Λαός πού ξεχνᾶ τήν Ἱστορία του, εἶναι καταδικασμένος νά τήν ξαναζήσῃ.
Καί ναί τό ξαναζοῦμε. Τό καινούργιο ὀλοκαύτωμα δημιούργημα τοῦ γερμανικοῦ ἐπεκτατισμοῦ καί τῆς γερμανικῆς δίψας γιά ἐπιβολή καί ἐξουσία.
Πάθαμε ἀλλά δέν μάθαμε. Ἕνα καινούργιο ὁλοκαύτωμα εἶναι πρό τῶν πυλῶν καί ὅπως ὅλα δείχνουν θά εἶναι τό τελευταῖο. Ἔτσι κι ἀλλοιῶς!
Αὔγουστος ἦταν καί τότε. 16 Αὐγούστου 1943. Κομμένο Ἄρτας. Τό ἄγνωστο ὁλοκαύτωμα
Ἐγώ, δέν ξεχνῶ. Θά μείνω ἐδῶ νά φυλάττω Θερμοπῦλες!
Εξήντα εννέα χρόνια συμπληρώθηκαν από το ολοκαύτωμα στο Κομμένο Άρτας από τους Ναζί. Ήταν 16 Αυγούστου του 1943 όταν ο διοικητής του 12ου Λόχου Υπολοχαγός Ρέζερ έδωσε τη διαταγή «Θα μπούμε στο χωριό και δεν θ΄ αφήσουμε τίποτε όρθιο». Οι μαρτυρίες των κατοίκων που επέζησαν προκαλούν φρίκη.
Το απόγευμα της 15ης Αυγούστου 1943, ο 12ος Λόχος του 98ου Συντάγματος 1ου Ορεινού Τμήματος, που είχε στρατοπεδεύσει σε μια κοιλάδα στα βόρεια ακριβώς της Άρτας, κάπου κοντά στη Φιλιππιάδα, κλήθηκε να βγει από τις σκηνές του. Ο διοικητής του Συντάγματος, Συνταγματάρχης Γιόζεφ Ζάλμινγκερ, έβγαλε έναν κοφτό ολιγόλογο, τυπικό λόγο «Γερμανοί στρατιώτες έχουν σκοτωθεί. Είναι καιρός για σκληρά μέτρα εναντίον των ανταρτών. Αύριο το πρωί θα ξεκληρίσουμε ένα λημέρι τους».
O
Συνταγματάρχης Γιόζεφ Ζάλμινγκερ, ήταν ένας νεαρός διοικητής φορτωμένος
με παράσημα, αυτοδημιούργητος άντρας που του άρεσε να παινεύεται ότι
έχει μετατρέψει το 98ο σε Σύνταγμα για τον Χίτλερ.
Την ίδια ώρα περίπου, μια φάλαγγα από 22 αυτοκίνητα και ένα στρατιωτικό τζιπ, ξεκίνησε από την κοιλάδα κοντά στην Φιλιππιάδα μεταφέροντας τους περισσότερους άντρες του 12ου Λόχου, γύρω στους 100 στρατιώτες. Στις 5.00 το πρωί σταμάτησαν έξω από το χωριό. Ο 25χρονος Διοικητής του 12ου Λόχου Υπολοχαγός Ρέζερ, πρώην στέλεχος της νεολαίας του Χίτλερ, τους συγκέντρωσε και έδωσε τις διαταγές του.
“Θα μπούμε στο χωριό και δεν θ΄ αφήσουμε τίποτε όρθιο” είπε. Χρησιμοποιώντας το πέτρινο καμπαναριό της εκκλησιάς (χτίσμα του 1855) για παρατηρητήριο, χωρίστηκαν σε εκτελεστικά αποσπάσματα, παίρνοντας και τις τελικές οδηγίες της επέμβασης.
Xαράματα 16ης Αυγούστου ακούστηκαν οι πρώτες εκρήξεις όλμων που είχαν τοποθετηθεί σε τρία επίκαιρα σημεία του χωριού.
Αμέσως αρχίσανε οι πυροβολισμοί και η διασταύρωση των πυρών, ενώ τα πυροβόλα και τα οπλοπολυβόλα δε σταμάτησαν ούτε στιγμή, δίνοντας την εντύπωση κάποιας σκληρής μάχης. Καθώς εισέβαλαν στα σπίτια, ολόκληρες οικογένειες αιφνιδιάστηκαν στον ύπνο και μη μπορώντας να αντιδράσουν, έπεφταν νεκρές από τις σφαίρες των όπλων και τα βλήματα των χειροβομβίδων.
Γέροι
άνθρωποι, ανάπηροι, ακόμη και τυφλοί, σκοτωθήκανε επιτόπου. Κορίτσια με
την απειλή των όπλων βιάστηκαν κατ’ εξακολούθηση από τους γερμανούς
στρατιώτες, οι οποίοι, αφού ικανοποίησαν τα κτηνώδη ένστικτά τους,
έκοβαν τους μαστούς και τις έσφαζαν σα ζώα. Έβρεχαν βαμβάκι με βενζίνη,
το τοποθετούσαν στα στόματα των βρεφών που κοιμόντουσαν ακόμη στην
κούνια τους και το άναβαν.
Άλλα από τα παιδιά τα εκτελούσαν στον κρόταφο με μια σφαίρα περιστρόφου, ενώ άλλα τα κάρφωναν με τις ξιφολόγχες τους παρ’ όλη την αθωότητα και τα κλάματα τους.
