Η Ορφική Φιλοσοφία και η Μετενσάρκωση

 

 Στην αρχαία Ελλάδα εκτός από τους Πυθαγόρειους υπήρχαν πολλές άλλες ομάδες στοχαστών, φιλόσοφων και θεολόγων. 


Μια από τις σημαντικότερες, και πιο παράτολμες, ήταν οι Ορφικοί φιλόσοφοι, οι οποίοι επηρέασαν στο μέγιστο τις περισσότερες σημερινές μονοθεϊστικές θρησκείες. Οι Ορφικοί τόλμησαν ένα γενναίο και ριζοσπαστικό βήμα για την εποχή τους. Πίστεψαν ότι, όχι μόνο είναι δυνατή η επιστροφή του νεκρού στον επίγειο κόσμο (μετενσάρκωση), αλλά ότι μπορεί κάποιος να βγει από τον αιώνιο κύκλο των συνεχόμενων μετενσαρκώσεων. Στην Ολβία του Ε. Πόντου, ανακαλύφθηκαν οστέινες πλάκες, του 5ου πχ αιώνα, με τη συμβολικό σύνθημα: ΒΙΟΣ – ΘΑΝΑΤΟΣ – ΒΙΟΣ

Οι Ορφικοί υπήρξαν πρόδρομοι της φιλοσοφικής σκέψεις, και από τον 5ο αιώνα πΧ έχουμε γραπτά κείμενα που αποδίδονταν στον Ορφέα. Οι Ορφικές δοξασίες λέγονταν Ιεροί Λόγοι. Αυτή είναι και μια σημαντική τους διάφορα με τους Πυθαγόρειους, οι οποίοι δε προτιμούσαν το γραπτό λόγο. Οι δοξασίες αυτές σώζονται μέχρι σήμερα μέσα από τα έργα του Πλάτωνα, τουΑριστοτέλη, του Ηροδότου, καθώς και κάποιων Πλατωνικών φιλόσοφων όπως το Πλωτίνο, το Πορφύριο, το Δαμάσκιο αλλά και Χριστιανών συγγραφέων όπως ο Αθηναγόρας και ο Κλήμης. Αυθεντικά κείμενα Ορφικών ανακαλύπτονται συνέχεια (οστέινες πλάκες, ταφικοί πάπυροι) από τον Ε. Πόντο μέχρι και την νότια Ιταλία και τη Κρήτη.


Υπάρχουν πολλές ομοιότητες με τους Πυθαγόρειους και αν και δε ταυτίζονται, δανείζονται πολλά στοιχεία οι μεν από τους δε.


Οι Ορφικοί δίδασκαν ότι το σώμα είναι μια φυλακή της ψυχής, όπου η ψυχή εκεί μέσα, φυλάγεται, (σώζεται, από εκεί η λέξη σώμα) έως ότου να εκτίσει τη ποινή της. Έλεγαν ότι με διάφορες ιεροτελεστίες μπορούσαν να εξαγνίσουν τους ανθρώπους και τη πόλη (αφού η πόλη είναι μια μεγέθυνση του ανθρώπου) από τα κρίματά τους (Πλάτωνας-Πολιτεια). Ποτέ δεν έτρωγαν ή θυσίαζαν ζώα, αντίθετα δίδασκαν τους ανθρώπους να αποφεύγουν κάθε αιματοχυσία (Αριστοφάνης – Βάτραχοι / Πλάτωνας – Νόμοι). Το 5ο αιώνα πΧ. πολλοί θίασοι, όπως έλεγαν τις ομάδες των Ορφικών, γύριζαν όλη τη λεκάνη της Μεσογείου και μιλάγανε για την αθανασία της ψυχής και για την επαναγέννηση, έτσι που η λέξη Ορφικός έγινε συνώνυμο της μετενσάρκωσης.



Στην Ορφική Φιλοσοφία υπάρχουν τρεις δοξασίες πίστης. Η πρώτη και πιο σημαντική δοξασία είναι ο διαχωρισμός της ψυχής από το σώμα σαν μια ξεχωριστή οντότητα. Μέχρι τότε οι Έλληνες πίστευαν ότι η ψυχή είναι ένα πιστό αλλά αύλο αντίγραφο του σώματος, που εγκαταλείπει το νεκρό τη στιγμή του θανάτου για να οδηγηθεί στο Βασίλειο του Άδη, κάτι που πίστευαν και οι Αιγύπτιοι και πέρασε και σε μας. Οι Ορφικοί όμως είπαν ότι η ψυχή είναι αυτό που υποκινεί τον άνθρωπο, η αρχή όλων, άρα το σώμα δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένας τάφος ή μια φυλακή της ψυχής. Η ψυχή είναι ο πραγματικός άνθρωπος.



Αυτή είναι στην ουσία και η δεύτερη δοξασία που ερμηνεύει το σώμα ως σήμα, ως ταφικό μνημείο δηλαδή, αλλά και ως σημείων, σημάδι δηλαδή ότι η ψυχή κινείτε. Αυτό σημαίνει ότι επειδή η ψυχή, λόγω του νόμου της Ανάγκης (νόμοι της φθοράς, του πόνου, της θλίψης, της δυστυχίας, της πείνας), πρέπει αναγκαστικά να βρίσκετε σε σώμα, το σώμα αυτό, αν και φυλακή, σώζει τη ψυχή.
Το γιατί και πως μας εξηγεί η τρίτη δοξασία που είναι η πίστη στη μετενσάρκωση. Αφού τελικά η ψυχή είναι ξεχωριστή από το σώμα και απλά σώζεται μεσώ αυτού, άρα κάθε φορά που πεθαίνουμε, η ψυχή ψάχνει ένα άλλο σώμα. Ποιος όμως νόμος όρισε το δέσιμο της ψυχής με το σώμα; Πίστευαν ότι αφού η ψυχή είναι θεϊκή και κάτι την αναγκάζει να δεθεί κάπου, αυτό πρέπει να είναι ένα είδος τιμωρίας για ένα προγενέστερο αμάρτημα της. Έτσι περνώντας από το σώμα, εκτός το ότι φυλακίζετε, λυτρώνετε κιόλας, εκτίει κάποια ποινή κι όταν αυτή λήξει, σταματάει και ο φαύλος κύκλος της επαναλαμβανόμενης μετενσάρκωσης.



