικός
ρώτησε τους ανθρώπους που του έφεραν το μεγάλο αυτό ποσό:«Γιατί ο
Αλέξανδρος διάλεξε εμένα απ’ όλους τους Αθηναίους για να μου χαρίσει 100
τάλαντα;».Οι απεσταλμένοι απάντησαν:«Διότι μόνο εσένα θεωρεί έντιμο
άνθρωπο».Ο Φωκίων αρνήθηκε να δεχθεί το δώρο λέγοντας:«Ας μ’ αφήσει
λοιπόν να συνεχίσω να είμαι έντιμος».
Ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος, παρακολουθούσε τους Ολυμπιακούς
αγώνες, οι Πελοποννήσιοι όμως αν και ευεργετημένοι απ’ αυτόν, τον
γιουχάϊζαν. Όταν οι φίλοι του εξοργισμένοι από τη συμπεριφορά
απευθύνθηκαν στον Φίλιππο, ο βασιλιάς τους είπε:«Αν οι ευεργετημένοι
Πελοποννήσιοι, συμπεριφέρονται έτσι φαντάζεστε τι θα κάνουν, αν τους
βλάψω;».
Ρωτήθηκε ο Εμπεδοκλής γιατί αγανακτεί, όταν τον βρίζουν. Ο φιλόσοφος
απάντησε:«Αν δεν λυπάμαι όταν με κακολογούν, δεν θα είναι δυνατό να
χαίρομαι όταν με επαινούν».
Κάποτε ο Διογένης φώναζε:«Ελάτε εδώ άνθρωποι!».Και όταν μαζεύτηκαν
πολλοί, τους κυνήγησε με το μπαστούνι του λέγοντας:«Ανθρώπους κάλεσα,
όχι καθάρματα!».
Ρωτούσαν τον Διονύσιο τον νεότερο πώς ο πατέρας του, αν και απλός
πολίτης μπόρεσε να καταλάβει την εξουσία και γιατί ο ίδιος, αν και γιος
τυράννου την έχασε. Ο Διονύσιος έδωσε την απάντηση:«Ο πατέρας μου έκανε
την προσπάθειά του, όταν η δημοκρατία προκαλούσε μίσος, ενώ εγώ
αγωνιζόμουν, όταν η τυραννίδα κινούσε φθόνο».
Ο Επαμεινώνδας όταν είδε ένα μεγάλο στρατό που δεν είχε ικανό στρατηγό, είπε:«Μεγάλο θηρίο αλλά χωρίς κεφαλή».
Σε ένα νεαρό στρατιώτη που δεν έδειχνε την ίδια ανδρεία με τον πατέρα
του, απαιτούσε όμως να παίρνει την ίδια αμοιβή μ’ αυτόν, ο βασιλιάς
Αντίγονος ο Β’ έλεγε:«Εγώ νεαρέ, πληρώνω μισθό και δίνω δώρα όχι για
πατραγαθία, αλλά για ανδραγαθία».
Ο τύραννος των Συρακουσών Διονύσιος ο πρεσβύτερος τοποθέτησε σε ανώτερη
θέση έναν κακοήθη άνθρωπο και πολύ αντιπαθή στο λαό. Όταν τον ρώτησαν,
γιατί έκανε κάτι τέτοιο, απάντησε:«Θέλω να υπάρχει κάποιος που να τον
μισούν περισσότερο απ’ όσο εμένα».
Ρώτησαν τον Αριστείδη τι τον στενοχωρούσε πιο πολύ στην εξορία. Εκείνος
απάντησε:«Η κακή φήμη της πατρίδας μου. Όλοι την κακολογούν επειδή με
εξόρισε».
Κάποιος πολίτης αριστοκρατικής καταγωγής, αλλά μοχθηρός, υπενθύμιζε στον
Σωκράτη την άσημη καταγωγή του. Ο φιλόσοφος του έδωσε την απάντηση:«Αν
εγώ πρέπει να ντρέπομαι για τους άσημους προγόνους μου, οι υπέροχοι
πρόγονοί σου πρέπει να νιώθουν ντροπή για σένα, τον ανάξιο απόγονό
τους».
Ο Φωκίων διαφωνούσε συνήθως με όλους στα πολιτικά θέματα. Μια φορά όμως
όταν μίλησε στην εκκλησία του δήμου, όλοι ασπάστηκαν τις ιδέες του.
Απορημένος γύρισε προς τους φίλους του και τους ρώτησε:«Μήπως είπα
σήμερα κάποια ανοησία, χωρίς να το καταλάβω;».
pournari
Η καταστροφή της Χίου: Αναφερόμαστε στη σφαγή δεκάδων
χιλιάδων Ελλήνων στη Χίο από τους Οθωμανούς Τούρκους στις 30 Μαρτίου
1822, ως αντίποινα για την κήρυξη της επανάστασης στο νησί από τον Σάμιο
Λυκούργο Λογοθέτη.
Η έκρηξη της Επανάστασης βρήκε το πολυπληθές ελληνικό στοιχείο της
Χίου να ευημερεί (117.000 έναντι 3.000 Οθωμανών Τούρκων και 100
Εβραίων). Με τον στόλο τους, το εμπορικό τους δαιμόνιο και τη διπλωματία
τους, οι Χιώτες κυριαρχούσαν στη Μαύρη Θάλασσα, το Αιγαίο και τη
Μεσόγειο. Το γεγονός αυτό ώθησε τον Σουλτάνο να παραχωρήσει στο νησί
πολλά προνόμια, που άγγιζαν το καθεστώς αυτονομίας.
