Ποιός ήταν ο μαραθωνοδρόμος του «νενικήκαμεν» ;

 


 Σύμφωνα με τις πληροφορίες που μας παρέχει ο αρχαίος ιστορικός Ηρόδοτος, η θέση του ελληνικού στρατεύματος το 490 π.Χ. είχε ως ορμητήριο το τέμενος του Ηρακλή κοντά στους πρόποδες, όπως υποθέτουμε, του υψώματος Βρανά και Αφορισμού. Η θέση των τύμβων Αθηναίων και Πλαταιέων δηλώνουν το επίκεντρο της περιοχής της μάχης. 


Γύρω από το σημείο αυτό θα πρέπει να εντοπισθεί το ιερό του Ηρακλή και η αφετηρία του αγγελιοφόρου της νίκης. Ισως ο αγγελιοφόρος της κοσμοϊστορικής Νίκης του πνεύματος κατά του σκοταδισμού να χρησιμοποίησε τον πλέον σύντομο δρόμο, περίπου 34 χιλιόμετρα και όχι τον κατά 25 αιώνες μεταγενέστερο (περίπου 42 χιλιόμετρα), ο οποίος ήταν άγνωστος και ανύπαρκτος. Κατά πάσα πιθανότητα ανηφόρισε προς τη χαράδρα που σχηματίζουν τα υψώματα Βρανάς, Αγριλίκι, Αφορισμός και Κοτρώνι με προοπτική το ιερό του Διόνυσου και από εκεί προς την Εκάλη…



Ο ιστορικός Κ. Παπαρρηγόπουλος στην «Ιστορία του Ελληνικού Εθνους», αλλά και ο Αντ.Κατσουρός στη μελέτη του «Ο πεζοδρόμος του Μαραθώνα», θεωρούν πιθανότερη την εκδοχή να διέτρεξε ο αγγελιοφόρος τη δίοδο που περνά ανάμεσα από τα υψώματα Αφορισμός και Κοτρώνι, δηλαδή το μονοπάτι της διπλανής χαράδρας που οδηγεί στο χωριό Σταμάτα.
Ο Ηρόδοτος, που γεννήθηκε το 485 π.Χ., δηλαδή 5 χρόνια μετά τη μάχη του Μαραθώνα, παίρνει τις πληροφορίες για τα Περσικά από ιερείς μαντείων και ιδιαίτερα των Δελφών, από οδηγούς, διερμηνείς, από Ελληνες εγκατεστημένους σε διάφορα μέρη με τους οποίους είχε γνωριστεί. Είναι άξιο προσοχής ότι, ενώ περιγράφει με λεπτομέρεια και αντικειμενικότητα τα όσα διαδραματίστηκαν στη μάχη του Μαραθώνα, δεν αναφέρει το περιστατικό του αγγελιοφόρου της νίκης, ενώ σε μεταγενέστερους συγγραφείς είναι διάχυτη η πληροφορία ότι υπήρξε πράγματι το γεγονός.



Ποιο ήταν το όνομά του;
Φαίνεται ότι διαχρονικά οι μελετητές της ιστορίας του Ηρόδοτου θεώρησαν ως παράλειψη το περιστατικό του αγγελιοφόρου και θέλησαν να διαιωνίσουν ιστορικά το όνομα και το γεγονός του αγγέλου. Χαρακτηριστικά, 150 χρόνια μετά τη μάχη του Μαραθώνα, ο ιστορικός Ηρακλείδης από τον Πόντο ιστορεί ότι ο δρομοκήρυκας που έτρεξε από τον Μαραθώνα προς την Αθήνα ήταν ο Θέρσιππος, καταγόμενος από τον αρχαίο δήμο των Ερωέων, αν και ο ίδιος είναι επιφυλακτικός, γιατί οι σύγχρονοι ή οι προγενέστεροί του θέλουν όχι το Θέρσιππο, αλλά τον Ευκλή, ο οποίος τρέχοντας «συν τοις όπλοις θερμόν από της μάχης και ταις θύραις εμπεσόντα των πρώτων τοσούτον μόνον ειπείν χαίρετε και χαίρομεν, ειτ’ ευθύς εκπνεύσαι».
Ο ίδιος προβληματισμός ανακύπτει και κατά τον 2ο μ.Χ. αιώνα (700 χρόνια μετά τη μάχη), όπου ο Λουκιανός αναφέρει το περιστατικό συγκεκριμένα με ήρωα τον Φιλιππίδη.Την ιστορική πληροφορία του Ηρόδοτου ως προς τον αγγελιοφόρο, προς τη Σπάρτη, την αντιγράφει και ο περιηγητής Παυσανίας, αλλά ονομάζει τον ημεροδρόμο Φιλιππίδη, όπως και ο Λουκιανός και όχι Φειδιππίδη, όπως τον αποκαλεί ο Ηρόδοτος.



Η λαϊκή παράδοση για τη Σταμάτα
Σε ενίσχυση των γραπτών αυτών μαρτυριών έρχεται και η λαογραφία να προσφέρει τις «υπηρεσίες» της. Ο προφορικός λόγος στη λαϊκή παράδοση διέσωσε το γεγονός και μάλιστα ότι έτρεξαν δύο αγγελιοφόροι να φέρουν την είδηση στην Αθήνα. Ο ένας ήταν καβαλάρης, που δεν έφτασε ποτέ στον προορισμό του, ενώ ο άλλος πεζός και αρματωμένος. Ο καβαλάρης πήγε από το Χαλάνδρι, ο πεζός από τη Σταμάτα. Καθώς τον είδαν οι γυναίκες έτρεξαν κοντά του: «Σταμάτα ­ του φώναξαν ­ σταμάτα… Τέλος φθάνει στο Ψυχικό… Το πρώτο χωρίον το ονόμασαν Σταμάτα, γιατί σταμάτησε ο αγγελιοφόρος, το δεύτερο Ψυχικό, γιατί πήγε να ξεψυχήσει ο πτεροπόδαρος…» 


Κατά τον Δημ. Καμπούρογλουη σημερινή περιοχή Αμπελόκηποι αρχικά ονομαζόταν Αγγελόκηποι (κήπος του Αγγέλου), γιατί εκεί ξεψύχησε ο αγγελιοφόρος.


Αλλά εύλογα είναι τα ερωτήματα και οι αμφιβολίες που προβάλλονται στο γεγονός του αγγελιοφόρου, γιατί από την εποχή εκείνη μας χωρίζει μια τεράστια χρονική απόσταση 2.487 χρόνων, αλλά και μια διαφορετική αντίληψη ιδεολογίας και εμείς κρίνουμε τα γεγονότα σήμερα με το τι είναι πρακτικό και ωφέλιμο.


Περίεργο και απορίας άξιο είναι το γεγονός γιατί δεν το αναφέρει ο Ηρόδοτος. Η άποψη ότι οι αφηγητές του ιστορικού τα παρέβλεψαν, γιατί το θεώρησαν ασήμαντο ή γιατί οι σύγχρονοί του ή και ο ίδιος δεν απέδωσαν την ενδεικτική σημασία, την οποία εμείς του αποδίδουμε, φαίνεται λογική. Η ιστορική αυτή παράλειψη στο γεγονός του αγγελιοφόρου δεν προσβάλλει την αξιοπιστία του συγγραφέα, αλλά αντίθετα τη δυναμώνει, γιατί το περιστατικό δεν είναι μοναδικό και ανεπανάληπτο μέσα στον χώρο και στον χρόνο της ελληνικής ιστορίας.


Στην ιστορική συνείδηση του Ηρόδοτου ή και των συγχρόνων του η απόσταση αυτή, Μαραθώνας – Εκάλη – Αθήνα, των 34 χιλιομέτρων ήταν μηδαμινή μπροστά στο κατόρθωμα του ημεροδρόμου Φειδιππίδη, επίσημου αγγελιοφόρου του στρατεύματος των Ελλήνων, ο οποίος έτρεξε την απόσταση Αθήνα – Σπάρτη 1.140 στάδια (= 230 χιλιόμετρα) σε 2 ημέρες, ενώ την ίδια απόσταση μετά τη μάχη έτρεξαν 2.000 οπλίτες Σπαρτιάτες σε 3 ημέρες. Τέτοια δρομικά κατορθώματα θαυμαστά και συγχρόνως αμφιλεγόμενα για την εποχή μας ήταν φαινόμενα ασήμαντα και συνηθισμένα κατά την αρχαιότητα.


Οπλισμένος και όχι έφιππος
Ενα άλλο γεγονός αξιοσημείωτο, που θα πρέπει να τονισθεί ιδιαίτερα, είναι το γιατί έτρεξε με τα όπλα του. Από τις αναφορές των αρχαίων συγγραφέων βεβαιωνόμαστε ότι ήταν νομικά και ηθικά υποχρεωμένος ο αγγελιοφόρος να τρέχει οπλισμένος μετά τη μάχη για να φέρει το μήνυμα, γιατί διαφορετικά θα τον εξελάμβαναν ως «ριψάσπιδα» ή «τρέσαντα», ατιμασμένο δηλαδή άτομο που θα είχε πετάξει τα όπλα του και θα είχε εγκαταλείψει τη μάχη από φόβο ή δειλία. Επρεπε με την πολεμική του εμφάνιση να πείσει και να ενθαρρύνει τον άμαχο πληθυσμό και τους άρχοντες της πολιτείας, όταν τον αντίκριζαν, για την εγκυρότητα του μηνύματος.


Για την ταχύτερη ίσως και «ασφαλέστερη» μετάδοση του μηνύματος της κοσμοσωτηρίου για τους Ελληνες Νίκης δεν θα ήταν καλύτερο να χρησιμοποιήσει ο αγγελιοφόρος ίππο κατά τη δοκιμασία αυτή; Εύλογη η απορία στην οποία η αδέκαστη θέση της Ιστορίας αντιπαραθέτει την ιστορική αλήθεια. Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι ότι οι Αθηναίοι στον Μαραθώνα σκόπιμα δεν είχαν ιππικό και το σπουδαιότερο είναι ότι, κατά τονΦιλόστρατο, ήταν απαγορευμένο στους ημεροδρόμους να χρησιμοποιούν ίππους, ώστε με τη διέλευσή τους από τα διάφορα μέρη να μη γίνονται αισθητοί από τον εχθρό.


Από τις ιστορικές αναφορές που παραθέσαμε καταλήγουμε αβίαστα στο συμπέρασμα ότι το μήνυμα της ελληνικής νίκης μεταφέρθηκε στην Αθήνα από τον ημεροδρόμο, αλλά το βέβαιο ιστορικά είναι πως κανείς ποτέ δεν θα μάθει τον αυθεντικό δρόμο που έτρεξε ο αγγελιοφόρος για να φέρει το «νενικήκαμεν» στους Αθηναίους και τούτο γιατί ως σήμερα οι κλασικοί ή μετακλασικοί συγγραφείς το πήραν οριστικά πλέον στον τάφο τους.


ΠΗΓΗ

Τα μυστήρια της αρχαία Κρήτης

 

 Τρεις φορές έχω κάνει τον γύρο της Κρήτης, μαζί με φίλους και συνεργάτες, για εξερευνητικούς σκοπούς, αναζητώντας τη Μυστική Κρήτη. Το γενικό συμπέρασμα που έχω βγάλει είναι ότι τα μεγάλα μυστικά – όσο και οι μεγάλες ομορφιές – του νησιού, είναι στην ορεινή Κρήτη. Η Κρήτη είναι ένας τόπος μοναδικός στην Ελλάδα και στον κόσμο, που συνδυάζει τόσα πολλά επίπεδα ατμοσφαιρών για τον ονειροπόλο ταξιδιώτη, που δεν θα μου έφτανε ένα ολόκληρο βιβλίο για να αναλύσω τα πράγματα που έμαθα και είδα εκεί, τα πράγματα που «διδάχθηκα» από την Κρητική γη κι από τους Κρητικούς.