Ένα αμάρτημα είναι το αίτιο της μετενσάρκωσης του ανθρώπου. Οι Ορφικοί με το μύθο τους, του διαμελισμού του Διόνυσου από τους Τιτάνες μας εξηγούν ποιο ήταν αυτό. Σύμφωνα με τους Ορφικούς, για όλα ευθύνονται οι ανήθικοι προγονοί των ανθρώπων, οι Τιτάνες. Σύμφωνα μ αυτό το μύθο ο Διόνυσος, γιος του Δια και της Περσεφόνης (νόμιμη γυναίκα του Πλούτωνα) και τελευταίος κάτοχος του βασιλικού σκήπτρου, όταν ήταν ακόμα παιδί, προσεγγίστηκε από τους Τιτάνες, στα ανάκτορα της Κρήτης. Στο μικρό Διόνυσο πρόσφεραν δώρα, μεταξύ αυτών και έναν καθρέφτη. Τη στιγμή που ο μικρός Διόνυσος κοίταζε το είδωλο του στο καθρέφτη, οι Τιτάνες του επιτέθηκαν και τον σκότωσαν για να πάρουν την εξουσία του. Για να μην αποκαλυφθεί το απαίσιο έγκλημα τους, διαμέλισαν το νεκρό σώμα και το έφαγαν. Στην Αθηνά, που πήρε μέρος κι αυτή, στην ανόσια αυτή πράξη, έτυχε η καρδιά. Αυτή όμως αποφάσισε να σώσει το τελευταίο μέλος και να μη το φαει. Πήγε και κατάδωσε στον Δια τους Τιτάνες. Ο Δίας εξοργισμένος κατακεραύνωσε τους Τιτάνες και από τη στάχτη τους, προσθέτοντας λίγο νερό, έφτιαξε την ανθρώπινη φυλή. Επειδή όμως οι Τιτάνες είχαν φαει τον Διόνυσο πέρασε μέσα τους το θεϊκό στοιχείο, και από αυτούς σε εμάς. Και γι αυτό οι άνθρωποι ξεχώρισαν από όλο το ζωικό βασίλειο. Είχαν πλέον μέσα τους θεϊκή φύση αλλά και ένα βαρύ αμάρτημα. Αργότερα ο Διόνυσος αναστήθηκε από το κομμάτι που είχε φυλάξει η Αθηνά.


Έτσι, όπως είπαμε και προηγουμένως, οι Ορφικοί πίστευαν ότι μπορούσε να εξαγνιστεί ο άνθρωπος από αυτή τη κατάρα και να σταματήσει επιτέλους αυτός ο φαύλος κύκλος της μετενσάρκωσης.


ΠΗΓΗ

Το χιούμορ στην Αρχαία Ελλάδα

 


 Οι Αρχαίοι Ελλήνες είχαν πολύ καλή αίσθηση του χιούμορ και αυτό φαίνεται σε όλη την Ελληνική Γραμματεία που διασώθηκε. 

Από το χιούμορ των αρχαίων Ελλήνων καταλαβαίνει κανείς αν γνωρίζει πόσο κοντά αισθάνονταν τη χαρά με τη λύπη, την ευτυχία με τη δυστυχία, τη ζωή με το θάνατο. 


Χωρίς να “απωθούν” τον θάνατο, χαίρονταν τη ζωή. Από το γεγονός ότι στην αρχαία Ελλάδα δημιουργήθηκαν συγχρόνως η τραγωδία και η κωμωδία, καταλαβαίνει κανείς και το χιούμορ των αρχαίων Ελλήνων. Επιγραμματικά το εκφράζει αυτό το ωραίο απόφθεγμα: “η τραγωδία και η κωμωδία γράφονται με τα ίδια γράμματα”. Σε κανέναν άλλο πολιτισμό δεν υπηρήρχε η έννοια του “χιουμορ” (Εκ του χυμού, δηλαδή απόσταγμα ευφυίας), παρά μόνο στα κείμενα των Αρχαίων Ελλήνων, απολάυστε λοιπόν το απόσταγμα της ευφυίας των προγόνων μας.




———————————————————————————
Ένας σοφιστής υποστήριζε ότι απο όλα τα πράγματα την μεγαλύτερη αξία έχει ο λόγος, οπότε και ο βασιλιάς της Σπάρτης Άγης του είπε “ Δηλαδή όταν δεν μιλάς δεν έχεις καμία αξία;”
Ο Διογένης περνώντας κάποτε έξω απο βρώμικα λουτρά είπε: “Αυτοί που λούζονται εδώ, που πάνε μετά για να καθαριστούν;”
Είπε κάποιος στον Διογένη: “ Οι συμπολίτες σου σε καταδίκασαν σε εξορία” και απαντά ο Διογένης: “ και γω τους καταδίκασα να μένουν στον τόπο τους”
Κάποιος έλεγε στον Ιπποκράτη να πάει στην Περσία να δει τον καλοσυνάτο βασιλιά Ξέρξη. Ο Ιπποκράτης του απάντησε: “ Δεν χρειάζομαι καλοσυνάτο άνθρωπο που να με διαφεντεύει”
Όταν είδε ο Διογένης έναν αδέξιο τοξοβόλο, στάθηκε μπροστά στον στόχο και είπε: “ εδώ είναι το μόνο ασφαλές σημείο”
Είπαν στον Διογένη: “ Διογένη, σε κοροιδεύουν” και αυτός απάντησε: “ εγώ δεν νοιώθω καμιά κοροιδία”


Ένας κακός άνθρωπος τοποθέτησε στην πόρτα του σπιτιού του μια επιγραφή, για να ξορκίσει το κακό, η οποία έγραφε: “ Κανένα κακό να μην μπεί μέσα στο σπίτι αυτό”
Ο Διογένης που περνούσε απέξω, το διάβασε και αναρωτήθηκε: “ Μα καλά, ο ιδιοκτήτης απο που θα μπεί;
Κάποιος ετοιμαζόταν να βγάλει εγκωμιαστικό λόγο για τον Ηρακλή, και ο Σπαρτιάτης στρατηγός Ανταλκίδας ρώτησε: “ Γιατί, μήπως ετοιμαζόταν κανείς να τον κατηγορήσει;”
Κάποιος άκουσε ότι τους Σπαρτιάτες μετά το δείπνο τους αναγκάζουν να πιουν, αναρωτήθηκε: ¨μήπως τους αναγκάζουν και να φάνε;¨
Κάποιοι πληροφόρησαν τον Αριστοτέλη ότι κάποιοι τον έβριζαν, και ο Αριστοτέλης είπε:¨ όταν λείπω, δέχομαι ακόμα και να με μαστιγώνουν”


Ο Πύρρος, Βασιλιάς της Ηπείρου, μετά απο δύο νίκες με τους Ρωμαίους, που έχασε πολλούς άνδρες είπε: “ Αν πετύχουμε άλλη μια νίκη σαν αυτές, καταστραφήκαμε!!! “
Ένας τύραννος ρώτησε τον Διογένη ποιος χαλκός είναι ο καταληλλότερος για την κατασκευή ενός αδριάντα, και αυτός απάντησε: “ Ο χαλκός εκείνος με τον οποίο κατασκευάστηκαν οι αδριάντες των τυραννοκτόνων Αρμοδίου και Αριστογείτονα”