Έτσι, οι κυρίαρχες τάξεις της Χίου δεν είχαν κανένα λόγο να
ξεσηκωθούν κατά των Τούρκων. Το μαρτυρά και η αποτυχία του Τομπάζη τον
Απρίλιο του 1821. Οι ντόπιοι πρόκριτοι είχαν και μία σοβαρή δικαιολογία
να αντιδρούν στον ξεσηκωμό: η Χίος βρίσκεται σχεδόν δύο μίλια από τη
Μικρασιατική ενδοχώρα, με αποτέλεσμα κάθε απόπειρα εξέγερσης να είναι
καταδικασμένη σε αποτυχία.
Στις 10 Μαρτίου 1822 ο Σάμιος Λυκούργος Λογοθέτης, με την προτροπή
του Χιώτη Αντωνίου Μπουρνιά, αποβιβάστηκε στο νησί με 1.500 άνδρες και
πέτυχε να συνεγείρει τους ντόπιους, κυρίως τους κατοίκους της υπαίθρου.
Οι 3.000 Τούρκοι του νησιού πρόλαβαν να κλειστούν στο Κάστρο και η
ολιγοήμερη πολιορκία τους δεν έφερε κάποιο σημαντικό αποτέλεσμα, καθώς
οι άνδρες του Λογοθέτη ήταν ανεπαρκώς εξοπλισμένοι.
Μόλις έφθασε το μαντάτο της εξέγερσης στην Υψηλή Πύλη, ο
Σουλτάνος Μαχμούτ Β' την εξέλαβε ως αχαριστία των Χίων, αλλά και ως
προσωπική προσβολή, επειδή η αδελφή του καρπούταν από το νησί τον φόρο
από τα μαστιχόδεντρα. Έμπλεος οργής διέταξε αμέσως να φυλακιστούν όλοι
οι Χιώτες της Κωνσταντινούπολης και εξήντα από αυτούς να αποκεφαλιστούν.
Στη συνέχεια έδωσε την εντολή στον αντιναύαρχο Καρά-Αλή πασά να
καταπλεύσει στον νησί και να τιμωρήσει παραδειγματικά τους εξεγερθέντες.
Στις 30 Μαρτίου 1822 και μετά από έντονο κανονιοβολισμό, ο
Καρα-Αλής αποβίβασε στην ακτή 7.000 άνδρες και με τη συνδρομή της
τουρκικής φρουράς κατέστειλε εύκολα και σύντομα την εξέγερση,
εκμεταλλευόμενος τον κακό σχεδιασμό της και τις έριδες για την αρχηγία
μεταξύ Μπουρνιά και Λογοθέτη. Στη συνέχεια πυρπόλησε όλα τα περίχωρα και
την πρωτεύουσα του νησιού και επιδόθηκε σε ανήκουστες σφαγές.
Υπολογίζεται ότι από τους 117.000 χριστιανούς κατοίκους του νησιού,
42.000 σφαγιάστηκαν, 50.000 πιάστηκαν αιχμάλωτοι και 23.000 διέφυγαν
προς τις επαναστατημένες περιοχές της Ελλάδας και τη Δυτική Ευρώπη.
Οι Τούρκοι έχασαν περίπου 600 άνδρες, ενώ αναφέρθηκαν και θύματα μεταξύ
των Εβραίων, που διεκπεραιώθηκαν από τη Μικρασιατική ακτή στο νησί για
να πλιατσικολογήσουν και επόπτευαν το δουλεμπόριο.
Τα αιματηρά γεγονότα της Χίου προκάλεσαν αλγεινή εντύπωση
στην Ευρώπη. Η κοινή γνώμη ξεσηκώθηκε και οι τάξεις των φιλελλήνων
πύκνωσαν. Αυτόπτες μάρτυρες περιέγραψαν τις φρικιαστικές σκηνές
στις εφημερίδες, ζωγράφοι (Ντελακρουά) τις απεικόνισαν και ποιητές
(Ουγκώ, Χέμανς, Πιέρποντ, Χιλ, Σιγκούρνεϊ) έψαλλαν τη θλιβερά
καταστροφή. Πολλοί έκαναν λόγο για το ασυμβίβαστο της τουρκικής φυλής με
τον ανθρωπισμό, ενώ άλλοι τόνισαν την αδυναμία συνύπαρξης Χριστιανών
και Μουσουλμάνων. Η ελληνική νέμεση θα έλθει σύντομα, με την ανατίναξη
της τουρκικής ναυαρχίδας του Καρα-Αλή από τον Κωνσταντίνο Κανάρη (6-7
Ιουνίου 1822).
Ποίηση: Βίκτωρ Ουγκώ
Μετάφραση στα ελληνικά: Κωστής Παλαμάς
Τούρκοι διαβήκαν. Χαλασμός, θάνατος πέρα ως πέρα.
Η Χίο, τα' όμορφο νησί, μαύρη απομένει ξέρα,
με τα κρασιά, με τα δεντρά
τ' αρχοντονήσι, που βουνά και σπίτια και λαγκάδια
και στο χορό τις λυγερές καμιά φορά τα βράδια
καθρέφτιζε μεσ' τα νερά.
Ερμιά παντού. Μα κοίταξε κι απάνου εκεί στο βράχο,
στου κάστρου τα χαλάσματα κάποιο παιδί μονάχο
κάθεται, σκύβει θλιβερά
το κεφαλάκι στήριγμα και σκέπη του απομένει
μόνο μιαν άσπρη αγράμπελη σαν αυτό ξεχασμένη
μεσ' την αφάνταστη φθορά.