Η προσωπική γνώμη μου είναι ότι η Κρήτη έπαιξε στο μακρινό παρελθόν καθοριστικότατο ρόλο για την ανθρωπότητα, και πρόκειται να ξαναπαίξει σημαντικό «υπερβατικό» ρόλο στο άμεσο μέλλον για τον κόσμο. (Μέχρι και ο μεγαλύτερος δημιουργός της επιστημονικής φαντασίας, ο Φίλιπ Κ. Ντικ, στο τελευταίο του βιβλίο λίγο πριν πεθάνει, το Valis (Vast Active Living Intelligence System), προς το τέλος του βιβλίου, μιλά για την Κρήτη. Οι αναγνώστες της υπερβατικής Φανταστικής Λογοτεχνίας θα πρέπει να ρίξουν μια ματιά εκεί…).

Εκεί γεννήθηκε ο Δίας, εκεί ήταν ο βασιλιάς του Κάτω Κόσμου ο Μίνωας, εκεί αφίχθηκε ο Απόστολος Παύλος, εκεί γεννήθηκε ο Καζαντζάκης, για την Κρήτη μελετούσε ο Λάβκραφτ από μικρό παιδάκι, εκεί έγινε ένα από τα μεγαλύτερα σκηνικά του Β’ Παγκόσμιου Πόλεμου, εκεί υπάρχει η μεγαλύτερη και πιο ιδιαίτερη μυστικιστική μουσική παράδοση στην Ελλάδα (και συνεχίζεται μέχρι σήμερα), εκεί πήγε ο Νταίνικεν μόλις πάτησε σε ελληνικό έδαφος, εκεί αναπνέει η Μυστική Ελλάδα καλά κρυμμένη απ’ όλους τους «ανίδεους» που την επισκέπτονται σαν τουρίστες ή την κατοικούν σαν αυτόχθονες.

Ο ΤΑΦΟΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΩ ΚΟΣΜΟΥ: Όταν είχα πάρει μια συνέντευξη από τον Έριχ Φον Νταίνικεν για λογαριασμό του περιοδικού Τρίτο Μάτι, (τη μοναδική στην Ελλάδα, νομίζω), την εποχή που «συλλάβαμε» τον Νταίνικεν σε ελληνικό έδαφος (ο ίδιος έλεγε ότι είχε έρθει με εκδρομή της λέσχης των «Αρχαιο-αστροναυτών» για να πάει στους Δελφούς), μου είπε ότι έγραφε ένα βιβλίο για την Ελλάδα, κι έπειτα έμαθα ότι είχε σκοπό να ταξιδέψει μυστικά στην Κρήτη, όπως κι έγινε. Από τότε ξετυλίγεται ένα μυστήριο που η ροή του διαρκεί μέχρι σήμερα με πολλές προεκτάσεις. Τι πήγε να κάνει ο Νταίνικεν στην Κρήτη; Τι έψαχνε εκεί;

Μια πολύπλοκη σειρά γεγονότων – που δεν είναι η θέση τους να κατατεθούν σ’ αυτές τις σελίδες – μου αποκάλυψε ότι ο Νταίνικεν έψαχνε για τον τάφο του Μίνωα. Όχι φυσικά από αρχαιολογικό ενδιαφέρον, αλλά γιατί υπήρχαν πολλές πληροφορίες (πάνω σ’ αυτήν τη ροή πληροφοριών έπεσα κι εγώ) ότι «κάποιοι» είχαν εντοπίσει σε μυστική τοποθεσία της Κρήτης ένα υποχθόνιο μέρος με υπόγειες πυραμίδες, στο οποίο υπήρχαν άγνωστες τεχνολογίες και (διαστημικά;) σκάφη, μεγάλοι θησαυροί και μυστικές γνώσεις, κι ότι σε μία από τις πυραμίδες κοιμόταν ο Μίνωας, ο κριτής των νεκρών, (ο «Μανού», «Αμήν» και «Βασιλιάς του Κόσμου» από το κέντρο της Γης, σύμφωνα με τις σημειολογικές μελέτες μου που ένα δείγμα τους κατέθεσα στο βιβλίο μου Κούφια Γη, στο κεφάλαιο Της Δικαιοσύνης Ήλιε Νοητέ).

Αφού πρώτα μια «λανθασμένη» ροή πληροφορίας με παραπλάνησε και βρέθηκα να ψάχνω στους πρόποδες του Γιούχτα, έξω από το Ηράκλειο, τη μάλλον ανύπαρκτη τοποθεσία «Κωλοφωτιά», τελικά έμαθα από έγκυρες πηγές ότι ο Νταίνικεν είχε πάει στον Τσούτσουρο, στη νότια Κρήτη, στα «Αστερούσια» όρη. (Βλέπε και ένα περίεργο δισέλιδο δημοσίευμα της εφημερίδας Απογευματινή εκείνης της εποχής, από «διαρροή» των ερευνών μου για την υπόθεση Νταίνικεν, για μια μυστική ομάδα ερευνητών στην Κρήτη με την οποία βρισκόταν σε επαφή ο Νταίνικεν, κ.ά.)…

Αν επιχειρήσεις να κάνεις κυριολεκτικά τον γύρο της Κρήτης, διαγράφοντας ένα κύκλο που αρχίζεις δεξιά από το Ηράκλειο με παράκτιες διαδρομές, η παραλιακή διαδρομή σταματά στον Τσούτσουρο, ένα μικρό σχετικά άγνωστο χωριό αρκετά μετά την Ιεράπετρα. Από εκεί και πέρα, τα υπόλοιπα παράλια της Νότιας Κρήτης δεν είναι προσβάσιμα με δρόμους (τουλάχιστον όχι γνωστούς) μέχρι τουλάχιστον τη Χώρα Σφακίων και το Φραγκοκάστελο.

Υπάρχουν βέβαια λίγες εξαιρέσεις με δρόμους που οδηγούν από την ενδοχώρα προς λιγοστές τουριστικές περιοχές. Αλλά δεν μπορείς να πάρεις από τον Τσούτσουρο και πέρα ακτή-ακτή την νότια Κρήτη και να βγεις, ας πούμε στην Παλαιοχώρα ή στον Κόρακα (με μοναδικές εξαιρέσεις το Τυμπάκι και την Αγιά Γαλήνη, την Πρέβελη και το Φραγκοκάστελο, τη Μέλισσα και τους Καλούς Λιμένες, μεμονωμένα τουριστικά μέρη στα οποία έχεις πρόσβαση από πάνω).

Ο Τσούτσουρος στέκει μοναχικός δίπλα στη βραχώδη ακτή, έπειτα από μια ορεινή διαδρομή στα αφιλόξενα Αστερούσια, (ίσως την πιο ιδιαίτερη μικρή οροσειρά της Ελλάδας, κατά την προσωπική μου γνώμη), ή μάλλον στους πρόποδές τους. Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη έρημους λόφους, σπηλιές, μέρη που τα ζώνουν τρομακτικοί θρύλοι, άγνωστες στρατιωτικές εγκαταστάσεις, και άλλα πολλά και περίεργα. Ο ίδιος ο Τσούτσουρος είναι ένα μέρος με πολύ παράξενη ατμόσφαιρα, σπηλαιώδη πετρώματα και έντονα ιονισμένη θάλασσα, ένα χωριό που φιλοξενεί – όπως διαπίστωσα – και πολλά καθυστερημένα παιδιά.

Οι πληροφορίες μου έλεγαν ότι ο Νταίνικεν έψαχνε στην ευρύτερη περιοχή του Τσούτσουρου και των ανατολικών Αστερουσίων ένα άνοιγμα ή σπηλιά που οδηγούσε στο εσωτερικό της γης και στη θρυλική ταφική κρύπτη του Μίνωα, ή – έτσι, κάπως αόριστα – «έναν υπόγειο χώρο που κρύβει τα μεγαλύτερα μυστικά της Ελλάδας, με κοσμοϊστορική σημασία, που αν ανακαλυφθεί θα είναι η μεγαλύτερη ανακάλυψη όλων των εποχών κι αν δημοσιοποιηθεί θα φέρει τα πάνω, κάτω…».

Σε δύο διαφορετικές δόσεις εξερεύνησα όσο μπορούσα στα Αστερούσια, την ευρύτερη περιοχή από τον Τσούτσουρο μέχρι την τοποθεσία που λέγεται «Παράνυμφοι», και μαζί με συνεργάτες ανακαλύψαμε τρία ανοίγματα τα οποία ήταν σφραγισμένα με ενισχυμένο μπετόν. Δηλαδή, ουσιαστικά τίποτα, γιατί δεν θέλαμε να διακινδυνέψουμε χωρίς λόγο. (Σε περιοχές και συνθήκες, που κάλλιστα μπορεί να σε συλλάβουν για αρχαιοκάπηλο ή κατάσκοπο του Καντάφι, αν «κινείσαι ύποπτα». Κι άντε μετά να τους πείσεις ότι ψάχνεις για «εξωγήινους». Ή – ακόμη χειρότερα – να το ξέρουν ήδη…).

Επιπλέον – και φαινομενικά άσχετα με όλα αυτά – σε κάποιον ερευνητικό κύκλο της Αθήνας, άκουσα την εξής ιστορία, που σχετίζεται με το ζήτημα, (δεν γνωρίζω αν οι πληροφορίες αυτές ευσταθούν): Ένας βοσκός της Κρήτης, σε άγνωστη τοποθεσία, ακολούθησε ένα χαμένο κατσίκι του σε μια σπηλιά (αυτός ο βοσκός ακολουθεί το κατσίκι στη σπηλιά σε όλη την Ελλάδα, σε όλες τις εποχές…), και ξαφνικά βγήκε σε έναν πολύ παράξενο και τεράστιο, σχεδόν αχανή, υπόγειο τόπο. Στην είσοδο αυτής της υπόγειας κοιλάδας (;) υπήρχε χρυσή πύλη γεμάτη λεπτεπίλεπτα χρυσά στεφάνια με λουλούδια, κι από εκεί έβλεπες τη συγκλονιστική θέα από μεγάλες πυραμίδες, τεράστια χρυσά αγάλματα, μηχανήματα αγνώστου προελεύσεως και …παράξενα αεροσκάφη σε παράταξη.

Ο βοσκός, κατατρομοκρατημένος έγινε καπνός, για να επιστρέψει για δεύτερη φορά όταν ξαναβρήκε την ψυχραιμία του, (το χρυσάφι, βλέπετε). Άρχισε να πηγαίνει εκεί και να παίρνει κάθε φορά χρυσάφι από την πύλη. Αργότερα, επειδή ήταν μάλλον αρκετά γέρος, εμπιστεύθηκε το μεγάλο μυστικό σε κάποιον νεαρότερο φίλο του, για να πάνε μαζί και να τον βοηθήσει να μπει πιο μέσα – γιατί φοβόταν μόνος του – και να κουβαλήσει περισσότερο χρυσάφι.