Έλεγε κάποτε ο Θαλής ότι ο θάνατος δεν διαφέρει σε τίποτα απο την ζωή. Τότε πετάχτηκε κάποιος απο την παρέα και του λέει: “ Αν είναι έτσι γιατί δεν προτιμάς τον θάνατο;¨ και του απαντάει ο Θαλής: “ Ακριβώς γιατί δεν διαφέρει απο την ζωή”
Κάποιος έλεγε ότι η ζωή είναι άσχημη, και ο Διογένης του είπε: ¨ Άσχημη δεν είναι η ζωή, άσχημη είναι η άσχημη ζωή”
Κάποτε ο Διογένης είπε δυνατά: “ Ελάτε εδώ άνθρωποι”, κι όταν μαζεύτηκε λοιπόν κόσμος γύρω του, τους κυνήγησε με το μπαστούνι του λέγοντας: “ Ανθρώπους κάλεσα, όχι ζώα”
Κάποτε είδε κάποιος τον Διογένη να ζητά ελεημοσύνη απο ένα άγαλμα, και τον ρώτησε γιατί το κάνει αυτό και ο Διογένης απάντησε: “ Εξασκούμαι στο να μην απογοητεύομαι απο την αναισθησία των ανθρώπων”
Ζητούσε ο Διογένης ελεημοσύνη απο κάποιον λέγοντας του: “ Αν έδωσες σε άλλον, δώσε και σε μένα. Αν δεν έχεις δώσει σε κανέναν ξεκίνα απο εμένα”
Ο ρήτορας Αναξιμένης ήταν παχύς, τον πλησιάζει λοιπόν ο Διογένης και του λέει: “ Δώσε σε μας τους φτωχούς ένα μέρος απο την κοιλιά σου…και συ θα ξαλαφρώσεις και μας θα ωφελήσεις”
Κάποιος ρώτησε τον Αριστοτέλη το γιατί αρέσει στους ανθρώπους να πηγαίνουν σε ωραία μέρη και να κάνουν παρέα με ωραία πρόσωπα, και ο Αριστοτέλης απάντησε: “ είναι μια ερώτηση που μόνο ένας τυφλός θα έκανε”
Ο τύραννος των Συρακουσών Διόνυσος έστειλε τον ποιητή Φιλόξενο στα λατομεία γιατί δεν του αναγνώριζε την “αξία” των ποιημάτων του. Τον ξανακάλεσε για να ακούσει μερικά νέα ποιήματά του, αλλά ο Φιλόξενος σηκώθηκε να φύγει. Ο τύραννος τον ρώτησε που πάει και ο ποιητής απάντησε: “ μα, και πάλι στα λατομεία”
Ένας πατέρας ζήτησε απο τον Αρίστιππο να διδάξει τον γιό του. Ο φιλόσοφος του ζήτησε 500 δρχ και ο πατέρας θεώρησε ότι ήταν υπερβολικό ποσό λέγοντας: “ Μα με τόσα χρήματα θα μπορούσα να αγοράσω κάποιο ζώο” και του απαντά ο Αρίστιππος: “ Αγόρασε…και έτσι θα έχεις δύο”
Μια γερόντισσα δικαζόταν απο τον Φίλιππο ο οποίος νύσταζε πολύ, παρακάλεσε λοιπόν να της δωθεί το δικαίωμα της έφεσης. Απόρησε ο Φίλιππος και την ρώτησε: “ μα σε ποιόν θα υποβάλεις την έφεση εφόσον δεν υπάρχει ανώτερος απο εμένα;” και εκείνη απάντησε “ Στον Φίλιππο όταν δεν θα νυστάζει”
Ο κυνικός φιλόσοφός Θράσυλλος ζήτησε ως αμοιβή απο τον βασιλιά Αντίγονο μια δραχμή, ο Αντίγονος του είπε: “δεν είναι αυτή αντάξια ενός βασιλιά”, τότε ο Θράσυλλος του ζήτησε ένα τάλαντο και του είπε πάλι ο Αντίγονος: “ Αυτό πάλι δνε είναι αντάξιο ενός κυνικού φιλοσόφου”
Ρώτησαν κάποτε τον Αριστοτέλη: “ Τι κερδίζουν αυτοί που λένε ψέματα;¨
και απάντησε: “ Να μην τους πιστεύει κανείς ακόμα και όταν λένε την αλήθεια”
Ρωτήσανε τον Διογένη αν ο θάνατος είναι κάτι κακό και αυτός τους απάντησε: “ Πως μπορούμε να πούμε ότι είναι κακό αυτό, που όταν έρθει δεν το αισθανόμαστε;”
Έτρωγε ο Διογένης στην μέση της αγοράς, και μερικοί μαζευτήκανε γύρω του αποκαλώντας τον “σκύλο”. Ο Διογένης τους απάντησε: “Σκύλοι είστε εσείς που μαζευτήκατε και κοιτάτε έναν άνθρωπο στο στόμα την ώρα που τρώει”
Μιλούσε στην αγορά ο Σωκράτης, και κάποιος γόνος αριστοκρατικής οικογενείας του είπε ότι είναι απο άσημη καταγωγή. Τότε ο Σωκράτης του απάντησε: “ Αν εγώ πρέπει να ντρέπομαι για την άσημη καταγωγή μου, τότε οι καλοί και άξιοι πρόγονοί σου θα πρέπει να νοιώσουν ντροπή για σένα τον ανάξιο απόγονό τους”
Ο Πολυκράτης, τύραννος της Σάμου, χάρισε στον ποιητή ανακρέοντα ένα τάλαντο. Ο ποιητής του το γύρισε πίσω λέγοντας: “ μισώ το δώρο που θα με κάνει να χάσω τον ύπνο μου τα βράδια”
Για έναν φιλάργυρο πλούσιο ο Βίωνας είπε: “ δεν εξουσιάζει αυτός την περιουσία του αλλά η περιουσία του αυτόν”
Ο Μ. Αλέξανδρος έστειλε στον στον Φωκίωνα 100 τάλαντα. Ο Αθηναίος πολιτικός ρώτησε: “ Γιατί ο Αλέξανδρος διάλεξε εμένα απο όλους τους Αθηναίους για να μου χαρίσει 100 τάλαντα;”
Οι απεσταλμένοι απάντησαν: “ γιατί μόνο εσένα θεωρεί έντιμο” Ο Φωκίωνας αρνήθηκε το δώρο λέγοντας: “ Ας μ αφήσει λοιπόν να είμαι και να φαίνομαι έντιμος”
Ο Φίλιππος παρακολουθούσε τους Ολυμπιακούς αγώνες, και κάποιοι Πελοποννήσιοι αν και ευεργετημένοι τον γιουχάριζαν.Οι φίλοι του Φιλίππου εξοργίστηκαν αλλά ο Φίλιππος είπε: “ Αν οι Πελοποννήσιοι ευεργετημένοι συμπεριφέρονται έτσι, φανταστείτε τι θα κάνουν αν τους βλάψω”
Ο ποιητής Ερμόδοτος σε ποίημα του παρουσίασε τον βασιλιά Αντίγονο ως υιό του ήλιου, αλλά ο Αντίγονος του είπε: “ ο δούλος που κρατά το ουροδοχείο δεν θα έχει τέτοια ιδέα για μένα”
Ο Φίλιππος έγραψε στους Σπαρτιάτες όταν έμπαινε στην χώρα τους, τι από τα δύο θέλουν, να μπει ως φίλος ή ως εχθρός, και αυτοί απάντησαν: ¨ούτε το ένα ούτε το άλλο¨
Κάποιος κλώτσησε τον Σωκράτη χωρίς αυτός να αντιδράσει. Οι συνομιλητές του απόρησαν και τον ρώτησαν πως ανέχθηκε κάτι τέτοιο, και αυτός απάντησε: “ Αν με κλοτσούσε γάιδαρος, εγώ θα έπρεπε να τον πάω στα δικαστήρια;”
Επαινούσαν τον Αντισθένη κάποιοι κακοί, και ο φιλόσοφος αναρωτήθηκε:” Μήπως έκανα κάτι κακό;”
Ένας γιατρός εξέταζε τον Παυσανία τον γιο του Πλειστώνακτου και του είπε ότι τίποτα κακό δεν έχει, και κείνος τον ρώτησε: ¨ούτε που έχω εσένα για γιατρό;¨
Ένας άλλος γιατρός είπε στον Παυσανία του Πλειστώνακτου: ¨Παυσανία γέρασες¨ και του απαντά αυτός: ¨τα κατάφερα επειδή δεν είχα εσένα γιατρό¨
Επέστρεφε ο Διογένης απο τους Ολυμπιακούς αγώνες και τον ρώτησαν αν είχε πολύ κόσμο, αυτός απάντησε: “ Κόσμος πολύς, μα άνθρωποι λίγοι”