Φτωχό παιδί, που κάθεσαι ξυπόλυτο στις ράχες
για να μην κλαις λυπητερά, τ' ήθελες τάχα να 'χες
για να τα ιδώ τα θαλασσά
ματάκια σου ν' αστράψουνε, να ξαστερώσουν πάλι
και να σηκώσεις χαρωπά σαν πρώτα το κεφάλι
με τα μαλλάκια τα χρυσά;
Τι θέλεις άτυχο παιδί, τι θέλεις να σου δώσω
για να τα πλέξης ξέγνοιαστα, για να τα καμαρώσω
ριχτά στους ώμους σου πλατιά
μαλλάκια που του ψαλιδιού δεν τάχει αγγίξει η κόψη
και σκόρπια στη δροσάτη σου τριγύρω γέρνουν όψη
και σαν την κλαίουσα την ιτιά;
Σαν τι μπορούσε να σου διώξει τάχα το μαράζι;
Μήπως το κρίνο απ` το Ιράν, που του ματιού σου μοιάζει;
Μην ο καρπός απ' το δεντρί
που μεσ' στη μουσουλμανική παράδεισο φυτρώνει,
κ' έν' άλογο χρόνια εκατό κι αν πιλαλάει, Δεν σώνει
μεσ' απ' τον ίσκιο του να βγει;
Μη το πουλί που κελαηδάει στο δάσος νύκτα μέρακαι με τη γλύκα του περνάει και ντέφι και φλογέρα;Τι θες κι απ' όλα τα αγαθάτούτα; Πες. Τα` άνθος, τον καρπό; Θες το πουλί;-Διαβάτη,μου κράζει το Ελληνόπουλο με το γαλάζιο μάτι:Βόλια, μπαρούτι θέλω. Νά.
[Πηγή sansimera.gr]
Στις 8 Aπριλίου του 1820
ξεκίνησαν όλα. Ήταν η μέρα που ένας αγρότης από το χωριό Πλάκα, ο
Γεώργιος Kεντρωτάς, σκάβει σ' ένα μικρό δικό του χωράφι στην περιοχή των
αρχαίων
Του Κώστα Α. Μπογδανίδη
Πόσα αγάλματα στοιχειώνουν το παρελθόν μας, ριχνουν φως στο μέλλον μας;
Όχι πολλά! Αναμεσά τους η Αφροδίτη της Μήλου που δεσπόζει στο
Λούβρο,εκεί που βρίσκεται μαζί με τη Νίκη της Σαμοθράκης .
Η Αφροδίτη της Μήλου όμως έχει κάτι ακόμη πιο τραγικό στην όλη υπόθεση της αρπαγής της. Για λίγες ίσως μέρες η Ελλάδα έχασε την ευκαιρία να την κρατήσει για πάντα δική της! Στις 8 Aπριλίου του 1820 ξεκίνησαν όλα. Ήταν η μέρα που ένας αγρότης από το χωριό Πλάκα, ο Γεώργιος Kεντρωτάς έκανε τη μεγάλη ανακάλυψη. Εκείνο λοιπόν το πρωινό ο ανυποψίαστος Γαγρότης, έσκαβε απεγνωσμένα στο χωράφι του αναζητώντας ένα πηγάδι για να δροσίσει τα ζώα του. Μάταιος όμως ο κόπος, γιατί ανάμεσα σε πουρνάρια και ακατέργαστους ογκόλιθους άρχισαν να αποκαλύπτονται κερκίδες ενός αρχαίου θεάτρου και ανάμεσά τους μικρότερα και μεγαλύτερα μαρμάρινα αγάλματα. Έξαφνα, σάστισε μπροστά σ’ αυτό που αντίκρισε: Μια μαρμάρινη γυναικεία φιγούρα αναπαυόταν ξαπλωμένη μέσα στο χώμα, ποιος ξέρει για πόσους αιώνες… το άγαλμα ήταν σχεδόν κάθετα σπασμένο στα δύο και, στο ένα της χέρι κρατούσε ένα μήλο ενώ στο άλλο μια ασπίδα. Οι αρχαιολόγοι που ασχολήθηκαν αργότερα πιστεύουν ότι στην αρχαιότητα κοσμούσε την είσοδο του σταδίου και καλωσόριζε τους επισκέπτες. Την ώρα πάντως που το βρήκε δεν ήταν προφανώς μόνος του. Κάποιοι άλλοι έμαθαν για το άγαλμα. Ο Γάλλος αξιωματικός Oλιβιέ Bουτιέ και δύο ναύτες του Γαλλικού πλοίου Eσταφέτ, που είναι στον κόλπο της Mήλου για ολιγοήμερη επίσκεψη μαθαίνουν πολύ γρήγορα για το εύρημα στο χωράφι του αγρότη. Θαυμάζουν το εύρημα και τον πείθουν, πιέζοντάς τον να ψάξει και για το υπόλοιπο μισό του αγάλματος. Aυτό ανακαλύπτεται μετά από λίγο μαζί με δύο «Eρμές», μία νέου και μία γέρου, του Eρμή και του Hρακλή αντίστοιχα. Το άγαλμα της Αφροδίτης της Μήλου, όπως την ονόμασαν έχει ύψος 2 μέτρα και βάρος 900 κιλά. Το άγαλμα παριστάνει την πανέμορφη θεά Αφροδίτη όπως την φαντάστηκε και την έφτιαξε ο άγνωστος μήλιος δημιουργός της γύρω στα 320 μ.