Ο φίλος πήγε μαζί του, και μαζί διαπίστωσαν ότι εκεί υπήρχαν πολλά παράδοξα, ακόμη και αγάλματα που μιλούσαν!! Αφού συνήλθε, ο φίλος του είπε ότι αυτό το πράγμα είναι πολύ μεγάλη ανακάλυψη κι ότι αρκετό χρυσάφι πήρανε από εκεί, τώρα έπρεπε να ειδοποιήσουν κάποιον αρμόδιο για να το αποκαλύψουν. Θα έπαιρναν και τα «εύρετρα» αλλά και τη δόξα για την ανακάλυψη.

Ο φίλος πήγε στην Αθήνα, στο υπουργείο πολιτισμού, και υποτίθεται ότι συναντήθηκε με τη Μελίνα Μερκούρη που ήταν τότε υπουργός. Η Μελίνα άκουσε προσεκτικά την ιστορία του και στο τέλος του είπε ότι δεν μπορούσε να στείλει συνεργείο στην περιοχή, γιατί αυτό θα ήταν πολυέξοδο και ενδεχομένως να την εξέθετε, γιατί η ιστορία ήταν πολύ παράδοξη για να είναι αληθινή, και το ίδιο ίσχυε και για να στείλει έστω κάποιο συνεργείο για να διαπιστώσει αν είναι αλήθεια.

Πονηρά, υποτίθεται ότι η Μελίνα πρότεινε στον τύπο το εξής: αν είναι αλήθεια όλα αυτά, τότε αυτοί οι δύο είναι πλούσιοι, γιατί σκέφτηκε ότι σίγουρα έχουν κλέψει χρυσάφι, οπότε ας πληρώσουν αυτοί το συνεργείο διερεύνησης του ζητήματος κι αν διαπιστωθεί ότι λένε την αλήθεια, θα εισπράξουν πολύ περισσότερα εύρετρα και θα αποζημιωθούν με το παραπάνω για τα έξοδά τους. Ο τύπος αρνήθηκε και έφυγε. Από εκεί και πέρα το ζήτημα δεν συνεχίστηκε, λίγο αργότερα η Μερκούρη αρρώστησε και είχε άλλα να σκεφτεί…

Η διήγηση που έμαθα εγώ και παραθέτω πιο πάνω, υποτίθεται ότι είναι η διήγηση αυτού του (αγνώστου σε μένα) ανθρώπου προς τη Μερκούρη, η οποία διέρρευσε σε έναν ερευνητικό κύκλο. Προσέλκυσε το ενδιαφέρον μου, παρ’ όλο που έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας νεομυθολογίας, γιατί ταιριάζει απόλυτα με αυτά που σας έλεγα πιο πάνω περί Νταίνικεν, τα οποία οι πηγές μου δεν γνώριζαν…

Από τότε – και δεν ξέρω πως να το χαρακτηρίσω αυτό – άκουσα σχεδόν την ίδια ιστορία για τουλάχιστον άλλα πέντε μέρη της Ελλάδας: στους Δελφούς, για το «σπήλαιο του Κόχραν» (ενός άγγλου ερευνητή που το ανακάλυψε στη Χαράδρα και βρέθηκε εκεί το πτώμα του), όπου ένας βοσκός μίλησε με τον Άγγελο Σικελιανό λέγοντάς του για χρυσά αγάλματα που μιλούσαν, πυραμίδες, τεχνολογίες και άλλα τέτοια.

Στη Γκιώνα, για έναν υπόγειο τόπο με χρυσές πυραμίδες, που τον ανακάλυψε ένας βοσκός και το αποκάλυψε σε έναν φίλο του κι έπειτα εξαφανίστηκε εκεί κάτω. Στη Ροδόπη, για έναν μηχανικό δημοσίων έργων που διάνοιγε μια σήραγγα κι έπεσε πάνω σε ένα παρόμοιο μέρος, για το οποίο έχει ορκιστεί να μη μιλήσει ποτέ.

Στο Βόλο, για έναν βοσκό που ανακάλυψε μια σπηλιά που οδηγεί σε μυστική αίθουσα που περιέχει μια χρυσή στρογγυλή τράπεζα και γύρω της κάθονται χρυσά αγάλματα που αρχίζουν να σου μιλούν μόλις μπαίνεις μέσα και σε άλλα μέρη, πάντα η ίδια πάνω-κάτω ιστορία…

 

 

 

Η ΣΠΗΛΙΑ ΤΟΥ ΤΖΑΝΗ ΚΑΙ Η ΕΙΔΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ: Σ’ αυτόν μου τον τριπλό γύρο της Μυστικής Κρήτης, εκτός από τα Αστερούσια, το πιο ιδιαίτερο μέρος που συνάντησα, είναι κατά τη γνώμη μου ο Ομαλός και η ευρύτερη ορεινή περιοχή, στο νομό Χανίων. Το φαράγγι της Σαμαριάς, το λιγότερο γνωστό φαράγγι της Αγίας Άννης, γενικά το οροπέδιο του Ομαλού με τα αιώνια μυστικά του. Εκεί μπήκα στο σκοτεινό και τρομακτικό «Σπήλαιο του Τζανή», (εκεί μπήκε και ο «Τζανής» και δεν ξαναβγήκε, αφήνοντας πίσω μόνο το όνομά του). Είχαμε μάθει από τους ντόπιους ότι εκεί μέσα πριν από χρόνια είχε μπει μια εξερευνητική αποστολή Γάλλων, που είχαν έρθει με ελικόπτερα (!).

Οι ντόπιοι μου διηγήθηκαν ότι οι Γάλλοι (15-20 άτομα) μπήκαν εκεί μέσα και βγήκαν μετά από δύο μέρες και είπαν ότι έπεσαν σε μια υπόγεια λίμνη και ζήτησαν από τους δικούς τους να τους φέρουν βάρκες. Οι βάρκες ήρθαν με ελικόπτερα (!) κι αυτοί ξαναμπήκαν και βγήκαν έπειτα από τέσσερις ημέρες, μόνο που ήταν λιγότεροι από τους μισούς, χωρίς βάρκες. Όταν οι ντόπιοι τρομαγμένοι τους ρώτησαν που ήταν οι υπόλοιποι, αυτοί είπαν ότι είχαν φύγει από άλλο μέρος (;). Μόνο που στον Ομαλό δεν υπάρχει άλλο μέρος για να φύγεις…

Όταν μπήκαμε στη σπηλιά του Τζανή, ελπίζαμε ότι θα βρούμε τη λίμνη και τις βάρκες για να την περάσουμε, (αφού δεν τις είχαν μαζί τους βγαίνοντας θα τις είχαν αφήσει εκεί για να ξανάρθουν). Προχωρήσαμε αρκετά βαθιά, με δύσκολες συνθήκες, γιατί είναι ένα μέρος ιδιαίτερα «φορτισμένο με αρνητική ενέργεια» που σε πολλούς προκαλεί «πανικό» και έντονο στρες. Τελικά συναντήσαμε έναν «κάρκαρο» με πολύ μεγάλο στόμιο, μια άπατη τρύπα (ρίχναμε μέσα πέτρες που δεν εξιστορούσαν καθόλου την πτώση τους) που έφραζε μπροστά μας το διάδρομο. Πέρα απ’ αυτήν η στοά συνεχιζόταν, αλλά δεν μπορούσαμε να περάσουμε πάνω από την τεράστια τρύπα – ή δεν θέλαμε να το διακινδυνέψουμε. Ο μόνος τρόπος θα ήταν να στήναμε μια αυτοσχέδια γέφυρα, με υλικά και εξοπλισμό που δεν είχαμε.

Όταν βγήκαμε, συνειδητοποιήσαμε ότι κάποια άτομα μας παρακολουθούσαν διακριτικά. Τους είδα να κρύβονται, κι όταν τους πλησίασα για να συστηθούμε, απομακρύνθηκαν και χάθηκαν. Ένα ζευγάρι γέρων της περιοχής μας προειδοποίησε ότι στη σπηλιά αυτή υπάρχουν «δαίμονες» που τον παλιό καιρό έβγαιναν και έκαναν απαγωγές. Ένας άλλος ντόπιος μου είχε πει «δεν θέλεις να πας εκεί δα, μόνο καλικάντζαρους έχει κει μέσα και δεν θέλουνε παρέα…». Ίσως να τους κρατάνε ακόμη παρέα κάποιοι Γάλλοι, μαζί με τον Τζανή και με μερικές δεκάδες ανθρώπους που έφυγαν εκεί μέσα κυνηγημένοι την εποχή της κατοχής και του εμφύλιου, μαζί και με μια διμοιρία των Ες-Ες.

Δεν ξέρω κι έτσι, η σπηλιά του Τζανή παρέμεινε ένα μυστήριο μέχρι σήμερα. Ίσως κάποτε ξαναπάω για να το εξιχνιάσω περισσότερο, ίσως όμως αντί για μένα το κάνει κάποιος από εσάς που διαβάζετε αυτές τις γραμμές…

Σε έναν τέτοιο άγνωστο φίλο, προτείνω μια ειδική διαδρομή, την οποία μπορεί να ακολουθήσει με αυξημένη την «ειδική προσοχή» του και νομίζω πως θα ανακαλύψει πολλά. Άνοιξε έναν οδικό χάρτη της Κρήτης και συμβουλέψου τον διαβάζοντας την παρακάτω διαδρομή:

Εθνική οδός δεξιά από το Ηράκλειο, προς τα ανατολικά. Στροφή για Κνωσό, κι έπειτα Κνωσός, Σπηλιά (μεταξύ Βλίχια και Σκάλανι), Κάτω Αρχάνες, Άγιος Σύλας, Άγιος Βλάσιος, Λυκαστός, Γιούχτας, Προφήτης Ηλίας. Κι από εκεί, προς τα κάτω πάλι από την άλλη μεριά, Βαθύπετρο, Σπηλιώτισσα, Αστρίτσι, Πεζά, Βαρβάροι (χωριό Καζαντζάκη), Μονή Αγκράθου, Καστέλι, Κασταμονίτσα, Δίκτη, Δικταίον Άντρον (σπήλαιο γεννήσεως Δία), Τζερμιάδο, Μέσα Ποτάμι, Μαχαίρα, από εκεί στην Εθνική οδό προς Άγιο Νικόλαο. Λιμάνι Αγίου Νικολάου, Καλό Χωριό, Τουρλωτή, Σητεία, Αγία Φωτιά, Παλαίκαστρο, Ζάκρος, Βίγλα Ζάκρου, Άγιος Σπυρίδωνας

… και πάλι στην εθνική οδό προς Ιεράπετρα. Καλά Νερά, Κακιά Σκάλα, Ιεράπετρα, και προς τα πάνω μετά την Ιεράπετρα, Καλόγερο, Ανατολή (οι ντόπιοι διηγούνται για το ορεινό μέρος έξω από το χωριό τους «όπου κατέβαινε ο Δίας με το πλοίο του και έλεγε ιστορίες» – το ίδιο και στο χωριό Μύθοι – και για τη «γουρούνα με τα γουρουνάκια, που βρήκαν οι Γάλλοι»), Εξακουστή, Εσταυρωμένος, Μύθοι, και πάλι πίσω στην εθνική οδό προς Τυμπάκι. Κάτω Βιάννος, Μέση, Καστελλιανά, στροφή προς Τσούτσουρο. Ανατολικά Αστερούσια, Τσούτσουρος, πάλι πίσω, Αχενδριάς, Παράνυμφοι, και πάλι πίσω στην εθνική οδό προς Τυμπάκι. Άγιοι Δέκα (όπου η εκκλησία με τους δέκα τάφους σε κρύπτη από κάτω της), Μοίρες, Φαιστός, Τυμπάκι, Μέλαμπες (Μ’ Έλαμπες; Με Λάμπες;), Σπήλι, Ασώματος, Πρέβελη, πίσω στην εθνική οδό για Ρέθυμνο.