Ιερέας στην Σαμοθράκη ρωτούσε τον Σπαρτιάτη Λύσανδρο: “ Ποιά ήταν η πιο ασεβής πράξη που έκανες;”
ο Σπαρτιάτης είπε: “ Δεν χρειάζεται να την αναφέρω σε σένα, την ξέρουν οι θεοί”
ο ιερέας επέμενε: “ Πρέπει οπωσδήποτε να την πεις”
ο Σπαρτιάτης ρωτά: “ Σε ποιόν πρέπει να την πω, σε σένα ή στον θεό;”
ο ιερέας είπε: “ στον θεό”
τότε ο Σπαρτιάτης είπε “ Εσύ τότε φύγε απο δω”
Η μητέρα του Διονύσου του πρεσβύτερου, αν και σε μεγάλη ηλικία ζήτησε απο τον γιό της να την παντρέψει, και εκείνος της απάντησε: “ Μπορεί ως τύραννος να παραβιάζω τους νόμους της πόλης, αλλά είναι αδύνατον να παραβιάσω τους νόμους της φύσης”
Ο Δημοσθένης έλεγε στον Φωκίωνα: “ Οι Αθηναίοι θα σε σκοτώσουν αν παραφρονήσουν” και εκείνος απάντησε: “ Εσένα θα σε σκοτώσουν αν έρθουν στα λογικά τους”
Ο Ισοκράτης απο ένα φλύαρο υποψήφιο μαθητή του ζήτησε διπλό μισθό, και όταν ο μαθητής ζήτησε να καταλάβει τον λόγο ο Ισοκράτης του εξήγησε: “ Τον ένα μισθό θα τον δίνεις για να μάθεις να σωπαίνεις και τον δευτερο για να μάθεις να μιλάς”
Όταν ετοιμαζόταν να μιλήσει ένας ανόητος και φλύαρος, ο Θεόκριτος είπε: “ τώρα η γλώσσα θα τρέχει σαν ποτάμι απο ένα μυαλό που τρέχουν λίγες στάλες “
Κάποιος που τιμωρούνταν για κάποια πράξη έλεγε: ¨αμάρτησα χωρίς να το θέλω¨του λέει ένας Λάκωνας: ¨δέξου και την τιμωρία χωρίς να το θέλεις
Ο Αντισθένης μακρυγορούσε κάποτε σε μια διάλεξη, και ο Πλάτωνας παρατήρησε: “ Αγνοείς ότι το μέτρο του λόγου δεν είναι αυτός που μιλά αλλά αυτός που ακούει”
Είπε κάποιος στον Αρίστιππο, σε μια συζήτηση, ότι δεν ξέρει αν είναι προτιμότερος ο πλούτος απο την σοφία, διότι βλέπει συχνά τους σοφούς να χτυπάνε τις πόρτες των πλουσίων, τότε του απάντησε ο Αρίστιππος “ και οι γιατροί επισκέπτονται τα σπίτια των πλουσίων, ποιός όμως δεν θα προτιμούσε να είναι ο θεραπευτής παρά ο άρρωστος;;;”
Ο Διογένης βλέποντας κάποιον να δείχνει ερωτευμένος με μια πλούσια μεσόκοπη είπε: “ αυτός δεν κάρφωσε τα μάτια του σε αυτήν, αλλά τα δόντια του”
Ρωτήθηκε ο Σωκράτης αν είναι σωστό ή όχι να νυμφέυεται κανείς και εκείνος απάντησε: “ θα το μετανοιώσει και στις δύο περιπτώσεις”
Ο Διογένης είπε στον Ξενιάδη που τον είχε αγοράσει για δούλο του: “ ετοιμάσου να κάνεις αυτό που θα σου πω” Ο Ξενιάδης σάστισε και είπε ότι αυτό είναι ανήκουστο και ο Διογένης του είπε: “ Αν αγόραζες γιατρό και ήσουν άρρωστος, δεν θα άκουγες τις εντολές του;”
Κάποιος πέταξε ένα ξύλο και καταλάθος πέτυχε τον Διογένη στο κεφάλι. Καθυστερημένα και κατοπιν εορτής, του είπε “πρόσεχε”
Ο Διογένης του λέει: “ μήπως πρόκειται να το ξαναπετάξεις;”
Ρώτησε κάποιος τον Σωκράτη πως θα μπορούσε να γίνει πλούσιος, και ο Σωκράτης του απάντησε: “ Αν γίνεις φτωχός στις επιθυμίες”
Ο Διογένης πρόσεξε κάποτε ένα μικρό παιδί να πίνει νερό απο μια πηγή με τα χέρια του. Πέταξε το κύπελλο λέγονας: “ αυτό το μικρό παιδί με ξεπέρασε σε απλότητα”
Ο Βίωνας όταν είδε ένα φθονερό άνθρωπο να περνάει στεναχωρημένος σκέφτηκε: “ ή μεγάλο κακό συνέβη σε αυτόν ή σε κάποιον άλλον ευτυχές γεγονός”
Κάποτε ο Αντισθένης γύρισε τον μανδύα που φορούσε έτσι ώστε να φανούν οι τρύπες, για να δείξει την απλότητα του. Ο Σωκράτης που είδε την κίνηση του είπε: “ Αντισθένη, μέσα απο τις τρύπες του ρούχου σου βλέπω καθαρά την ματαιοδοξία σου”
Ταξίδευε ο Βίαντας με πλοίο με κάποιους άλλους γνωστούς για την ασέβεια τους. Ξέσπασε κακοκαιρία και το πλοίο κινδύνευε, τότε οι ασεβείς άρχισαν να επικαλούνται τους θεούς, ο Βίαντας όμως τους φώναξε: ¨Σταματήστε τις προσευχές γιατί αλλοίμονό μας και αν πάρουν χαμπάρι οι θεοί ότι είστε και σεις μέσα στο πλοίο”
Η Ξανθίππη είπε στον Σωκράτη με παράπονο: “ Σε καταδίκασαν άδικα” και της απαντά ο Σωκράτης: “ τι ήθελες να με καταδικάσουν δίκαια;;;;”
Μια μέρα η Ξανθίππη έβαλε τις φωνές στον Σωκράτη και του πέταξε ένα κουβά με βρώμικα νερά, εκείνος ατάραχος είπε: “ Η Ξανθίππη κάνει ότι και ο Δίας, πρώτα βροντά και μετά βρέχει”
Κάποιος ταξιδιώτης μόλις είχε γυρίσει και ρώτησε έναν μάντη για τους δικούς του και εκείνος του είπε: “ όλοι καλά είναι, το ίδιο και ο Πατέρας σου”, ο ταξιδιώτης του είπε: “ ο Πατέρας μου έχει πεθάνει εδώ και δέκα χρόνια” ο μάντης για να το καλύψει: “ εννοούσα τον πραγματικό πατέρα σου”
Ο Δημάρατος (Σπαρτιάτης Βασιλιάς που πήγε με τους Πέρσες) ακούγοντας έναν κιθαρωδό είπε: ¨δεν μου φαίνεται να φλυαρεί άσχημα…¨
Ο Δημάρατος ρωτήθηκε σε κάποια συνέλευση, αν παρέμεινε σιωπηλός επειδή δεν είχε κάτι να πει ή λόγω βλακείας, και αυτός απάντησε: ¨ένας βλάκας δεν μένει ποτέ σιωπηλός¨
Στους πρεσβευτές εκ Σάμου, που ήταν πολύ φλύαροι, είπαν οι Σπαρτιάτες: ¨Τα πρώτα μας διέφυγαν και δεν καταλάβαμε την συνέχεια, επειδή μας διἐφυγαν τα πρώτα¨
Μετά την φυγή του, ο Παυσανίας ο γιος του Πλειστώνακτου, Επαινούσε τους Λακεδαιμόνιους στην Τεγέα, και κάποιος του είπε: ¨γιατί δεν έμεινες στην Σπάρτη μόνο μας κουβαλήθηκες εδώ;¨ και απαντάει ο Παυσανίας: ¨Για τον ίδιο λόγο που και οι γιατροί δεν μένουν κοντά στους υγιείς αλλά πάνε εκεί που υπάρχουν άρρωστοι¨
Όταν οι έφοροι της Σπάρτης καταδίκασαν τον Θηκταμένη σε θάνατο αποχώρησε χαμογελώντας. Όταν κάποιος παρευρισκόμενος τον ρώτησε αν καταφρονεί τους θεσμούς της Σπάρτης και γι αυτό χαμογελά απάντησε: ¨όχι, απλά ευθυμώ επειδή αυτό το πρόστιμο θα το πληρώσω χωρίς να χρειαστεί να δανειστώ