Στο σπίτι του Θόδωρου Μάλλιου γινόταν ο γάμος τη κόρης του Αλεξάνδρας με το Θεοχάρη Καρίνο από τον Παχυκάλαμο, χωριό κοντά στο Κομμένο. Χάθηκαν όλοι. Τους έκαψαν και τους σκότωσαν. Τριάντα με τριάντα πέντε άτομα. Από τα 12 μέλη της οικογένειας του οικοδεσπότη Θόδωρου Μάλλιου σώθηκαν εκείνο το πρωινό μόνο δύο, ο Αλέξανδρος και η Μαρία, που είχαν φύγει μόλις πριν λίγα λεπτά για να φροντίσουν στο χωράφι τα ζώα.
Όσοι πρόλαβαν και πετάχτηκαν έξω απ’ τα σπίτια τους, έτρεχαν να σωθούν στα χωράφια ή να κρυφτούν χωμένοι στα βαθιά χαντάκια. Μόνη σωτηρία απέμεινε για πολλούς το ποτάμι. Πλήθος κόσμου έτρεχε κατά εκεί. Άλλοι ρίχνονταν στα νερά του για να περάσουν απέναντι και να σωθούν. Άλλοι κρέμονταν απ’ τις βάρκες και πάλευαν να γλιτώσουν απ’ τον εφιάλτη. Κι εκεί πνίγηκαν σχεδόν όλοι όσοι μπήκαν στη βάρκα του Σπύρου Βλαχοπάνου, σχεδόν είκοσι άτομα.
Από
αυτό που συμπεραίνεται, από τα λεγόμενα επιζώντων αυτοπτών μαρτύρων για
ορισμένα περιστατικά, είναι ότι οι φονιάδες μεθούσαν με ναρκωτικές
ουσίες για να είναι γρήγοροι στις αποφάσεις τους και όσο πιο
αποτελεσματικοί στα πρωτόγονα ένστικτά τους. Στην εκκλησιά της Παναγιάς
του χωριού, αφού αφόδευσαν στην πύλη του ιερού βήματος, πέταξαν στο
πάτωμα του ναού τις εικόνες του τέμπλου και τα ιερά σκεύη.
Ο άλλος ιερέας του χωριού, που εφημέρευε στο ναό των Αγίων Ταξιαρχών στον Λουτρότοπο και που είχε έρθει στους συγγενείς του για το πανηγύρι, βρέθηκε κατακρεουργημένος και αιμόφυρτος και με βγαλμένα τα μάτια. Με μια ειδική σκόνη που έριχναν στο πάτωμα και με μια πιστολιά έκαψαν τα περισσότερα σπίτια του χωριού, αφού πρώτα έπαιρναν ότι πολύτιμο υπήρχε μέσα.
Το θέαμα στο Κομμένο μετά την σφαγή ήταν φρικιαστικό. Παντού πτώματα απανθρακωμένα, ενώ η ατμόσφαιρα είχε τη μυρωδιά από καμένες σάρκες. Ανθρώπινα μέλη ήταν διασκορπισμένα από δω και από εκεί, ενώ τα σκυλιά είχαν αρχίσει να τρώνε κομμάτια κρέας από διάφορα σώματα.
Γύρω στο απόγευμα της 16ης Αυγούστου ο Δημήτρης Αποστόλου, ένας νεαρός Κομμενιώτης, γύρναγε στο χωριό του και στο σπίτι του. Τα Γερμανικά στρατεύματα είχαν φύγει, μετά από 7 ώρες που κράτησε η επιδρομή. Στα απανθρακωμένα απομεινάρια των σπιτιών, δοκάρια καίγονταν ακόμη. Η κοιλιά μιας γυναίκας είχε σχισθεί και ένα κοτόπουλο είχε αρχίσει να σέρνει τα εντόσθια της κατά μήκος του δρόμου. Λίγο μετά που είδε αυτό, ο Αποστόλου λιποθύμησε.
Ένα δεκάχρονο αγόρι τότε, ο Αλέξανδρος Μάλιος, που έχασε όλη την οικογένεια του, θυμάται “Σα φτάσαμε κοντά στο σπίτι, ακόμα κάπνιζε. Απ’ έξω δεν μπορούσαμε να περάσουμε απ’ τους σκοτωμένους. Δεν είχες που να πατήσεις. Δρασκελίσαμε πάνω απ’ τα πτώματα κι αντίκρισα τον πατέρα μου μ’ ένα μικρό παιδί μέσα στα αίματα. Οι άλλοι μέσα ήταν όλοι καμένοι. Έσκυψα, τον αγκάλιασα και λιποθύμησα. Τα είχαμε χαμένα και ζούσαμε σ’ ένα εφιαλτικό όνειρο, έτσι που δεν είχαμε τη δύναμη να κλάψουμε”. Συνολικά 317 άνθρωποι ήταν τα θύματα του Κομμένου εκείνη τη μέρα σ’ αυτή τη σφαγή. Ίσως της πιο φριχτής που διαπράχθηκε στην Ελλάδα την περίοδο της Κατοχής.
Εξαιτίας
του μεγάλου αριθμού των πτωμάτων, οι Κομμενιώτες τα έθαβαν επιφανειακά
με λίγο χώμα, στις αυλές και στους κήπους των σπιτιών.
Το Κομμένο το εκτέλεσαν εν ψυχρώ οι Ναζί και το παρέδωσαν στις φλόγες χωρίς έλεος. Η τραγική σελίδα του Κομμένου μένει ζωντανή και καίει άσβηστη φλόγα στη μνήμη των 100 περίπου κατοίκων του που έζησαν τη φρίκη και βρίσκονται ακόμη στη ζωή. (πηγή)
Πρώτη δημοσίευσις 18 Αὐγούστου 2012