Χ . Επίσης πιστεύεται ότι στο ένα χέρι της κρατούσε ένα μήλο και στο άλλο μια ασπίδα. Τα χέρια της όμως τα οποία είχαν βρεθεί πλάι της αποκομμένα, κατά τη μεταφορά χάθηκαν. O Bουτιέ πάντως κατάλαβε αμέσως την καλλιτεχνική αξία του αγάλματος και το ζωγραφίζει, ενώ παράλληλα ενημερώνει τον κυβερνήτη του και τον Λούη Mπρέστ, υποπρόξενο της Γαλλίας στη Mήλο, για να διαπραγματευτούν την αγορά του. Το μυστικό φυσικά δεν μπορούσε πια να μην διαρρεύσει και οι πάντες σπεύδουν να ζητήσουν να το αγοράσουν. Παρά τις πιέσεις κλείνεται μία πρώτη συμφωνία με τον Kεντρωτά, μέχρι να ενημερωθεί ο πρεσβευτής της Γαλλίας στην Kωνσταντινούπολη. Aυτός παίρνει μηνύματα από πολλούς. Mε ενθουσιασμό του μιλά ο Nτυμόν ντ' Oυρβίλ, Γάλλος αξιωματικός, που το είδε μετά από λίγες μέρες (19 Aπριλίου 1820). Mε τα καλύτερα λόγια του το περιγράφει ο Bουτιέ, ενώ η επιστολή του Λούη Mπρέστ είναι στα χέρια του. Mε όλες λοιπόν αυτές τις πληροφορίες αποφασίζει να αποκτήσει το περίφημο άγαλμα. Για το σκοπό αυτό στέλνει τον τρίτο γραμματέα της Πρεσβείας του, τον Kόμη ντε Mαρσελλύς, στη Mήλο, να πραγματοποιήσει αυτή την αγορά. Tα καταφέρνει κάτω από αντίξοες όμως συνθήκες, διότι ο Kεντρωτάς, με την πίεση των προκρίτων του νησιού, το είχε πουλήσει σε κάποιον παπα - Mακάριο Bεργή. Aυτός το αγόρασε για λογαριασμό του δραγουμάνου του τουρκικού στόλου, Πρίγκιπα της Mολδαβίας, Nικολάου Mουρούζη. Εκείνη την ώρα πάντως είναι πολύ σημαντική η παρέμβαση του Γάλλου πρεσβευτή Mαρκήσιου Nτε Pιβιέρ που καταφέρνει και πάιρνει την έγκριση της Υψηλής Πύλης και ταυτόχρονα μια συστατική επιστολή του Πατριάρχη Γρηγόριου του Ε’ για τους Έλληνες. Ο πρέσβης στέλνει τον υποκόμη Μαρκέλο που φτάνει στο Εσταφέτ στις 20 Μαίου. Ήδη το άγαλμα είναι πακεταρισμένο έτοιμο να ταξιδέψει για την πόλη και στη συνέχεια για τη Μολδαβία. Εκεί άρχισαν σκληρές διαπραγματεύσεις και πιέσεις στον Έλληνα αγρότη για το ποιος θα πάρει το άγαλμα. Τελικά ένας Θεός ξέρει πώς ξέφυγε από τα χέρια των Τούρκων και πήραν το άγαλμα οι Γάλλοι! Η Αφροδίτη της Μήλου φορτώθηκε ξημερώματα της 23ης Μαΐου 1820 στο γαλλικό πλοίο Ευσταθέτ, απ’ όπου ξεκίνησε το μεγάλο ταξίδι της προς την αυλή του βασιλιά Λουδοβίκου του ΙΗ΄. Ο πρεσβευτής Mαρκήσιος Nτε Pιβιέρ, το δώρισε την 1η Mαρτίου του 1821 στο βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο το 18ο, για να τοποθετηθεί στο Λούβρο και να γίνει αντικείμενο θαυμασμού και έκστασης εκατομμυρίων ανθρώπων. Είναι εντυπωσιακό ότι μερικές ημέρες αργότερα ξέσπασε η επανάσταση των Ελλήνων και θα ήταν εντελώς διαφορετική η τύχη του. Εάν αργούσαν λίγο θα έμενε στην Ελλάδα. Θα μου πείτε υποθέσεις δεν χωρούν στην ιστορία και τώρα το άγαλμα το θαυμάζουν οι επισκέπτες του Λούβρου. Πάντως από τότε έγιναν πολλές μελέτες και γράφτηκαν πολλά για το περίφημο αυτό αριστούργημα της τέχνης, ενώ πολλά ερωτηματικά βασάνισαν και βασανίζουν τους ειδικούς. Προβλήματα όπως η χρονολογία δημιουργίας του, το όνομα του γλύπτη, η θέση που βρέθηκε, αν ήταν σύμπλεγμα με το θεό Άρη και άλλα, ζητούν απαντήσεις. Όμως θεωρείται βέβαιο ότι είναι της Eλληνιστικής εποχής, δηλαδή νεώτερο του 323 π.X. με πιθανότερη χρονολογία ανάμεσα στα 150 - 50 π.X., και ακόμα βεβαιότερο ότι είναι ένα έργο τέχνης με παγκόσμια ακτινοβολία, που δείχνει τον πολιτισμό και τις ευαισθησίες των Aρχαίων Eλλήνων, και μάλιστα των Mηλίων.
ΠΗΓΕΣ:
-ΠΑΤΡΙΣ
-Αφροδίτη της Μήλου, δήμος Μήλου
-Δημήτρης Καμπουράκης, μια σταγόνα ιστορία
-Χαλκουτσάκης , Μ. Γιάννης, Η ιστορία της Αφροδίτης της Μήλου
-Θεοδωρόπουλος Τάκης Το αριστερό χέρι της Αφροδίτης
-Βικιπεδία
Η καταστροφή της Χίου: Αναφερόμαστε στη σφαγή δεκάδων
χιλιάδων Ελλήνων στη Χίο από τους Οθωμανούς Τούρκους στις 30 Μαρτίου
1822, ως αντίποινα για την κήρυξη της επανάστασης στο νησί από τον Σάμιο
Λυκούργο Λογοθέτη.