Κάποτε κάποιοι Λάκωνες έβλεπαν έναν πίνακα ζωγραφικής στον οποίο οι Λάκωνες σφαγιάζονταν από τους Αθηναίους, και σχολιάζει ένας Λάκωνας: ¨τι ανδρείοι είναι οι Αθηναίοι…στον πίνακα…
Ο Λεωτυχίδας ο πρώτος, όταν κάποιος του είπε ότι είναι ευμετάβολος απάντησε: ¨λόγω των περιστάσεων και όχι λόγω ελαττωμάτων όπως εσείς
Κάποιος ρώτησε τον Λεωτυχίδα τον πρώτο τον Σπαρτιάτη το πως θα μπορεί κάποιος να διαφυλάξει τα παρόντα αγαθά απάντησε: ¨αν δεν εμπιστεύεται τα πάντα στην τύχη
Όταν πάλι κάποιος ρώτησε τον Λεωτυχίδα τον πρώτο για ποιο λόγο οι Σπαρτιάτες πίνουν λίγο απάντησε: ¨Για να μην αποφασίζουν οι άλλοι για εμάς αλλά εμείς για τους άλλους
Κάποιος ενημέρωσε τον Πλείσταρχο γιο του Λεωνίδα, ότι κάποιος κακολόγος τον επαίνεσε. Αναρωτήθηκε ο Πλείσταρχος: ¨μπας και του είπαν ότι πέθανα; διότι αυτός δεν είναι ικανός να πει καλή κουβέντα για κανέναν ζωντανό
Όταν στην εσωτερική πλευρά της πύλης τυλίχθηκε φίδι γύρω από τον σύρτη και οι μάντεις αποφάνθηκαν ότι πρόκειται για σημεία και τέρατα, είπε τότε ο Λεωτυχίδας του Αρίστωνος (αυτός δεν ήταν το ίδιο πρόσωπο με τον Λεωτυχίδα τον πρώτο): ¨όχι βέβαια, από ότι μου φαίνεται, αν ο σύρτης είχε τυλιχθεί γύρω από το φίδι θα ήταν σημείο και τέρας
Όταν κάποιος πετάχτηκε και μίλησε για πράγματα που δεν ήταν καθόλου άχρηστα σε στιγμή εντελώς άσχετη και άκαιρη, του λέει τότε ο Λέων ο γιος του Ευκρατίδα: ¨Ξένε, μην λες αυτό που πρέπει όταν δεν πρέπει
Αριστοτέλης: “Όταν τα πράγματα δεν γίνονται όπως θέλουμε, τότε πρέπει να τα θέλουμε
όπως γίνονται
Επίκουρος: “Κακό πράγμα η ανάγκη, αλλά δεν είναι ανάγκη να ζει κάποιος δημιουργώντας πολλές ανάγκες”
Επίκουρος: “Αν θέλεις να κάνεις κάποιον πλούσιο, μην του προσθέτεις χρήματα, να του αφαιρείς επιθυμίες”
Ο πολύ καλός γιατρός Περίανδρος τον οποίον επαινούσαν όλοι πάρα πολύ είχε την κακή συνήθεια να γράφει κακά ποιήματα, και ο Αρχίδαος γιός του Αγησιλάου του είπε: ¨Γιατί Περίανδρε τέλος πάντων, έχεις την λόξα να προτιμάς αντί για καλό γιατρό να σε αποκαλούν κακό ποιητή;
Ο Λεωνίδας ο γιος του Αναξανδρίδα ( Ο γνωστός Βασιλιάς των Λακεδαιμόνιων) όταν ειπώθηκε από κάποιον ότι από τα βέλη των βαρβάρων δεν θα μπορεί ούτε το φως του ήλιο να δει, απάντησε: ¨Ευχάριστο θα είναι αυτό, διότι θα τους πολεμήσουμε υπό σκιάν¨
Όταν ρωτήθηκε ο Πολύδωρος ο Λακεδαιμόνιος γιατί οι Σπαρτιάτες ρίχνονται στους κινδύνους του πολέμου με τόση ανδρεία απάντησε: Επειδή έμαθαν να ντρέπονται τους αρχηγούς και όχι να τους φοβούνται
Όταν είδε κάποιος πως τα σκληρά αμύγδαλα πωλούνταν σε διπλή τιμή είπε: μήπως σπανίζουν οι πέτρες;
Ένας από το Άργος είπε: ¨στα μέρη μας υπάρχουν αρκετοί τάφοι Σπαρτιατών¨ και του απαντά ο Σπαρτιάτης; ¨Στα δικά μας πάλι δεν υπάρχει ούτε ένας τάφος των Αργείων¨ (δηλ οι Αργείοι δεν τόλμησαν ποτέ να επιχειρήσουν κατά της Σπάρτης)