Ρέθυμνο, Σούδα (και η περιοχή ειδικής εποπτείας που περιγράφω παρακάτω), Χανιά, στροφή μετά το Μάλεμε κοντά στα Ραπανιανά, δεξιά στο ακρωτήριο για Ελληνοσπηλιά, και πάλι πίσω. Εθνική οδός και δρόμος για Ομαλό. Ομαλός, φαράγγι Αγίας Άννης, φαράγγι Σαμαριάς, (πεζοπορίες), Αγία Ρούμελη, Χώρα Σφακίων, Φραγκοκάστελο (Δροσουλίτες). Άγιος Βασίλειος, Φωτεινός, Βαλσαμόνερο, Σωματάς, Ρέθυμνο.

Αυτή η διαδρομή, (συν το Ιδαίον Άντρον στην Ίδη αλλά και τα Λευκά Όρη), σύμφωνα με τις δικές μου περιηγήσεις, είναι που κρύβει τη Μυστική Κρήτη. «Χαθείτε» σ’ αυτήν και πολλά έχετε να «βρείτε»…

ΙΕΡΑ ΣΠΗΛΑΙΑ, ΙΕΡΕΣ ΚΟΡΥΦΕΣ, ΙΕΡΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ: Το σπήλαιο «Γκουβερνέτο» (δηλ. «Σπηλιά της Κυβέρνησης»!) ή «Αγίου Ιωάννη Ξένου» ή «σπηλιά του Ερημίτη», είναι ένα πολύ «ειδικό» μέρος. Βρίσκεται στην τοποθεσία Αυλάκι Κυδωνίων, σε υψόμετρο 800μ. Στην ίδια περιοχή υπήρχε παλαιότερα και η «Μονή Κυβερνείο» («Γκουβερνέτο» όπως την έλεγαν στα φράγκικα), η οποία καταστράφηκε από επιδρομές πειρατών.

Οι μοναχοί αναγκάστηκαν να χτίσουν ένα άλλο μοναστήρι, πιο ασφαλές, σε απόσταση μισής ώρας από το πρώτο, που τελικά σώζεται μέχρι σήμερα. Δεξιά από την είσοδο του σπηλαίου υπάρχει φυσικά ομώνυμο εκκλησάκι, σκαλισμένο ολόκληρο σε συμπαγή βράχο (!) όπου κατά την επέτειο της μνήμης του Αγίου Ξένου συγκεντρώνονται πολύ πιστοί. Οι περισσότεροι καταδύονται μέσα στο σπήλαιο, αναζητώντας το τέλος του, όπου θεωρείται ότι ασκήτεψε και πέθανε (εξαφανίστηκε) ο Άγιος.

Για την εύκολη πρόσβαση στο σπήλαιο οι μοναχοί άνοιξαν μονοπάτι με σκαλάκια μέχρι την είσοδο. Πέντε μέτρα αριστερά μετά την είσοδο, μέσα στη σπηλιά, υπάρχει μια δεξαμενή στην οποία συγκεντρώνεται νερό που προέρχεται από διάφορες αιτίες, το οποίο θεωρείται «αγίασμα». Μέσα στη σπηλιά, υπάρχει η ξερή πια κοίτη μυστικού ποταμού, που έχει μήκος 150μ και καλύπτει έκταση 1500τμ κι έπειτα εξαφανίζεται πέρα από τους σταλακτίτες.

Το σπήλαιο έχει αρκετές αίθουσες με επιβλητικές σταλαγμιτικές κολώνες. Η τελευταία απ’ αυτές είναι το «ασκηταριό» του «Ξένου». Προς το τέλος του αριστερού τείχους του, σε ύψος 1μ περίπου, υπάρχει μια σταλαγμιτική προεξοχή με επίπεδη επιφάνεια την οποία χρησιμοποιούν για αγία τράπεζα. Πάνω της είναι τοποθετημένη η εικόνα του αγίου.

Το σπήλαιο «Μιλάτου» βρίσκεται στην πλαγιά μιας απότομης και πολύ βαθιάς χαράδρας, σε απόσταση 3χλμ από το χωριό Μίλατος από τον αυτοκινητόδρομο, κι έπειτα πεζοπορία διάρκειας είκοσι λεπτών. Στη σπηλιά αυτή, όπως αναφέρει η παράδοση, αλλά και μια ειδική επιγραφή που έχει σκαλιστεί πάνω από την αριστερή είσοδό της, σφάχτηκαν το 1823, από τις ορδές του στρατηγού Χασάν, 3.600 (!) άνδρες και γυναικόπαιδα. Φυσικά το μέρος, εδώ και δύο αιώνες θεωρείται στοιχειωμένο και συχνά παρουσιάζει πολλά παράξενα φαινόμενα, ειδικά τις νύχτες. Τα οστά που είχαν μείνει από τους νεκρούς, τοποθετήθηκαν σε «Ηρώο» μέσα στο σπήλαιο.

Η «Κυριακή του Θωμά» έχει καθιερωθεί ως τοπική εθνική εορτή και γιορτάζεται μέσα στο σπήλαιο με μεγάλη επισημότητα (!). Η σπηλιά έχει 8 κατά σειρά εισόδους σε μήκος 50μ με παράδοξους εξώστες προς τη χαράδρα, και καλύπτει μια έκταση περίπου 3.000 τμ, αν και έχει πολλές στοές με στενωπούς εισόδους, που δεν έχουν εξερευνηθεί. Από τον κεντρικό θάλαμο του σπηλαίου, ξεκινούν τσιμεντένιες σκάλες που οδηγούν στον παράλληλο «Θάλαμο των Ηρώων». Στο δεξί μέρος του θαλάμου βρίσκεται η είσοδός του και στο αριστερό υπάρχει ένα εκκλησάκι, που στα δεξιά της είναι το« Ηρώον».

Το σπήλαιο «Δικταίον Άντρον», βρίσκεται στη βορεινή πλευρά του όρους Δίκτη (1.000μ υψόμετρο), κοντά στα σύνορα Ηρακλείου και Λασιθίου. Για την πρόσβαση σ’ αυτό, υπάρχει ανηφορικός πεζόδρομος που αρχίζει από το τουριστικό περίπτερο του «Ψυχρού» και φτάνει στην τεράστια είσοδό του ύστερα από πορεία μισής ώρας. Το θρυλικό Δικταίο Άντρο αποτελείται από έναν τεράστιο θάλαμο που στο τέλος του χωρίζεται σε 4 διαμερίσματα, γεμάτα επιβλητικές σταλαγμιτικές κολώνες. Είναι μια θεϊκή σπηλιά, αντίστοιχη για την ελληνική θρησκεία με αυτήν που γεννήθηκε ο Χριστός στη Βηθλεέμ: στον τελευταίο θάλαμο του Δικταίου σπηλαίου, η Ρέα γέννησε τον Δία.

Για να τον προστατέψει από τον πατέρα του τον Κρόνο που ήθελε να τον φάει για να διατηρήσει τη βασιλεία του, τον παρέδωσε στους «Κουρήτες» που τον μετέφεραν στο σπήλαιο «Ιδαίον Άντρον», στο όρος Ίδη, στην απέναντι μεριά του νομού Ηρακλείου, αρκετά κοντά στην Κνωσό. Δεν είναι ξεκάθαρο αν οι Κουρήτες τον μετέφεραν υπογείως ή από την επιφάνεια, ούτε και «τι» ή ποιοι ήταν αυτοί. Στο Ιδαίον Άντρον ανέθρεψαν τον Δία οι Νύμφες (νεράιδες) με το ειδικό γάλα της κατσίκας (αίγας) Αμάλθειας και με άγριο μέλι. Και τα δύο σπήλαια, Δικταίον και Ιδαίον, αποτέλεσαν ισχυρούς ιερούς τόπους δύναμης κατά την αρχαιότητα, και ήταν τόποι λατρείας του Διός.

Στο Δικταίο Άντρο, το αχανές κοίλωμά του φωτίζεται από την τεράστια είσοδό του (14Χ8μ) και ο επισκέπτης το ατενίζει με δέος. Το σκηνικό είναι παραμυθένιο και κατεβαίνοντας φτάνουμε στο κατώτατο τμήμα του ανάμεσα από συστάδες με πανύψηλες κολώνες, που περικυκλώνουν τη λιμνούλα όπου λουζόταν ο Δίας. Στο δεξιό θάλαμο από τη λιμνούλα, κρέμεται ο «Μανδύας» του Δία, ενώ προς τα αριστερά βρίσκεται ένας μικρότερος θάλαμος. Εκεί, σε μια κόγχη που διακρίνεται, γεννήθηκε ο Δίας.

Η Κρήτη είναι γεμάτη από σπήλαια που θεωρούνται «ιερά», που φυσικά είναι πανάρχαια, το ίδιο και η «χρήση» τους. Αναφέρω αυτά τα ιερά σπήλαια που ανακάλυψα στις περιηγήσεις μου, χωρίς να αποκλείω ότι υπάρχουν και άλλα περισσότερα τα οποία δεν τα γνωρίζω:

Νομός Χανίων: Ελληνόσπηλιο, Σπήλαιο Αρκούδας, Λερά Σπηλιά, Νυμφοσπηλιά, Ελλανία.

Νομός Ρεθύμνου: Σπήλαιο Μελιδονίου, Σπήλαιο Ελλενών, Σπήλαιο Πατσού, Ιδαίον Άντρον. Νομός Ηρακλείου: Σπήλαιο Καμαρών, Σπήλαιο «Μυστικό» Αρκαλοχωρίου, Σπήλαιο «Σκοτεινό», Σπήλαιο Ειλειθυίας (ή Ηλιθίας), Σπήλαιο Ειλειθυίας Ινάτου, Σπήλαιο Σίβα. Νομός Λασιθίου: Σπήλαιο Τράπεζας, Βρόκαστρο, Δικταίον Άντρον, Σπήλαιο Προφήτη Ηλία, Ζακροσπηλιά, σπηλιά Κουφονησιού.

Επίσης υπάρχουν πολλές «ιερές κορυφές» (που οι περισσότερες φιλοξενούν και ιδιαίτερα αρχαία ιερά), από τις οποίες προσωπικά έχω εντοπίσει: Ιερό νήσου Δία, Ιερό Βρυσίνας (Ρεθύμνου), Γωνιών, Γιούχτα (Αρχάνες), Κουμάσα, Κόφινα, Μαζά, Προφήτη Ηλία (Μάλια), Καρφί, Ανατολής, Πετσοφά (Παλαικάστρου), Τραόσταλου, Πισκοκέφαλου (Σητείας), Καλού Χωριού (Πεδιάδας).

Στα σύνορα Ηρακλείου και Λασιθίου, στην περιοχή Μάλια, υπάρχει μια αρχαία έπαυλη με διακοσμημένους τοίχους και δάπεδα, με σκάλες και διαδρόμους, που διαθέτει δίκτυο στοών (που το έχουν χαρακτηρίσει σαν «δίκτυο αποχετεύσεων» παρ’ όλο που μπορεί να κινείται άνετα μέσα του ένας όρθιος άνθρωπος…).