Η έκρηξη της Επανάστασης βρήκε το πολυπληθές ελληνικό στοιχείο της
Χίου να ευημερεί (117.000 έναντι 3.000 Οθωμανών Τούρκων και 100
Εβραίων). Με τον στόλο τους, το εμπορικό τους δαιμόνιο και τη διπλωματία
τους, οι Χιώτες κυριαρχούσαν στη Μαύρη Θάλασσα, το Αιγαίο και τη
Μεσόγειο. Το γεγονός αυτό ώθησε τον Σουλτάνο να παραχωρήσει στο νησί
πολλά προνόμια, που άγγιζαν το καθεστώς αυτονομίας.
Έτσι, οι κυρίαρχες τάξεις της Χίου δεν είχαν κανένα λόγο να
ξεσηκωθούν κατά των Τούρκων. Το μαρτυρά και η αποτυχία του Τομπάζη τον
Απρίλιο του 1821. Οι ντόπιοι πρόκριτοι είχαν και μία σοβαρή δικαιολογία
να αντιδρούν στον ξεσηκωμό: η Χίος βρίσκεται σχεδόν δύο μίλια από τη
Μικρασιατική ενδοχώρα, με αποτέλεσμα κάθε απόπειρα εξέγερσης να είναι
καταδικασμένη σε αποτυχία.
Στις 10 Μαρτίου 1822 ο Σάμιος Λυκούργος Λογοθέτης, με την προτροπή
του Χιώτη Αντωνίου Μπουρνιά, αποβιβάστηκε στο νησί με 1.500 άνδρες και
πέτυχε να συνεγείρει τους ντόπιους, κυρίως τους κατοίκους της υπαίθρου.
Οι 3.000 Τούρκοι του νησιού πρόλαβαν να κλειστούν στο Κάστρο και η
ολιγοήμερη πολιορκία τους δεν έφερε κάποιο σημαντικό αποτέλεσμα, καθώς
οι άνδρες του Λογοθέτη ήταν ανεπαρκώς εξοπλισμένοι.
Μόλις έφθασε το μαντάτο της εξέγερσης στην Υψηλή Πύλη, ο
Σουλτάνος Μαχμούτ Β' την εξέλαβε ως αχαριστία των Χίων, αλλά και ως
προσωπική προσβολή, επειδή η αδελφή του καρπούταν από το νησί τον φόρο
από τα μαστιχόδεντρα. Έμπλεος οργής διέταξε αμέσως να φυλακιστούν όλοι
οι Χιώτες της Κωνσταντινούπολης και εξήντα από αυτούς να αποκεφαλιστούν.
Στη συνέχεια έδωσε την εντολή στον αντιναύαρχο Καρά-Αλή πασά να
καταπλεύσει στον νησί και να τιμωρήσει παραδειγματικά τους εξεγερθέντες.
Στις 30 Μαρτίου 1822 και μετά από έντονο κανονιοβολισμό, ο
Καρα-Αλής αποβίβασε στην ακτή 7.000 άνδρες και με τη συνδρομή της
τουρκικής φρουράς κατέστειλε εύκολα και σύντομα την εξέγερση,
εκμεταλλευόμενος τον κακό σχεδιασμό της και τις έριδες για την αρχηγία
μεταξύ Μπουρνιά και Λογοθέτη. Στη συνέχεια πυρπόλησε όλα τα περίχωρα και
την πρωτεύουσα του νησιού και επιδόθηκε σε ανήκουστες σφαγές.
Υπολογίζεται ότι από τους 117.000 χριστιανούς κατοίκους του νησιού,
42.000 σφαγιάστηκαν, 50.000 πιάστηκαν αιχμάλωτοι και 23.000 διέφυγαν
προς τις επαναστατημένες περιοχές της Ελλάδας και τη Δυτική Ευρώπη.
Οι Τούρκοι έχασαν περίπου 600 άνδρες, ενώ αναφέρθηκαν και θύματα μεταξύ
των Εβραίων, που διεκπεραιώθηκαν από τη Μικρασιατική ακτή στο νησί για
να πλιατσικολογήσουν και επόπτευαν το δουλεμπόριο.
Τα αιματηρά γεγονότα της Χίου προκάλεσαν αλγεινή εντύπωση
στην Ευρώπη. Η κοινή γνώμη ξεσηκώθηκε και οι τάξεις των φιλελλήνων
πύκνωσαν. Αυτόπτες μάρτυρες περιέγραψαν τις φρικιαστικές σκηνές
στις εφημερίδες, ζωγράφοι (Ντελακρουά) τις απεικόνισαν και ποιητές
(Ουγκώ, Χέμανς, Πιέρποντ, Χιλ, Σιγκούρνεϊ) έψαλλαν τη θλιβερά
καταστροφή. Πολλοί έκαναν λόγο για το ασυμβίβαστο της τουρκικής φυλής με
τον ανθρωπισμό, ενώ άλλοι τόνισαν την αδυναμία συνύπαρξης Χριστιανών
και Μουσουλμάνων. Η ελληνική νέμεση θα έλθει σύντομα, με την ανατίναξη
της τουρκικής ναυαρχίδας του Καρα-Αλή από τον Κωνσταντίνο Κανάρη (6-7
Ιουνίου 1822).
Ποίηση: Βίκτωρ Ουγκώ
Μετάφραση στα ελληνικά: Κωστής Παλαμάς
Τούρκοι διαβήκαν. Χαλασμός, θάνατος πέρα ως πέρα.
Η Χίο, τα' όμορφο νησί, μαύρη απομένει ξέρα,
με τα κρασιά, με τα δεντρά
τ' αρχοντονήσι, που βουνά και σπίτια και λαγκάδια
και στο χορό τις λυγερές καμιά φορά τα βράδια
καθρέφτιζε μεσ' τα νερά.
Ερμιά παντού. Μα κοίταξε κι απάνου εκεί στο βράχο,
στου κάστρου τα χαλάσματα κάποιο παιδί μονάχο
κάθεται, σκύβει θλιβερά
το κεφαλάκι στήριγμα και σκέπη του απομένει
μόνο μιαν άσπρη αγράμπελη σαν αυτό ξεχασμένη
μεσ' την αφάνταστη φθορά.