ΠΗΓΗ

Είναι προνόμιο να μιλάς Ελληνικά: Επειδή στην Ελληνική γλώσσα το σημαίνον (λέξη) και...

 


 Τα Ελληνικά είναι «νοηματική» γλώσσα. Δηλαδή το σημαίνον (λέξη) και το σημαινόμενο (έννοια) έχουν πρωτογενή σχέση....

Ο φιλόσοφος και μαθηματικός Βένερ Χάιζενμπεργκ είχε παρατηρήσει αυτή την σημαντική ιδιότητα για την οποία είχε πει «Η θητεία μου στην αρχαία Ελληνική γλώσσα υπήρξε η σπουδαιότερη πνευματική μου άσκηση. Στην γλώσσα αυτή υπάρχει η πληρέστερη αντιστοιχία ανάμεσα στην λέξη και στο εννοιολογικό της περιεχόμενο». Και επειδή “ Ἀρχή σοφίας ἡ τῶν ὀνομάτων ἐπίσκεψις", όπως έλεγε ο Αντισθένης, ας δούμε κάποια παραδείγματα.
ἄρχων < ἄρα (:γη) + ἔχων =>ἀρχοντας (αφού η κατοχή γης ήταν προϋπόθεση εξουσίας)
βοηθός < (βοή (φωνή) + θέω (:τρέχω) => αυτός που τρέχει στο κάλεσμα
ἀστήρ < ἀ στερητικό + θέμα -στη του ἵστημι (:στέκομαι) => αυτός που δεν στέκεται, που κινείται ( οι αρχαίοι είχαν μελετήσει τις κινήσεις των άστρων)
φθόνος < φθίνω (:μειώνω) => αυτός που που μειώνει, καταστρέφει
ἄφθονος < ἀ στερητικό + φθίνω => κάτι που δεν φθίνει, δεν τελειώνει
ὡραῖος < ὥρα => αυτό που είναι στην (καλύτερη) ώρα του.

ἐλευθερία < ἐλεύθω (:πηγαίνω) +ἐρῶ (:αγαπώ) => το να πηγαίνεις όπου αγαπάς

ἄγαλμα < ἀγάλλομαι (:ευχαριστιέμαι) => αυτό που ευχαριστεί ( θεούς ή θνητούς)
ἀγαλλίασις < ἀγάλλομαι + ἴαση (:γιατρειά) => η ευχαρίστηση που γιατρεύει
πειρούνι < πείρω (:τρυπώ) οἰσοφάγος < οἴσω (μέλλοντας του φέρω) + ἔφαγον => το όργανο που μεταφέρει την τροφή.

Από τα παραπάνω προκύπτει ακόμη ένα συμπέρασμα: η ορθογραφία των λέξεων - το ότι υπάρχουν πολλά γράμματα για τον ίδιο ήχο (π.χ. η, ι, υ, ει, οι ) - δεν αποτελεί παράγοντα δυσκολίας , αντιθέτως η ορθογραφία υπηρετεί το να γίνεται κατανοητή η ετυμολογία της λέξης και μέσω αυτής η σημασία της. Για παράδειγμα η λέξη κρυμμένος (αυτός που έχει κρυφθεί) φυσικά δεν θα μπορούσε να γραφεί «κριμένος» (αυτός που έχει κριθεί). Όποιος καταλάβει τη λογική της ορθογραφίας των ελληνικών λέξεων δεν δυσκολεύεται να γράφει σωστά!

Είναι προνόμιο να μιλάς Ελληνικά:

Η Ελληνική γλώσσα δεν έκρυβε μόνο σοφία είχε και μουσικότητα.

Στην αρχαιότητα η γλώσσα ονομαζόταν «αὐδή» από το ρήμα «ἄδω» = τραγουδώ.
Όπως γράφει και ο μεγάλος ποιητής και ακαδημαϊκός Νικηφόρος Βρεττάκος:
«Όταν κάποτε φύγω από τούτο το φώς θα ελιχθώ προς τα πάνω, όπως ένα ποταμάκι που μουρμουρίζει. Κι αν τυχόν κάπου ανάμεσα στους γαλάζιους διαδρόμους συναντήσω αγγέλους, θα τους μιλήσω Ελληνικά, επειδή αυτοί δεν ξέρουνε γλώσσες,
μιλάνε μεταξύ τους με μουσική».
Ο Κικέρων έγραψε:
" Εάν οι θεοί μιλούν, τότε σίγουρα χρησιμοποιούν την γλώσσα των Ελλήνων! "

Ο Γκαίτε έγραψε:
" Άκουσα στον Άγιο Πέτρο της Ρώμης το Ευαγγέλιο σε όλες τις γλώσσες. Η Ελληνική αντήχησε άστρο λαμπερό μέσα στη νύχτα."

Ο Γιάννης Ξενάκης είπε:
"Η μουσικότητα της Ελληνικής γλώσσης είναι εφάμιλλος της συμπαντικής."

Τις απαράδεκτες επεμβάσεις στην γλώσσα ο Οδ. Ελύτης σχολίασε με περισσή ειρωνεία στο κείμενο ΓΙΑ ΜΙΑΝ ΟΠΤΙΚΗ ΤΟΥ ΗΧΟΥ
… Πονάει δόντι, βγάζει δόντι, ποὺ ἔλεγαν οἱ παλαιοί. Πονάει περισπωμένη, βγάζει περισπωμένη· πονάει δασεῖα, βγάζει δασεῖα. Καὶ λαμπρὰ ταιριάζουν ὅλα.[…]
Κανένας Ἡρώδης δὲν θὰ τολμοῦσε νὰ διατάξει τέτοια γενοκτονία, ὅπως αὐτὴ τοῦ τελικοῦ -ν· ἐκτὸς κι ἂν τοῦ ᾿λειπε ἡ ὀπτικὴ τοῦ ἤχου...