Στην Κρήτη υπάρχουν πολλές περιοχές που είναι «ειδικές» για τη μελέτη της Ιερής Γεωγραφίας, τόποι ιδιαίτεροι με πολυεπίπεδες ιδιαιτερότητες που συχνά έχουν μέχρι και «γεωπολιτική» ή «στρατηγική» αξία, και η σωστή οπτική αυτών των τόπων ξεκλειδώνει πολλά μυστικά. Παραθέτω από το σημειωματάριό μου, ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας τέτοιας ευρύτατης περιοχής, πολύ μεγάλου «ειδικού» ενδιαφέροντος, με την ειδική διαδρομή εποπτείας της, γι’ αυτούς που μπορούν να χειριστούν αυτά τα θέματα:

Έξοδος Α., από το δρόμο της Σούδας. Στο 2^ο χλμ διακλάδωση δεξιά από το δρόμο με τους ευκαλύπτους, οδηγεί στη Μονή «Χρυσοπηγής» (16^ου αι.). Η Μονή περιβάλλεται από τείχος. Νότια της Χρυσοπηγής, κοντά στο χωριό Νεοκούρου, μινωικός οικισμός με ειδική ανακτορική έπαυλη. Στο 4^ο χλμ περνάμε το λιμάνι της Σούδας, (στην ευρύτερη περιοχή βρίσκονται και Αμερικανικές βάσεις και πολλά ραντάρ), στο 5^ο χλμ παίρνουμε την εθνική οδό προς Ρέθυμνο. Στα 12,5 χλμ έξοδος δεξιά για «Άπτερα», στενός ανηφορικός δρόμος με στροφές.

Στο 13^ο χλμ το χωριό «Μεγάλα Χωράφια» (εκεί κοντά νεκρόπολη), όπου διακλάδωση αριστερά οδηγεί στην τοποθεσία της αρχαίας Απτέρας (2χλμ. Πήρε το όνομά της από τις Σειρήνες που έχασαν εδώ τα φτερά τους ύστερα από την ήττα τους σ’ ένα μουσικό αγώνα που έγινε με τις Μούσες). Τείχη μήκους 4χλμ. Από εκεί, πανοραμική θέα του κόλπου της Σούδας, από την κορυφή του λόφου (υψόμετρο 200 μ.).

Ο δρόμος στο μικρό οροπέδιο συνεχίζει, (προσπερνώντας διακλάδωση δεξιά προς αρχαιολογικό χώρο) μέχρι το ανακαινισμένο τουρκικό φρούριο που δεσπόζει στον κόλπο και σε όλη την ακτή. Η θέα συναρπαστική. Στα ανατολικά φαίνεται όλη η ακτή και η πεδιάδα «Κοιλιάρη». Προς βορά, δίπλα στην εθνική οδό, στέκει το μεσαιωνικό φρούριο «Ιτζεδίν» και απέναντι ο κόλπος της Σούδας με το ναύσταθμο και τα μικρά νησάκια, τεράστιες περιοχές που απαγορεύεται η πρόσβαση.

Σε ένα από τα απαγορευμένα νησάκια, στη νήσο Σούδα, υπάρχει βενετσιάνικο φρούριο. Στο βάθος, τον ορίζοντα κλείνει η χερσόνησος του Ακρωτηρίου. Προς νότο, η εντυπωσιακή εικόνα των Λευκών Ορέων. Πάνω από τα Άπτερα, χωριό «Στύλος» (38,5 χλμ από τα «Μεγάλα Χωράφια»), με ιερά βράχια στην εξοχή του. Λόφοι με ειδική θέα…

Ο αναζητητής της Μυστικής Κρήτης, μπορεί να αποκτήσει μια ειδική θέα του νησιού, μέσα από τις περιηγήσεις του, τις ανακαλύψεις του, τη συγκριτική του παιδεία, τις ιστορίες που μπορούν να του διηγηθούν οι άλλοι αναζητητές. Η θέα αυτή, θα μεγαλώνει και θα παραλλάσσεται στο πέρασμα του χρόνου, αλλάζοντας πρόσωπα, αλλάζοντας μυστικά κι η Μυστική Κρήτη πάντα θα υπάρχει…

 

Κυκλοφορεί το ΝΕΟ βιβλίο του Π. Γιαννουλάκη σε περίπτερα και βιβλιοπωλεία Αθήνας και Θεσσαλονίκης

30-40.000 ετών είναι η Ελληνική Γλώσσα! Όπως αναφέρει ο ανθρωπολόγος Άρης Πουλιανός !!!

 


 Ακριβώς πριν από 21 χρόνια, τον Ιούνιο του 1992, δημοσιεύθηκε σε ένα έγκριτο περιοδικό, στον ‘Δαυλό’, συνέντευξη του Ανθρωπολόγου Άρη Πουλιανού.

Ο διαπρεπής και αναγνωρισμένος για το επιστημονικό του έργο σε παγκόσμια κλίμακα, αναφέρθηκε στον πλασματικό Ινδοευρωπαϊσμό και στην Ελληνική Γλώσσα, την οποία αναγάγει στην Άνω Παλαιολιθική εποχή, δηλαδή πριν από 30 έως 40.000 χρόνια. Στην ερώτηση του «Δαυλού»:

θα μπορούσατε να μας δώσετε μια γενική εικόνα της Ανθρωπολογίας των λαών των Βαλκανίων, με την οποίαν, ως γνωστόν, ασχολείσθε τα τελευταία 35 χρόνια, ο Άρης Πουλιανός θα απαντήσει:

«Ευχαρίστως για τον «Δαυλό» να σας πω λίγα συμπεράσματα, που στηρίζονται σε μεγάλο πλήθος στατιστικών παρατηρήσεων- άνω των 20.000 ανθρωπομετρήσεων και ανθρωποσκοπήσεων στον ευρωπαϊκό χώρο, ιδιαίτερα στα Βαλκάνια.


Τα συμπεράσματα αποτελούν σύνθεση διαφορετικών συνόλων προηγούμενων εργασιών, που πρώτη φορά δίδονται στην δημοσιότητα.

1. Στο χώρο αυτό, ιδιαίτερα στην Ήπειρο, Μακεδονία και Θράκη, η παρουσία του ανθρώπου είναι συνεχής, τουλάχιστον πριν από τρία εκατομμύρια χρόνια. Ειδικώς η Μακεδονία είναι και χώρος, όπου εξελίχθη ο ίδιος ο άνθρωπος και από την δική μας χερσόνησο απλώθηκε προς βορρά και δυσμάς, τουλάχιστον στην Ευρώπη.
2. Στην Μακεδονία αναπτύχθηκε ο Πετραλώνειος πολιτισμός, ο αρχαιότερος επί του ευρωπαϊκού εδάφους, και οι Αρχάνθρωποι της Χαλκιδικής πρέπει να θεωρούνται οι ιδρυτές αυτού του πολιτισμού, καθώς και τα ίχνη φωτιάς που βρέθηκαν στο σπήλαιο Πετραλώνων είναι τα αρχαιότερα που βρέθηκαν μέχρι σήμερα στη γη μας.


3.Οι σύγχρονοι άνθρωποι (Homo Sapiens) είναι οι συνεχιστές αυτών των πρωτανθρώπων της Μακεδονίας, όπου μίλησαν και πρωτακούστηκε ανθρώπινη λαλιά σ’ αυτόν τον τόπο, τουλάχιστον πριν 700.000 χρόνια.


4. Στη συγκριτική αυτή μελέτη η θεωρητική βάση της μεθοδολογίας μας στηρίζεται στο γεγονός ότι τα στοιχεία της Αρχαιολογίας, Γλωσσολογίας και γενικά της Ιστορίας είναι πολύ ελλειπή και δεν καλύπτουν διάστημα μεγαλύτερο των 6.000 περίπου χρόνων. Αντίθετα τα στοιχεία της Ανθρωπολογίας, δηλαδή, οι μορφολογικές ιδιότητες ή διαφορές μιας ομάδας πληθυσμού, αποτελούν την κύρια πηγή της Ιστορίας.


5. Εξ ίσου βασική θεωρητική αρχή της μελέτης μας είναι το αξίωμα, ότι η οποιαδήποτε διάδοση ανθρωπολογικών τύπων πάντοτε συνοδεύεται με την διάδοση κάποιας γλώσσας ή πολιτισμού. Αντίθετα η γλώσσα και ο πολιτισμός είναι ανεξάρτητα από την διάδοση των ανθρωπολογικών τύπων, δηλ. μπορούν να διαδοθούν και χωρίς αυτόν.


6. Με τις προϋποθέσεις αυτές διαπιστώσαμε στο χώρο που περιγράφουμε δύο βασικούς ανθρωπολογικούς τύπους ή ποικιλίες: α) την Αιγαιακή, και β) την Ηπειρωτική (Continental). Σαν επίστρωμα πάνω σ’ αυτές τις δύο βασικές συναντάται μια τρίτη πιο ανοιχτόχρωμη στα βουνά της Ροδόπης και σ’ ορισμένα άλλα σημεία, προφανώς προελεύσεως βορειότερα του Δουνάβεως.


7. Η Ελληνική Γλώσσα, σύμφωνα με τα γλωσσικά δεδομένα, ομιλείται στην Ήπειρο-Μακεδονία – Θράκη, τουλάχιστον πριν από 5.000 χρόνια, και με τα ανθρωπολογικά- πολύ παλαιότερα.


[Κατά τη διάρκεια των ανθρωπολογικών μας ερευνών στο Μαυροβούνιο, βορείως των Σκοπίων, περιοχή Ζάμπλιακ-Σέτινε, διαπιστώσαμε ότι οι κάτοικοι της περιοχής δεν ξέχασαν ακόμη τα ελληνικά, δηλ. η διαδικασία του εκσλαβισμού δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί. Επίσης όταν ανέφερα στην Βουλγαρική Ακαδημία Επιστημών τα πορίσματα των ανθρωπολογικών μου ερευνών στην Βουλγαρία, ο τ. πρόεδρος της Ακαδημίας αυτής μεγάλος γλωσσολόγος Βλαντίμιρ Γκεοργκίεφ μου δήλωσε: «Ναι, είμαστε οι παρά πέντε λεπτών Έλληνες». (στην «Αλεξιάδα» της, η Άννα Κομνηνή (Α’ τόμος, σελ. 186)περιγράφει, πως οι Χριστιανοί της Μ.Ασίας έχασαν την ελληνική τους γλώσσα). Αναφέρω ακόμη, ότι στον Καύκασο οι πιο «φανατικοί Έλληνες» που συνάντησα ποτέ είναι οι τουρκόφωνοι Έλληνες- περιοχή Τσάλκας, 42 χωριά κλπ.]


8. Μετακινήσεις λαών κατά τον Μεσαίωνα στην ΝΑ Ευρώπη, και η διάδοση ιδιαίτερα των σλαβικών γλωσσών που συνδέεται μ’ αυτές, δεν επέφεραν παρά ελάχιστες αλλαγές τα μορφολογικά γνωρίσματα των λαών της περιοχής και σε ορισμένα μόνο σημεία.