Φτωχό παιδί, που κάθεσαι ξυπόλυτο στις ράχες
για να μην κλαις λυπητερά, τ' ήθελες τάχα να 'χες
για να τα ιδώ τα θαλασσά
ματάκια σου ν' αστράψουνε, να ξαστερώσουν πάλι
και να σηκώσεις χαρωπά σαν πρώτα το κεφάλι
με τα μαλλάκια τα χρυσά;
Τι θέλεις άτυχο παιδί, τι θέλεις να σου δώσω
για να τα πλέξης ξέγνοιαστα, για να τα καμαρώσω
ριχτά στους ώμους σου πλατιά
μαλλάκια που του ψαλιδιού δεν τάχει αγγίξει η κόψη
και σκόρπια στη δροσάτη σου τριγύρω γέρνουν όψη
και σαν την κλαίουσα την ιτιά;
Σαν τι μπορούσε να σου διώξει τάχα το μαράζι;
Μήπως το κρίνο απ` το Ιράν, που του ματιού σου μοιάζει;
Μην ο καρπός απ' το δεντρί
που μεσ' στη μουσουλμανική παράδεισο φυτρώνει,
κ' έν' άλογο χρόνια εκατό κι αν πιλαλάει, Δεν σώνει
μεσ' απ' τον ίσκιο του να βγει;
Μη το πουλί που κελαηδάει στο δάσος νύκτα μέρακαι με τη γλύκα του περνάει και ντέφι και φλογέρα;Τι θες κι απ' όλα τα αγαθάτούτα; Πες. Τα` άνθος, τον καρπό; Θες το πουλί;-Διαβάτη,μου κράζει το Ελληνόπουλο με το γαλάζιο μάτι:Βόλια, μπαρούτι θέλω. Νά.
[Πηγή sansimera.gr]
Το αρχαιότερο ελληνικό σύμβολο ο
Μαίανδρος αποτελεί σύμβολο Νίκης και Ενότητας, σύμβολο του Άπειρου και
της Αιώνιας Ζωής, αλλά και της αέναης πορείας μας μέσα στον κόσμο.
Εμπνευσμένος, κατά την άποψη κάποιων ακαδημαϊκών, από τις πολυάριθμες
στροφές του ποταμού Μαιάνδρου, ο οποίος έχει συνολικό μήκος πάνω από 500
χιλιόμετρα, θα αποτελέσει ένα από τα ιστορικότερα σύμβολα του Ελληνικού
Κόσμου και θα ονομαστεί και Ελληνικό Κλειδί, καθώς δηλώνει την ελληνική
καταγωγή όλων των πραγμάτων που τον φέρουν πάνω τους!
Μπορεί σαν σύμβολο να
χρησιμοποιήθηκε κυρίως στην διακόσμηση, ουσιαστικά όμως είναι σφραγίδα
Ελληνική, καθώς τα περισσότερα αρχαία ελληνικά αντικείμενα φέρουν το
σχέδιο του Μαιάνδρου. Σαν σχήμα δεν θα
λείψει ούτε και από την Ακρόπολη. Μπορεί να είναι γέννημα των
προϊστορικών χρόνων, ωστόσο θα αναγεννηθεί και θα πάρει την κύρια,
αλλά όχι και μοναδική μορφή του κατά τους Γεωμετρικούς Χρόνους.
Σύμβολο όλων των Ελλήνων ο Μαίανδρος, καθώς θα χρησιμοποιηθεί σε
αγγεία, ναούς, μνημεία, γλυπτά, αντικείμενα, πολεμικά όπλα και
πανοπλίες, ενδύματα σε όλα τα μήκη και πλάτη του Ελληνικού Κόσμου. Το
ίδιο σχήμα υπάρχει και στην περίφημη ασπίδα του Φιλίππου του Β’. Μέσω
της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας εμφανίζεται και στον Βυζαντινό Πολιτισμό.
Αποτελεί λοιπόν ο Μαίανδρος ένα από τα κορυφαία Ελληνικά σύμβολα, το
οποίο χρησιμοποιήθηκε στις σπουδαιότερες περιόδους της ελληνικής
ιστορίας!
Η αίσθηση του άπειρου, του ατελείωτου αφ΄ ενός, αλλά και της
ακρίβειας και ολοκλήρωσης αφ΄ ετέρου, χαρακτηρίζουν τον ελληνικό
πολιτισμό. Ήδη από την κλασσική αρχαιότητα ο μαίανδρος εκπροσώπησε την
εικαστική έκφραση της πεμπτουσίας της αρχαίας ελληνικής σκέψης –
αρμονική ταύτιση των αντιθέτων στον ανώτερο δυνατό βαθμό. Στην
αρχαιότητα το σύμβολα αυτό απεικόνιζε την ατελείωτη ροή του χρόνου και
το ολοκληρώσιμο των επαναλαμβανόμενων χρονικών κύκλων. Το νερό ως πηγή
ζωής
(εκ
του ποταμού Μαιάνδρου, σημερινή τουρκική ονομασία Menderes) και ο
αναπόφευκτος μαρασμός, ο θάνατος, που ταυτόχρονα αποτελεί και γέννημα
μίας καινούριας αρχής. Οι αινιγματικές και άγνωστες περιπέτειες της
μοίρας και η κίνηση προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, από το σημείο
γέννησης και εκκίνησης προς τους ευρείς ορίζοντες του αγνώστου –
παραλληλισμός με την πορεία του ελληνισμού σε ολόκληρο τον κόσμο. Στην
μυθική επιλογή του Ηρακλή, μαιάνδριο σχήμα είχε ο δύσκολος δρόμος της
Αρετής (σε αντίθεση με της Κακίας, που ήταν ευθεία), με τους μαιάνδρους
να συμβολίζουν τις δομημένες δυσκολίες της ζωής, που καλείται να
ξεπεράσει οξύνοντας το πνεύμα του ο άνθρωπος για να πλησιάσει το
ιδανικό.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο μαίανδρος αποτελεί ευρύτερα
διαδεδομένο σύμβολο, τόσο από γεωγραφικής όσο και από χρονολογικής
άποψης, που ανιχνεύεται όπου έχει εμφανιστεί ευρωπαϊκού τύπου
Πολιτισμός.