Είναι προνόμιό σου να μιλάς Ελληνικά, αλλά δεν είναι δικαίωμά σου να τα αλλοιώνεις

Τα ελληνικά είναι αρχαία γλώσσα που μιλιέται και γράφεται αδιαλείπτως μέχρι σήμερα. Βέβαια έχουν επέλθει πολλές αλλαγές στο πέρασμα των αιώνων, αλλά η μετεξέλιξη στη γλώσσα είναι κάτι απολύτως φυσιολογικό, αφού η γλώσσα ως ζωντανός οργανισμός παρακολουθεί τη ζωή των ανθρώπων που τη μιλούν και εξυπηρετεί τις ανάγκες τους.
Το θέμα δεν είναι οι αλλαγές αλλά οι αλλοιώσεις στη γλώσσα, όπως αυτή της «μεταρρύθμισης» του 1981, όταν καταργήθηκε η περισπωμένη, τα πνεύματα και το τελικό –ν (εκτός εξαιρέσεων Αυτές τις παρεμβάσεις είχε σχολιάσει τότε ο Οδ. Ελύτης με περισσή ειρωνεία στο κείμενο ΓΙΑ ΜΙΑΝ ΟΠΤΙΚΗΝ ΤΟΥ ΗΧΟΥ:
« Πονάει δόντι, βγάζει δόντι, ποὺ ἔλεγαν οἱ παλαιοί. Πονάει περισπωμένη, βγάζει περισπωμένη· πονάει δασεῖα, βγάζει δασεῖα. Καὶ λαμπρὰ ταιριάζουν ὅλα.[…] Κανένας Ἡρώδης δὲν θὰ τολμοῦσε νὰ διατάξει τέτοιαν γενοκτονία, ὅπως αὐτὴ τοῦ τελικοῦ -ν· ἐκτὸς κι ἂν τοῦ ᾿λειπε ἡὀπτικὴ τοῦ ἤχου.

Τα τελευταία χρόνια η γλώσσα αντιμετωπίζει καινούργιο εχθρό και φοβάμαι ότι θα έχει τα η μοίρα των καταστραμένων κάστρων που έπεσαν γιατί τα πρόδωσαν από μέσα. Ο λόγος για την απαράδεκτη αλλοίωση που υφίσταται η γλώσσα με τα greeklish.

Σήμερα οι τεχνικοί λόγοι που επέβαλαν τη χρήση λατινικών γραμμάτων στην αρχή της ηλεκτρονικής εποχής δεν υφίστανται. Όμως όλο και περισσότεροι γράφουν greeklish. Γιατί; Υποθέτω γιατί δεν ξέρουν ελληνικά. Γιατί είναι είναι παθολογικά ανορθόγραφοι και θέλουν να συγκαλύψουν την αδυναμία τους. Γιατί είναι εγκληματικά επιπόλαιοι και ανεύθυνοι ώστε να θέλουν να διαφοροποιούνται αλλοιώνοντας τη γλώσσα. Γιατί δεν έχουν παιδεία, ώστε ευλόγως το "ἀσολοικίστως καί ἀβαρβαρίστως διαλέγεσθαι" δεν τους λέει τίποτα.

Τα greeklish δεν είναι κάτι καινούργιο είναι πολύ παλιό εφεύρημα. Η απόδοση της ελληνικής γλώσσας με λατινικά γράμματα χρησιμοποιήθηκε και στο παρελθόν σε εποχές που ο ελληνισμός βρισκόταν υπό ξένη κατοχή. Σαν τα greeklish ήταν τα Καραμανλήδικα, τα Φραγκολεβαντίνικα, τα Φραγκοχιώτικα και τα Φραγκοβλάχικα. Καραμανλήδικα έγραφαν οι Έλληνες ορθόδοξοι της Καππαδοκίας στους οποίους επιβαλλόταν ως επίσημη γλώσσα η τουρκική. Τα Φραγκολεβαντίνικα κλπ. χρησιμοποιούνταν στο Αιγαίο επί Ενετοκρατίας. Υπάρχουν αρκετά δείγματα από αυτόγραφα χειρόγραφα της αναγέννησης, όπου ελληνικά κείμενα είναι γραμμένα με αυτόν τον τρόπο, όπως π.χ. η κωμωδία "Fortounatos" από τον Μάρκο Αντώνιο Φώσκολο (1655). Υπάρχουν ακόμα δείγματα από βιβλία τυπωμένα με τέτοιο τρόπο, όπως το βιβλίο "I Mera tou Hristianou" που φυλάσσεται σήμερα στο Βενετικό Μουσείο της Νάξου. Τα φραγκολεβαντίνικα βρίσκονταν σε χρήση ακόμη και στα μέσα του 20ου αιώνα όπως δείχνουν επιστολές που στέλνονταν από το μέτωπο της Αλβανίας το 1940.
Πάντως όλοι οι παραπάνω όροι που αναφερόταν στην χρήση των greeklish είχαν υποτιμητική σημασία, γιατί οι άνθρωποι του προπερασμένου και του περασμένου αιώνα πίστευαν ότι οι λέξεις ντύνουν τις ιδέες και δεν επιτρέπεται να είναι κουρέλια.

Είναι προνόμιο να μιλάς Ελληνικά:

Είναι προνόμιο να μιλάς Ελληνικά, μια γλώσσα που έχει λέξεις για έννοιες οι οποίες παραμένουν χωρίς απόδοση στις υπόλοιπες γλώσσες, όπως άμιλλα, θαλπωρή, παρέα, φιλότιμο, αἰδώς. Μόνον η Ελληνική γλώσσα ξεχωρίζει τη ζωή από το βίο, την αγάπη από τον έρωτα. Μόνον αυτή διαχωρίζει, διατηρώντας το ίδιο ριζικό θέμα, το ατύχημα από το δυστύχημα, το συμφέρον από το ενδιαφέρον.

Η Ελληνική έχει 5.000.000 λέξεις. Κάθε Ελληνική λέξη - όρος φέρει ένα βαρύ φορτίο νόησης, φορτίο που οι προγενέστεροι "εξόδευσαν", για να κατακτήσουν γνωστικά τη συγκεκριμένη έννοια και να την "βαπτίσουν" με το συγκεκριμένο όνομα - λέξη.

Ο πλούτος της γλώσσας ενός λαού είναι μάρτυρας του βάθους της σκέψης του. Για παράδειγμα: Οι Έλληνες χρησιμοποιούσαν τη λέξη ἄγαλμα από το ἀγάλλομαι (ευχαριστιέμαι) για να ονομάσουν τα ομοιώματα προς τιμήν των θεών και των θνητών. Οι Λατίνοι χρησιμοποιούσαν τη λέξη statua (από το ρήμα ἵστημι) που σημαίνει αυτό που στέκεται . Από δώ φαίνεται η τεράστια διαφορά στη φιλοσοφία μεταξύ των δύο γλωσσών και των δύο πολιτισμών και επιβεβαιώνεται ότι: «Ἀπλή γλώσσα σημαίνει και απλή σκέψη»

Είναι προνόμιο να μιλάς Ελληνικά:

Είναι προνόμιο να μιλάς Ελληνικά, τη γλώσσα όπου πρωτογράφτηκε ιστορία, φιλοσοφία, ποίηση, θέατρο, μαθηματική θεωρία, αστρονομία, ιατρική.