9.Οι Τούρκοι της Μ.Ασίας στην πλειοψηφία τους είναι αυτόχθονες. Από ανθρωπολογική σκοπιά ο πρώτος εμφύλιος που αναφέρεται στην Ιστορία είναι ο Τρωϊκός Πόλεμος.
10. Αν οι λαοί της Νοτιοανατολικής Ευρώπης μελετήσουν την προϊστορία τους και εμβαθύνουν στις ρίζες τους, θα διαπιστώσουν τη μεγάλη συγγένεια αίματος που έχουν μεταξύ τους και θα θλίβονται πολύ για την γλώσσα των Θεών του Ολύμπου, και γλώσσα του Ομήρου, που έχασαν.

Στην ερώτηση του «Δαυλού» για τον πληθυσμό των Σκοπίων ο ανθρωπολόγος Άρης Πουλιανός θα πει:

«Οι Σλαβόφωνοι των Σκοπίων και του Πιρίν της Βουλγαρίας είναι εκσλαβισθέντες Έλληνες. Το φαινόμενο της γλώσσας είναι κοινωνικό, (και όπως τονίσαμε παραπάνω) δεν ανταποκρίνεται πάντα στο φυλετικό τύπο ενός λαού. Συγκεκριμένα η ελληνική γλώσσα υπεχώρησε τον Μεσαίωνα απ’ αυτά τα εδάφη, χωρίς να αλλάξει η σύνθεση του πληθυσμού, παρά μ’ ένα μικρό ποσοστό σλαβόφωνων, κ’αυτών όχι αμιγώς Σλάβων, διότι οι κυρίως Σλάβοι πρωτοπαρουσιάζονται στην ΝΑ Πολωνία και Δυτική Ουκρανία. Από εκεί αρχίζει η εξάπλωση της γλώσσας τους και σιγά-σιγά «κατεβαίνει» στα Βαλκάνια.

Ερώτηση Δαυλού: Από πότε υπάρχει η ελληνική γλώσσα;

Άρης Πουλιανός: Τουλάχιστον από την Άνω Παλαιολιθική, δηλ. πριν από 30-40.000 χρόνια. Αποτελεί τη ρίζα της λεγόμενης «Ινδοευρωπαϊκής» οικογένειας γλωσσών, διότι «Ινδοευρωπαϊκή φυλή», όπως την εννοούν μερικοί αρχαιολόγοι και φιλόλογοι, δεν υπάρχει. Από την Σουηδία μέχρι τις Ινδίες, όπου μιλιέται η λεγόμενη «Ινδοευρωπαϊκή», ο χώρος κατοικείται από διάφορους λαούς, διαφόρου φυλετικής προελεύσεως.
-
Η συνέντευξη υπάρχει και στην διαδικτυακή έκδοση (αρχειακή) του Δαυλού, στο τεύχος 126- του Ιουνίου του 1992, στην ηλεκτρονική διεύθυνση:http://www.davlos.gr/webfiles/pdf/126.pdf

mikres-ekdoseis- Γιῶργος Ἐχέδωρος
lithosfotos.blogspot.grperiergaa.blogspot.com 

Τα 7 σεξουαλικά βίτσια των αρχαίων Ελλήνων

 

Ένα νέο βιβλίο έρχεται να ασχοληθεί με περίεργες ιστορίες και ενδιαφέροντα ευρήματα, σεξουαλικής πάντα φύσης, από το λίκνο του Δυτικού πολιτισμού. Δηλαδή την Ελλάδα.

Ο Δημόκριτος πίστευε ότι οι άνθρωποι αντλούν την ίδια ευχαρίστηση από το ξύσιμο όσο και από την σεξουαλική συνεύρεση. Ενώ ο Επίκουρος επέμενε ότι το σεξ δεν έχει κάνει ποτέ καλό σε κανέναν και θα πρέπει να είμαστε τουλάχιστον ικανοποιημένοι που δεν κάνει πραγματική σωματική ζημιά.
Ο Ιπποκράτης, από την άλλη, διδάσκει ότι η χωρίς όρια σεξουαλική επαφή θεραπεύει την δυσεντερία, ενώ βοηθάει να βρει ανακούφιση κάποιος που έχει τσιμπηθεί από φίδι ή σκορπιό.


Τέλος ο Αριστοτέλης δίδασκε πως το μέγεθος μετράει. Με την έννοια ότι όσο μεγαλύτερο είναι το πέος ενός άντρα τόσο μακρύτερη απόσταση έχει να ταξιδέψει το σπέρμα του άλλα είναι πιο δύσκολο να κάνει παιδιά.


Όλα αυτά τα στοιχεία μπορεί να τα βρει κανείς στο νέο βιβλίο The Cabinet of Greek Curiosities: Strange Tales and Surprising Facts From the Cradle of Western Civilization του καθηγητή Τζ. Σ. Μακέουν, κομμάτια του οποίου αναδημοσιεύει η Huffington Post.
Αν και αυτό που θα σας κεντρίσει το ενδιαφέρον είναι τα κομμάτια που συνοδεύονται από εικόνες (και συνοδευτικά σχόλια). Όπως :


Η γυναίκα που φροντίζει ένα χωράφι με φαλλούς
Μια σκηνή από ένα ελληνικό βάζο. Η παράξενη σοδειά δεν είναι το μόνο χιουμοριστικό στοιχείο της εικόνας, καθώς αυτά που φοράει η γυναίκα την κατατάσσουν στην μεσαία τάξη. Κάτι που σημαίνει ότι ποτέ δεν θα είχε μια τέτοια σοδειά, αφού η κοινωνία απαιτούσε να ζήσει μια ενάρετη ζωή στα πλαίσια του σπιτιού του συζύγου της.


 


Κουβαλώντας ένα φαλλό
Η εικόνα μιλάει από μόνη της. Πρόκειται για μια ιερόδουλη που κουβαλάει ένα ΧΧL δονητή. Οποίος μάλιστα στην κορυφή έχει ένα μάτι για να την προστατεύει από το κακό μάτι. 


 


Ο φτερωτός φαλλός
Αναπαράσταση ενός αρχαίου «γκράφιτι» που απεικονίζει ένα από τους μεταλλικούς φαλλούς με φτερά που συνήθως κρεμούσαν οι αρχαίοι στα σπίτια τους για να τους προστατεύσουν από το κακό. Τα γράμματα στην εικόνα γράφουν «ευφραίνουσα», δηλαδή «η γυναίκα που προσφέρει ηδονή». 


 


Ένα «παράξενο» στασίδι
Πέτρινες στήλες που απεικόνιζαν ένα μουσάτο άντρα με πέος σε στύση τοποθετούνταν στις γωνίες των δρόμων προκειμένου να εξασφαλίσουν θεϊκή προστασία για την πόλη. Εδώ βλέπουμε μια διακωμώδηση αυτού του θεσμού. 


 


Ένα ΧΧΧ νόμισμα
Ένας σάτυρος (μισός άνθρωπος, μισή κατσίκα) με το πέος σε στύση κάνει μια σεξουαλική πρόταση σε μια νύμφη. Πρόκειται για απεικόνιση σε νόμισμα που κυκλοφορούσε στη Θράκη και την Μακεδονία του 5ο αιώνα π.χ. 


 


Πληρωμένος έρωτας
«Το αγόρι είναι όμορφο» είναι αυτό που αναγράφεται στο πάνω μέρος της εικόνας. Πρόκειται για αναπαράσταση μιας συναλλαγής ανάμεσα σε ένα Αθηναίο πολίτη και ένα εκδιδόμενο άντρα. 


 


Ο Διόνυσος στην Δήλο
Ότι έχει απομείνει από τους δυο εντυπωσιακούς φαλλούς που υπήρχαν στο ναό του Διόνυσου στην Δήλο.

 

28 Οκτωβρίου 1940: Ορίστε τι γιορτάζουμε...

 



Και τότε Δευτέρα ξημέρωνε. 

Η συγκυρία ανατριχιάζει. 

Οι παλαιοί ίσως να θυμούνται, κάποιοι δεν γνωρίζουν καν. Όπως και να' χει το πράγμα με όλους σας θα μοιραστούμε μία μικρή δόση ιστορίας.


Στις 3 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου του 1940, ο Ιταλός πρέσβης στην Αθήνα επισκέπτεται το σπίτι του δικτάτορα Μεταξά στην Κηφισιά και παραδίδει τελεσίγραφο στον δικτάτορα, με το οποίο ζητάει σε 3 ώρες από εκείνη την στιγμή η Ιταλία να καταλάβει στρατηγικές θέσεις της χώρας μας και να βοηθήσει στην απροβλημάτιστη επέλαση των δυνάμεων του Άξονα.


Το περιβόητο "ΟΧΙ" του Μεταξά, δεν ήταν ακριβώς έτσι. Για την ακρίβεια είπε : "Λοιπόν αυτό σημαίνει πόλεμο!" και αρνήθηκε την επέλαση. Λίγες ώρες μετά απηύθυνε διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό το οποίο είχε ως εξής:


Προς τον ελληνικόν λαόν,
Η στιγμή επέστη που θα αγωνισθώμεν διά την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος, την ακεραιότητα και την τιμήν της.


Μολονότι επεδείξαμεν την πλέον αυστηράν ουδετερότητα και ίσην, προς όλους, η Ιταλία μη αναγνωρίζουσα εις ημας το δικαίωμα να ζώμεν ως ελεύθεροι Έλληνες μου εζήτησεν σήμερον την 3ην πρωινήν ώραν, την παράδοσιν τμημάτων του εθνικού εδάφους κατά την ιδίαν αυτής βούλησιν ότι προς κατάληψιν αυτών η κίνησις των στρατευμάτων της. Θα ήρχιζε την 6ην πρωινήν. Απήντησα εις τον Ιταλόν Πρέσβυν ότι θεωρώ και το αίτημα αυτό καθ' εαυτό και τον τρόπον με τον οποίον γίνεται τούτο ως κήρυξιν πολέμου της Ιταλίας κατά της Ελλάδος.


Έλληνες, τώρα θα αποδείξωμεν εάν είμεθα άξιοι των προγόνων μας και της ελευθερίας, την οποίαν μας εξησφάλισαν οι προπάτορές μας. Όλον το Έθνος ας εγερθή σύσσωμον, αγωνισθήτε διά την Πατρίδα, τας γυναίκας, τα παιδιά σας, και τα ιεράς μας παραδόσεις.



Νυν υπέρ πάντων ο αγών
Ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως
Ιωάννης Μεταξάς


Σήμερα λοιπόν τιμούμε τους αγωνιστές του ΟΧΙ, αυτούς που δεν ένιωθαν κατά βάθος "σκλάβοι" και πολέμησαν για το δικαίωμα να αποφασίζουν για τον τόπο τους...

ΑΛΙΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

 

Μελετώντας τα κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας μπορούμε εν τάχει να προσδιορίσουμε τους τρόπους και τα μέσα που διέθεταν οι αρχαίοι Έλληνες αλιείς για την τέχνη της αλιείας. 

Ουσιαστική διαφορά με την σύγχρονη εποχή δεν υπάρχει πλην του γεγονότος ότι δεν μόλυναν τα ύδατα, δεν έκαναν χρήση δυναμίτη, δεν νέκρωναν το θαλάσσιο βασίλειο.