Παρουσιάζεται στην πλειονότητα αρχαίων έργων τέχνης, σε αγγεία,
οικοδομήματα, επιγραφές. Ο μαίανδρος (ή αλλιώς Ελληνικό κλειδί) ήταν και
είναι το σύμβολο της αιώνιας ζωής και του αέναου περάσματός μας πάνω
σε αυτό τον κόσμο. Η σημαντικότερη παρουσία του μαίανδρου είναι αυτή
στο γενετικό υλικό (μαίανδρος-σπείρα).
Με το όρο μαίανδρος ή ελληνική κλείδα εννοείται στην αρχιτεκτονική
και την αρχαιολογία η ταινιωτή διακόσμηση -σύνθεση ευθειών- που
ενώνονται μεταξύ τους σε ορθές γωνίες ή τέμνονται διαγώνια. Το
μαιανδρικό μοτίβο, σεδιάφορες παραλλαγές του, χρησιμοποιείτο συχνά κατά
την αρχαιότητα για τη διακόσμηση της ζωφόρου των ναών. Παραλλαγή του
είναι ο μαίανδρος που χρησιμοποιεί σπειροειδή επαναλαμβανόμενα μοτίβα
(5) και η βιτρούβια έλιξ (γλωσσίδα), ένα επαναλαμβανόμενο καμπυλόγραμμο
κυματοειδές μοτίβο.
Τα αρχαιότερα μνημεία, πάνω στα οποία κατ’ αρχάς συναντάται αυτό
το γραμμικό κόσμημα, είναι πολλοί τάφοι στην Μικρά Ασία και μάλιστα ο
λεγόμενος τάφος του Μίδα στη Φρυγία, του οποίου η λίθινη πρόσοψη είναι
πλήρως διακοσμημένη από μαιάνδρους. Επίσης συναντάται πάνω σε αγγεία
της γεωμετρικής εποχής, όπου φαίνεται ότι είναι εξέλιξη της
συνεχόμενης σπείρας των μυκηναϊκών χρόνων. Χαρακτηριστικά δείγματα
αυτού του θέματος κατά την εν λόγω εποχή παρέχουν τα λεγόμενα αγγεία
του Διπύλου, που βρίσκονται εκτεθειμένα στο αρχαιολογικό μουσείο της
Αθήνας. Ο μαίανδρος, ο οποίος παρουσιάζεται πάνω σε αυτά τα αγγεία,
αρχικά είχε τη μορφή απλής θλαστής γραμμής, της οποίας τα τμήματα
διευθύνονται οριζοντίως και καθέτως εναλλάξ. Κατά την ελληνιστική
περίοδο αυτός ο τύπος γίνεται πολυπλοκότερος, η θλαστή γραμμή
διπλασιάστηκε και πληρώθηκαν τα σχηματιζόμενα τετράγωνα που
σχηματίζονταν μεταξύ των γραμμών από στιγμές ή σταυρούς ή άλλα
παρεμφερή θέματα. Η χρήση όμως αυτού του γραμμικού σχήματος γίνεται
όχι μόνο για την διακόσμηση των αγγείων, αλλά και των ναών και των
ενδυμάτων. Στους ναούς κοσμούνταν από μαίανδρο, συνήθως έγχρωμο, τα
επιστύλια, τα ακρωτήρια και τα φατνώματα της οροφής και οι κίονες, στα
ενδύματα δε οι παρυφές. Ωραίο παράδειγμα μαιάνδρου πάνω σε ενδύματα
παρέχουν οι κόρες της Ακροπόλεως. Τα αρχαϊκά πώρινα και μαρμάρινα
γυναικεία αγάλματα που βρίσκονται στο μουσείο της Ακροπόλεως. Ο
πέπλος, τον οποίο φέρουν οι μορφές αυτές, διακοσμούνταν κατά τις
παρυφές με άλλα χρωματιστά κοσμήματα (σταυρούς, ρόδακες, άνθη) και με
μαιάνδρους. Το γεωμετρικό αυτό σχήμα διατηρήθηκε και κατά την
αλεξανδρινή εποχή και μεταδόθηκε και στην Ιταλία. Χαρακτηριστικό πρώϊμου
μαίανδρου παρουσιάζουν πολλά αγγεία που βρέθηκαν στην Villanova, πάνω
στα οποία ο μαίανδρος είναι ακόμα απλός και βαρύς, στερούμενος την
ωραιότητα που χαρακτηρίζει τον διπλό μαίανδρο (γνωστό σήμερα ως
σβάστικα) της ελληνικής τέχνης.