Τα σκάφη που χρησιμοποιούσαν οι αλιείς ήταν σε γενικές γραμμές μικρά, με μικρό βύθισμα για να μπορούν να πλέουν σε όρμους, κόλπους, ποτάμια, λίμνες και αβαθή. Μέσα σε αυτά έβαζαν τα δίχτυα, τα δολώματα και όλα τα εξαρτήματα / σύνεργα αλιείας που θα τους χρειάζονταν. Υπήρχαν και σκεύη μέσα στα οποία τοποθετούσαν αυτά που ψάρευαν. Τα σκεύη αυτά ήταν άλλοτε μεταλλικά κι άλλοτε ψάθινα.[οι γαρίδες πηδούσαν στο σχοινόπλεκτο κοφίνι σαν να ήτανε δελφίνια]

«καρίδες εξήλλοντο δελφίνων δίκην εις σχοινόπλεκτον άγγος»[1]

Το αλιευτικό σκάφος είχε την γενική ονομασία «αλιάς». Με την λέξη αυτή εννοούσαν οποιοδήποτε σκάφος, μικρό ή μεγάλο, που χρησίμευε για την αλιεία.

[επιβιβάστηκε σ’ ένα αλιευτικό και διασώθηκε στην Άκανθο] «αλιάδος επιβάς εις Άκανθον διεσώθη»[2] 

Η κύμβη ήταν μια αλιάδα, ένα αλιευτικό σκάφος, που πήρε το όνομά της από τις λέξεις κύμβος, και κυλαίνω, οι οποίες περιγράφουν την καμπυλότητα. Από το όνομά της και μόνο αντιλαμβανόμαστε ότι το ναυπηγικό χαρακτηριστικό του σκάφους ήταν το καμπύλο σχήμα του.Αρχικώς, η κύμβη, ήταν μονόξυλη λέμβος που χρησιμοποιούσαν οι αλιείς στα αβαθή ύδατα λιμνών και ποταμών.

ΚΑΒΟΥΡΑΣ ΕΡΗΜΙΤΗΣ (PAGURUS BERNARDUS) που…κουβαλάει το σπίτι του - και 3-4 θαλάσσιες ανεμώνες για περισσότερη” προστασία”!!! ΦΩΤΟ: ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΒΙΝΤΣΕΝΤΖΑΤΟΣ υ/β ερασιτέχνης φωτογράφος  – ασφαλιστικός σύμβουλος ΕΘΝΙΚΗΣ.

Κύμβη ονομαζόταν και η λέμβος του Χάρωνος όπου μετέφερε τις ψυχές από τους ποταμούς και την Αχερουσία λίμνη. Από τις παραστάσεις συμπεραίνουμε ότι η κύμβη ήταν καμπύλη αλλά και επιμήκης με την πλώρη και την πρύμνη ελαφρώς υψωμένες. Από το όνομα κύμβη ονόμαζαν κυμβία κι ένα είδος κρασοπότηρων τα οποία προφανώς έμοιαζαν στο σχήμα με τα εν λόγω σκάφη [3].

Τα αλιευτικά έπλεαν μόνα τους ή πολλά μαζί ανά ομάδες. Πολλές φορές συνόδευαν στόλους ενώ αναφέρεται και το πλοίο αναψυχής «Συρακουσία», το οποίο μετέφερε επάνω του, μεταξύ άλλων, και πολλές «αλιάδες»[4]

Σε γενικές γραμμές, ως προς το μέσον αλιείας, οι αλιείς χωρίζονταν σε εκείνους που χρησιμοποιούσαν δίκτυα και σε εκείνους που χρησιμοποιούσαν άλλα μέσα όπως καμάκι (κάλαμος) ή τρίαινα. Πάνω σε αυτό τον διαχωρισμό ο Πλάτων [5] ξεχώρισε την αλιεία σε δύο κύριες κατηγορίες: Την πληκτική και την ασπαλιευτική.

Πληκτική αλιεία

Η λέξη προέρχεται από το αρχαίο ρήμα πλήττω που σημαίνει χτυπώ. Κατά την πληκτική αλιεία παρουσιάζονται δύο κατηγορίες:

Α) Τριοδοντικό

Λέξη σύνθετη (τρεις + δόντι) που σημαίνει το ψάρεμα με τρίαινα (καμάκι με τρεις αιχμές)

[και τις αιχμές της τρίαινας] «και της τριαίνης τας ακμάς» [6] 

Το τριοδοντικό, όπως εξηγεί ο Πλάτων, πλήττει το ψάρι από πάνω προς τα κάτω, και σε όποιο σημείο τύχει. Το αποτέλεσμα συχνά δεν ήταν ικανοποιητικό καθώς υπήρχε περίπτωση, ένα μεγάλο μέρος του ψαριού να θρυμματισθεί.

β) Ασπαλιευτικό

Η ασπαλιεία ήταν για τους αρχαίους Έλληνες το ψάρεμα με το αγκίστρι. Συναντάται και ως «αγκιστρεία». Κατά την ενέργεια αυτή, σε αντίθεση με το τριοδοντικό, το ψάρι δεν πλήττεται όπου τύχει αλλά γύρω από το κεφάλι και στην στοματική κοιλότητα ενώ ανασύρεται από κάτω προς τα πάνω.

Το αλιευτικό καλάμι ονόμαζαν «κάλαμο» [7],  από το οποίο κρεμόταν ένα πολύ λεπτό νήμα, συνήθως λινό, το οποίο ονόμαζαν «λίνο». Στην άκρη του λίνου υπήρχε ένα μεταλλικό αγκίστρι πάνω στο οποίο έβαζαν το δέλεαρ (δόλωμα)

[…ιερό ιχθύ από το κύμα του πόντου με λινό νήμα και αστραφτερό αγκίστρι ψάρευε]

«…ιερόν ιχθύν εκ πόντοιο θύραζε λίνω και ήνοπι χαλκώ»[8]

Μέδουσα Cotylorhiza Tuberculata. Δυτική Αττική,Ψάθα. ΦΩΤΟ: ΚΩΣΤΑΣ ΛΑΔΑΣ kostasladas.blogspot.com

Ο «λίνος» λεγόταν και ορμιά, λέξη που την χρησιμοποιούμε ακόμα και σήμερα.

[…να μου δανείσει για λίγη ώρα εκείνη την πετονιά και το αγκίστρι, που τα έφερε για τάμα ο Πειραιώτης ψαράς]  «προς ολίγον χρήσαι την ορμιάν εκείνην και το άγκιστρον, όπερ ο αλιεύς ανέθηκεν εκ Πειραιώς» [9]  

Στην άκρη του λίνου υπήρχε ένα μεταλλικό αγκίστρι πάνω στο οποίο έβαζαν το δέλεαρ [10] (δόλωμα) το οποίο συνήθως αποτελείτο από μικρά τεμάχια άρτου.

Όταν η αλιεία γινόταν κατά την διάρκεια της νύχτας, με το φως της φωτιάς, το πυρ, τότε οι αλιείς την ονόμαζαν «πυρευτική»[11].

Οι αλιείς & τα δίκτυα

Είναι πραγματικά απίστευτο το πόσα ονόματα έδιδαν οι αρχαίοι Έλληνες τόσο για τα δίκτυα όσο και για τους αλιείς που τα χρησιμοποιούσαν. Ο αλιεύς που χρησιμοποιούσε δίκτυα καλείτο «δικτυεύς», αυτός που τα έρριπτε στην θάλασσα «δικτυβόλος» ενώ εκείνος που τα μάζευε «δικτυουλκός»[12].

Τα δίχτυα των αλιέων ήταν πλεγμένα από λινό. Είχαν διάφορες ονομασίες, όπως «αμφίβληστρον», «γρίπος», «σαγήνη» κ.α. και ανάλογα με την χρήση που έκανε κάθε αλιεύς ελάμβανε κι εκείνος αντίστοιχα το ανάλογο όνομα.

[η τράτα, ο γρίπος, το πεζόβολο και όσα άλλα δίκτυα πλέκονται από σπάγκους κατάλληλα για την αλιεία] «Σαγήνη και γρίπος και αμφίβληστρον και όσα άλλα εκ λίνων πέπλεκται επιτήδεια προς αλιείαν»[13] 

Το αμφίβληστρον (αμφί + βάλλω =  ρίχνω ολόγυρα) ήταν δίκτυ που το έριχναν γύρω – γύρω (όπως ο σημερινός πεζόβολος). Ο αλιεύς που χειριζόταν αμφίβληστρον ονομαζόταν «αμφιβολεύς» [14].

Ο γρίπος ήταν κι αυτός αλιευτικό δίκτυ. Η τέχνη της αλιείας του γρίπου λεγόταν «γριπιής τέχνη» και αντίστοιχα ο αλιεύς που την χρησιμοποιούσε «γριπεύς». Δεν ήταν εύκολη η τέχνη του γριπέα αλλά ούτε και η καθημερινή ζωή του. Αυτό εξάλλου ήταν μια γενική εκτίμηση για τους αλιείς. Πολλοί αρχαίοι συγγραφείς έβλεπαν με πόση δυσκολία επιβίωναν κινδυνεύοντας πολλές φορές από τις διαθέσεις του καιρού και της θάλασσας.

[Αλήθεια, ο ψαράς περνάει άθλια ζωή, που έχει σπίτι του το πλοίο, δουλειά του την θάλασα και κυνήγι του αβέβαιο τα ψάρια] «η κακόν ο γριπεύς ζώει βίον, ω δόμος α ναυς, και πόνος εντί θάλασσα, και ιχθύες α πλάνος άγρα»[15].

Η σαγήνη ήταν κάθετο δίκτυο αλιευτικό, συρόμενο επί του βυθού, πλεγμένη από λινό. Είχε πιο μικρές τρύπες από τα κοινά δίκτυα, ήταν πιο πυκνό στην πλέξη. Σήμερα κάτι ανάλογο το ονομάζουμε τράτα. Το ρήμα σαγηνεύωσήμαινε ψαρεύω με συρόμενο δίχτυ, την σαγήνη. Επειδή η σαγήνη είχε πολύ λεπτή πλέξη, κατά την αλιεία, παρέσερνε τα πάντα στα δίχτυα της από τα μεγάλα έως τα πιο μικρά ψαράκια, τους γόνους. Αυτή η ιδιαιτερότητα έδωσε και μεταφορική έννοια στο ρήμα σαγηνεύω. Χρησιμοποιήθηκε τόσο στο στρατό (σχηματίζω στρατιωτική γραμμή σαν δίχτυ και όπως προχωρώ σαρώνω όλους, όπως παρασέρνουν με τα δίχτυα τους οι αλιείς τα ψάρια) όσο και στους ανθρώπους με την έννοια του θέλγω, έλκω, αιχμαλωτίζω κάποιον με τα προσόντα μου.

Η ενέργεια της «σαγήνης», ως στρατιωτικής τακτικής, χαρακτηρίστηκε από τον Ηρόδοτο ως συνήθεια που κατείχαν οι βάρβαροι, περιγράφοντας πως οι Πέρσεςκατάφερναν να πιάνουν όλους τους ανθρώπους από τα νησιά που κυρίευαν.      

[Σαγήνευαν (αιχμαλώτιζαν) δε κατά τον εξής τρόπο. Έπιαναν πολλοί ο ένας τον άλλον χέρι με χέρι και έκαναν σειρά από την βόρεια ως την νότια θάλασσα. Έτσι περνούσαν όλη την νήσο και έπιαναν τους ανθρώπους] «Σαγηνεύοσι δε τόνδε τον τρόπον. Ανήρ ανδρός αψάμενος της χειρός εκ θαλάσσης της βορηίης επί την νοτίην διήκουσι και έπειτα δια πάσης της νήσου διέρχονται εκθηρεύοντες τους ανθρώπους»[16].

Όταν η σμέρνα πιαστεί σε δίχτυα, κολυμπάει δώθε κείθε, ψάχνοντας, πολύ έξυπνα, για άνοιγμα ή ρήγμα στο δίχτυ. «Όταν δε αυτήν (μύραιναν) το δίκτυον περιλάβη, διανήχεται και ζητεί ή βρόχον αραιόν ή ρήγμα του δικτύου πάνυ σοφώς» (Αιλιανός, Περί ζώων ιδιότητος Α΄, 33) ΦΩΤΟ: Sokratis Karalis

Επίσης χρησιμοποιούσαν και τον πόρκο, ένα είδος δικτύου πλεγμένος από σχοινιά, για τον οποίον όμως δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτε [17].

Εκτός από τους αλιείς ιχθύων, υπήρχαν κι εκείνοι που ψάρευαν θαλασσινά, οστρακόδερμα, κοράλια, σπόγγους κ.ο.κ.

Τα δίχτυα τους συνήθως ήταν ειδικά επεξεργασμένα για την συγκεκριμένη αλιεία. Ένα τέτοιο δίκτυ αναφέρεται η «γαγγάμη» ή «γάγγαμον». Ήταν μικρό, στρογγυλό και το χρησιμοποιούσαν για το ψάρεμα οστράκων, σπόγγων, κοραλλιών [18].  Δεν γνωρίζουμε ακριβώς το υλικό κατασκευής του. Ενδεχομένως ήταν πολύ ανθεκτικό για να μπορεί να πιάνει οστρακόδερμα και γενικώς θαλασσινά με μυτερές αιχμές δίχως να καταστρέφεται.

[αν σκάψει κανείς λίγο τον πάγο, θα εξαγάγει ψάρια, τα οποίααποκλείστηκαν μέσα στους πάγους, από το δίκτυο που καλείται γαγγάμη]. «ορυκτοί τε εισιν ιχθύες οι αποληφθέντες εν των κρυστάλλω τη προσαγορευμένη γαγγάμη»[19].

Ο αλιεύς που κατείχε την τέχνη αυτή ονομαζόταν «γαγγαμεύς».

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο αλιεύς πορφύρας, ο «πορφυρεύς» ή «πορφυρευτής»[20].
Η πορφύρα είναι ένα κοχύλι από το οποίο παρασκευάζεται η πορφυρά βαφή. Τέτοια κοχύλια υπήρχαν πολλά στην αρχαία Ελλάδα, όλα τα είδη που συναντούμε σήμερα πορφύρας και μούριξ, με πιο σημαντικά να φαίνονται να ήταν τα Murex Tranculus και Murex Brandaris. Ο Αριστοτέλης αναφέρει και το είδος πορφύρας Purpuralapillus το οποίο με την σκληρή του γλώσσα τρυπάει τα όστρακα των κοχυλιών και των σαλιγκαριών που χρησιμοποιούνται σαν δολώματα για την αλιεία πορφύρας[21].
Οι σωλήνες ήταν οστρακόδερμα που λέγονταν και αυλοί. Οι αρσενικοί ήταν ραβδωτοί και όχι μονόχρωμοι και έκαναν καλό σε όσους είχαν πρόβλημα με την ούρηση και με πέτρες στα νεφρά. Αντίθετα οι θηλυκοί σωλήνες ήταν μονόχρωμοι  και είχαν γλυκύτερη γεύση. Ο αλιεύς σωλήνων λεγόταν σωληνιστής. Ο αρχαίος συγγραφεύς Φαινίας ο Ερέσιος στο έργο του «Τυράννων αναίρεσις εκ τιμωρίας» γράφει: «Ο Φιλόξενος ο επικαλούμενος σωληνιστής από ρήτωρ που ήταν, κατέστη τύραννος. Αυτός αρχικώς ζούσε ως αλιεύς σωλήνων. Αφού έθεσε την πρώτη υλική βάση και μπήκε στο εμπόριο, έγινε στο τέλος πλούσιος»[22].

Υπήρχε τεράστια ποικιλία σε θαλασσινά, πολλά από τα οποία μας είναι ιδιαίτερα αγαπητά όπως το χταπόδι (πολύπους), οι καραβίδες (κάραβον), ο αστακός,  τα κογχύλια,  οι πεταλίδες (λεπάδας), τα στρείδια (όστρεα), τα μύδια (μύας), οι αχηβάδες (κόγχαι), οι πίνες, (πίννας) οι σωλήνες, οι γαρίδες (καρίδαι) κ.οκ.  Το ψάρεμα για κάθε ένα από αυτά απαιτούσε εμπειρία, γνώσεις καθώς και την κατοχή μικρών μυστικών. Για παράδειγμα, οι πορφυρείς προτιμούσαν να ψαρεύουν τις πορφύρες κατά την Άνοιξη, ενώ εκείνοι που ήθελαν να ψαρέψουν χέλια έπρεπε να ταράξουν το βούρκο του βυθού πάνω – κάτω [23].

Ιχθυοπώλες. Ιχθυαγορά

Πολλοί αρχαίοι συγγραφείς έχουν εκφράσει σε πεζό και έμμετρο λόγο την δυσαρέσκεια τους προς τους ιχθυοπώλες. Ο Αντιφάνης, ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της μέσης αττικής κωμωδίας, μαζί με τον Άλεξη (408-334 π.Χ.), στους «Νεανίσκους» του, αναφέρει ότι όταν πηγαίνει στην αγορά στέκει μαρμαρωμένος μπροστά στους ιχθυοπώλες και αναγκαστικά μιλάει σε αυτούς έχοντας το πρόσωπό του γυρισμένο :

[Διότι, αν δω πόσο ζητούν για ένα μικρό ψάρι, ξακάθαρα παγώνω]

«αν ίδω γαρ ηλίκον ιχθύν όσου τιμώσι, πήγνυμαι σαφώς»[24]

Τεμαχισμός ιχθύος. Λεπτομέρεια από Σικελικό κρατήρα. Museo Mandralisca Cefalu.

Ο ποιητής κωμωδιών Δίφιλος στο έργο του «Πολυπράγμων» κάνει λόγο για έναν ιχθυοπώλη ο οποίος πωλούσε δέκα οβολούς το λαβράκι δίχως να λέει ποιας προελεύσεως. Εν συνεχεία, αν του πλήρωνε ο αγοραστής τα χρήματα αυτός εισέπραττε σε αιγινήτικα νομίσματα ενώ σε περίπτωση που εχρειάζετο να δώσει ρέστα τότε έδιδε αττικά νομίσματα, τα οποία είχαν μικρότερη αξία από τα αιγινίτικα, κερδίζοντας έτσι από τις συναλλαγές του και με τους δύο τρόπους [25].

Η εικόνα του «πονηρού» ψαροπώλη ο οποίος δεν εισπράττει εύκολα την εκτίμηση που επιθυμεί από τους αγοραστές αναφέρεται, μεταξύ άλλων, και από τον Αντιφάνη, ο οποίος στο έργο του «Φιλοθηβαίος» λέει

[Δεν είναι παράξενο, αν κάποιος τύχει να πουλά

φρέσκα ψάρια, να μαζεύει τα φρύδια του αυτός,

να γίνεται σκυθρωπός και να μας μιλά,

ενώ αν είναι μπαγιάτικα, να αστειεύεται και να γελά;

Διότι αυτοί έπρεπε να κάνουν το εντελώς αντίθετο.

ο πρώτος έπρεπε να γελά και ο δεύτερος να  κλαίει.]

 «ου δεινόν εστι, προσφάτους μεν αν τύχη

πωλών τις ιχθύς, συναγαγόντα τας οφρύς

τούτον σκυθρωπάζοντά θ’ ημίν προσλαλείν,

εάν σαπρούς κομιδή δε, παίζειν και γελάν;

τουναντίον γαρ παν έδει τούτους ποιείν.

τον μεν γελάν, τον δ’ έτερον οιμώζειν μακρά» [26].

Η προσπάθεια να διατηρούνται και να φαίνονται φρέσκα τα ψάρια προς πώληση απασχολούσε τους αρχαίους ιχθυοπώλες. Κάποτε βγήκε νόμος που απαγόρευε στους ιχθυοπώλες να ραντίζουν τα ψάρια με νερό για να μην διατηρούν φρέσκια την εμφάνισή τους και κοροϊδεύουν τους ανυποψίαστους αγοραστές.

[καθώς δεν έχουν πια την δυνατότητα να ραντίζουν ό,τι πωλούν – τ’ απαγορεύει ο νόμος]

«επεί γαρ αυτοίς ουκέτ’ εστ’ εξουσία ραίνειν, απείρηται δε τούτο τω νόμω» [27].

Σύγχρονος αλιεύς. ΦΩΤΟ: Nick Ifantis

Ο μιμογράφος από τις Συρακούσες Ξέναρχος, στο έργο του «Πορφύρα» λέγει ότι η συντεχνία των ιχθυοπωλών ήταν ιδιαίτερα φιλοσοφημένη. Αναφέρει δε παράδειγμα ιχθυοπώλη, ο οποίος βλέποντας να ξεραίνονται τα ψάρια του βρήκε τρόπο να τους πετάξει νερό παρά την απαγόρευση του νόμου. Άρχισε τάχα μια φιλονικία ανάμεσα στους πωλητές ώστε να αρχίσουν τα χτυπήματα. Κάποια στιγμή έδωσε την εντύπωση ότι δέχθηκε καίριο χτύπημα και παρέστησε ότι έπεσε λιπόθυμος ανάμεσα στα ψάρια.

Τότε:

[Κάποιος βάζει τις φωνές, «νερό, νερό». Αμέσως ένας άλλος ομότεχνός του σήκωσε μια κανάτα νερό και κάτι λίγο έχυσε επάνω του, ενώ άδειασε το σύνολο του πάνω στα ψάρια. Θα ’λεγες πως μόλις είχαν πιαστεί τα ψάρια]  «βοά δε τις «ύδωρ,<ύδωρ> ο δ’ ευθύς εξάρας πρόχουν των ομοτέχνων τις του μεν ακαρή παντελώς κατέχει, κατά δε των ιχθύων απαξάπαν. Είποις γ’ αν αυτούς αρτίως ηλωκέναι»[28].

Το γεγονός ότι τα ψάρια κόστιζαν ακριβά μαρτυρείται από πολλά έργα συγγραφέων και αρκετοί ήταν αυτοί που θεωρούσαν ότι οι ιχθυοπώλες πλούτιζαν από την πώληση ιχθύων, εις βάρος του αγοραστού.

[Μα την Αθηνά, έχω παραξενευτεί με τους ιχθυοπώλες, πως δεν είναι πλούσιοι όλοι τους, αφού παίρνουν βασιλικούς φόρους <Β. Φόρους>μόνο; Δεν δεκατεύουν τις περιουσίες μας καθισμένοι στις πόλεις μας και δεν μας τις αρπάζουν ολόκληρες κάθε μέρα;]

«νη την Αθηνάν, αλλ’ εγώ τεθαύμακα τους ιχθυοπώλας, πως ποτ’ ουχί πλούσιοι άπαντες εισι λαμβάνοντες βασιλικούς φόρους. <Β. φόρους> μόνον; Ουχί δεκατεύουσι γαρ τας ουσίας εν ταις πόλεσι καθήμενοι, όλας δ’ αφαιρούνται καθ’ εκάστην ημέραν;»[29].

ΠΗΓΗ