Η χειρώνειος ή μαιάνδριος λαβή
Ένας θνητός που νίκησε μια θεά και την παντρεύτηκε είναι ο
βασιλιάς της Φθίας ο Πηλέας. Κάποτε στο φως του φεγγαριού είδε μια
πανώρια θεά να χορεύει μαζί με τις κόρες των νερών (Νηριήδες: κατοπινές
νεράιδες). Ήταν η θεά Θέτιδα που η προφητεία του Προμηθέα την
ανάγκαζε να παντρευτεί θνητό, ώστε να μη γεννηθεί αυτός που θα
ανέτρεπε τον παντοδύναμο Δία. Ο Πηλέας τυρανιόταν απ’ τη θεϊκή
ομορφιά, αλλά πως μπορούσε αυτός θνητός ν’ αποκτήσει τη Θέτιδα που
ήταν μια θεά; Ρώτησε όμως γι’ αυτό τον σοφότατο Χείρωνα που κατοικούσε
ψηλά στο Πήλιο. «Εκείνος τον ορμήνεψε στο ίδιο μέρος σαν τη δει, τη
νύχτα να χορεύει, να την αρπάξει όσο γίνεται σφιχτά στην αγκαλιά του».
Να μην αφήνει τη λαβή όσο εκείνη κι αν άλλαζε μορφές: «κι ας γίνει
φίδι, λιοντάρι ή φωτιά, νερό για να ξεφύγει». Ο Πηλέας στο πάθος του
για τη θεά ξεπέρασε και νίκησε καρτερικά όλες τις θυμωμένες
μεταμορφώσεις της, κρατώντας την με μια λαβή σφιχτά στην αγκαλιά του.
Το υπέροχο αυτό θέμα απεικονίζεται έξοχα στο εσωτερικό
ερυθρόμορφης κύλικας 101 του 500 π.Χ, που τώρα βρίσκεται στο μουσείο
του Δυτικού Βερολίνου. Η έξοχη αυτή απεικόνιση παρουσιάζει τον Πηλέα,
να αψηφά τα φίδια της θεϊκής μεταμόρφωσης που τον δαγκώνουν παντού,
καθώς και το λιοντάρι που ωρύεται γαντζωμένο στην πλάτη του. Ο Πηλέας
νικά την πεντάμορφη θεά χρησιμοποιώντας τη “Χειρώνιο λαβή”, τον
μαίανδρο, το διάσημο αρχαιοελληνικό σύμβολο.
Η χειρώνειος λαβή έμεινε στην ιστορία και χρησιμοποιείται ακόμα στο άθλημα της πάλης για να δέσει ο ένας αντίπαλος τον άλλο.
Τα λεξικά πράγματι επιμένουν στη στερεότυπη άποψη, πως μαίανδρος
είναι “το διακοσμητικό σχήμα που υπενθυμίζει τους ελιγμούς του ποταμού
της Καρίας Μαίανδρου, όπου πρωτοευρέθη και εκ του οποίου έλαβε το
όνομα”. Μπορεί να πήρε το όνομα απ’ τον ποταμό πλησίον του οποίου
πρωτοευρέθη, αλλά είναι ολότελα ανόητο να πιστεύουμε ότι τα απανταχού
της γης ελληνοπρεπή αυτά ευρήματα, απεικονίζουν με πάθος τις χάρες και
τους “ελιγμούς” ενός άγνωστου εν πολλοίς ποταμού.
Απ’ το πλήθος των αρχαιοελληνικών αγγειογραφικών αναπαραστάσεων
σαφώς διαφαίνεται ότι η λαβή αυτή, η χειρώνιος λαβή ή χειρώνιο πλέγμα ή
όπως αλλιώς κι αν αποκαλείτο η συγκεκριμένη αυτή λαβή στο παρελθόν,
αποτελούσε το ιδιαίτερο ίσως και ιεροπρεπές έμβλημα των θεομάχων
Ελλήνων ηρώων!
Την “μαιάνδριο λαβή” όπως δικαίως πλέον θα την αποκαλούμε, τη
χρησιμοποιεί κατ’ επανάληψη ο κατ’ εξοχήν θεομάχος Ηρακλής, όπως
φαίνεται ξεκάθαρα απ’ την αριστουργηματική απεικόνιση της πάλης του
Ηρακλή με τον Τρίτωνα σε αγγειογραφία του 550 Π.χ. (Μουσείο Ταρκυνίας.
που όμως μπορεί να θαυμάσει κανείς και στον 30 τόμο Ελλ. Μυθο του Ρ.
Γκρείβς σελ. 217) όπου βλέπουμε τον Τρίτωνα να πασχίζει μάταια ν’
ανοίξει τα κλειδωμένα με την μαιάνδριο λαβή δάχτυλα του ανίκητου ήρωα,
μπροστά από το στήθος του!
Την ολοφάνερη σχέση διακοσμητικού μαιάνδρου και μαιάνδριας λαβής
μπορεί κανείς εύκολα να διαπιστώσει στο σύμπλεγμα Πηλέα και Θέτιδας
όπου η αξία της εν λόγω λαβής στο κέντρο της παράστασης υπερτονίζεται
στεφανωμένη ολόγυρα απ’ τον σχηματοποιημένο πλέον μαιάνδριο
συμβολισμό. Επίσης δεν πρέπει να είναι τυχαίο ότι πλήθος αγγειογραφιών
που υπαινίσσονται θεϊκή ήττα, στεφανώνονται συχνά από μαίανδρο!
Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι δεν είναι καθόλου τυχαία η ευρύτατη
διάδοση κατά την αρχαιότητα του παραπάνω μαιανδρικού συμβολισμού.
Αποτελούσε ένα διαχρονικό δώρο των μυθολογικών χρόνων, στους κλασικούς
και νεότερους χρόνους των μεσογειακών απογόνων του Έλληνα. Μια
γραμμική παραγγελία των προγόνων μας, για μάχη ενάντια στο αδύνατο!
Μια υπέροχη σχηματική υπενθύμιση ότι στα δύο σου χέρια κρατάς το μυστικό της νίκης κι αν μόνο τα δικά σου δεν επαρκούν, τότε ένωσέ τα με άλλους σ’ ένα αρμονικό αδιάσπαστο σύνολο ελληνοπρεπούς, νικηφόρας, μαιανδρικής αλυσίδας.