Είναι προνόμιο να μιλάς Ελληνικά:

Είναι γνωστό ότι στις Ευρωπαϊκές γλώσσες υπάρχουν χιλιάδες ελληνικές λέξεις για να αποδοθούν όροι της επιστήμης, της πολιτικής, του δικαίου, της τέχνης.
Εκείνο όμως που είναι εξ ίσου αξιόλογο είναι να αναγνωρίζουμε ελληνικές λέξεις μέσα στην καθομιλουμένη των Ευρωπαϊκών γλωσσών και να προσπαθούμε να παρακολουθήσουμε το σαγηνευτικό γλωσσικό τους ταξίδι. Γιατί; Γιατί η αναζήτηση της ετυμολογικής ρίζας των λέξεων είναι στην πραγματικότητα η αναζήτηση της συναρπαστικής ανάμειξης και αλληλεπίδρασης των πολιτισμών.

Ας πάρουμε κάποιες λέξεις της Αγγλικής γλώσσας:

carat < αραβικά qirat < μεσαιωνκά λατ. caratus < αρχ. κεράτιον (κερατάκι) που σήμαινε το κουκούτσι του χαρουπιού που το χρησιμοποιούσαν σαν μέτρο βάρους. money < Μονήτης, επίθετο της Ήρας στο τέμενος της οποίας βρισκόταν το νομισματοκοπείο στη Ρώμη bank από το λατινικό pango (συμφωνώ, συνάπτω) < αρχ. πήγνυμι. brave < λατ. barbarus < αρχ. βάρβαρος exist < λατ. exsisto (προέρχομαι, γεννιέμαι) < αρχ. ἐξίσταμαι brother < λατ. frater < αρχ. φράτηρ colonie < λατ. colonia < αρχ. κολώνια disaster < δυσ-ἀστήρ (δυσοίωνος) exit < λατ. exite (προστακτική:εξέλθετε) < αρχ. ἔξιτε (προστακτική:εξέλθετε) marmelade < λατ. melimelum < αρχ. μελίμηλον (κυδώνι) pause < λατ. pauso < αρχ. παύω sponsor < λατινικά spendo = δίνω εγγυήσεις < αρχ.σπένδω σπονδή turbo < λατ. turbo (ρ: ταράζω, συγχέω) < τύρβη

Ε-ΡΟΔΙΟΣ:Ευχαριστώ την καλή φίλη Ματίνα Σ. για την υπόδειξη

Πηγή: zetthv.blogspot.gr
e-rodios.blogspot.gr

ΠΗΓΗ

Ποιός ήταν ο μαραθωνοδρόμος του «νενικήκαμεν» ;

 


 Σύμφωνα με τις πληροφορίες που μας παρέχει ο αρχαίος ιστορικός Ηρόδοτος, η θέση του ελληνικού στρατεύματος το 490 π.Χ. είχε ως ορμητήριο το τέμενος του Ηρακλή κοντά στους πρόποδες, όπως υποθέτουμε, του υψώματος Βρανά και Αφορισμού. Η θέση των τύμβων Αθηναίων και Πλαταιέων δηλώνουν το επίκεντρο της περιοχής της μάχης. 


Γύρω από το σημείο αυτό θα πρέπει να εντοπισθεί το ιερό του Ηρακλή και η αφετηρία του αγγελιοφόρου της νίκης. Ισως ο αγγελιοφόρος της κοσμοϊστορικής Νίκης του πνεύματος κατά του σκοταδισμού να χρησιμοποίησε τον πλέον σύντομο δρόμο, περίπου 34 χιλιόμετρα και όχι τον κατά 25 αιώνες μεταγενέστερο (περίπου 42 χιλιόμετρα), ο οποίος ήταν άγνωστος και ανύπαρκτος. Κατά πάσα πιθανότητα ανηφόρισε προς τη χαράδρα που σχηματίζουν τα υψώματα Βρανάς, Αγριλίκι, Αφορισμός και Κοτρώνι με προοπτική το ιερό του Διόνυσου και από εκεί προς την Εκάλη…



Ο ιστορικός Κ. Παπαρρηγόπουλος στην «Ιστορία του Ελληνικού Εθνους», αλλά και ο Αντ.Κατσουρός στη μελέτη του «Ο πεζοδρόμος του Μαραθώνα», θεωρούν πιθανότερη την εκδοχή να διέτρεξε ο αγγελιοφόρος τη δίοδο που περνά ανάμεσα από τα υψώματα Αφορισμός και Κοτρώνι, δηλαδή το μονοπάτι της διπλανής χαράδρας που οδηγεί στο χωριό Σταμάτα.
Ο Ηρόδοτος, που γεννήθηκε το 485 π.Χ., δηλαδή 5 χρόνια μετά τη μάχη του Μαραθώνα, παίρνει τις πληροφορίες για τα Περσικά από ιερείς μαντείων και ιδιαίτερα των Δελφών, από οδηγούς, διερμηνείς, από Ελληνες εγκατεστημένους σε διάφορα μέρη με τους οποίους είχε γνωριστεί. Είναι άξιο προσοχής ότι, ενώ περιγράφει με λεπτομέρεια και αντικειμενικότητα τα όσα διαδραματίστηκαν στη μάχη του Μαραθώνα, δεν αναφέρει το περιστατικό του αγγελιοφόρου της νίκης, ενώ σε μεταγενέστερους συγγραφείς είναι διάχυτη η πληροφορία ότι υπήρξε πράγματι το γεγονός.



Ποιο ήταν το όνομά του;
Φαίνεται ότι διαχρονικά οι μελετητές της ιστορίας του Ηρόδοτου θεώρησαν ως παράλειψη το περιστατικό του αγγελιοφόρου και θέλησαν να διαιωνίσουν ιστορικά το όνομα και το γεγονός του αγγέλου. Χαρακτηριστικά, 150 χρόνια μετά τη μάχη του Μαραθώνα, ο ιστορικός Ηρακλείδης από τον Πόντο ιστορεί ότι ο δρομοκήρυκας που έτρεξε από τον Μαραθώνα προς την Αθήνα ήταν ο Θέρσιππος, καταγόμενος από τον αρχαίο δήμο των Ερωέων, αν και ο ίδιος είναι επιφυλακτικός, γιατί οι σύγχρονοι ή οι προγενέστεροί του θέλουν όχι το Θέρσιππο, αλλά τον Ευκλή, ο οποίος τρέχοντας «συν τοις όπλοις θερμόν από της μάχης και ταις θύραις εμπεσόντα των πρώτων τοσούτον μόνον ειπείν χαίρετε και χαίρομεν, ειτ’ ευθύς εκπνεύσαι».
Ο ίδιος προβληματισμός ανακύπτει και κατά τον 2ο μ.Χ. αιώνα (700 χρόνια μετά τη μάχη), όπου ο Λουκιανός αναφέρει το περιστατικό συγκεκριμένα με ήρωα τον Φιλιππίδη.Την ιστορική πληροφορία του Ηρόδοτου ως προς τον αγγελιοφόρο, προς τη Σπάρτη, την αντιγράφει και ο περιηγητής Παυσανίας, αλλά ονομάζει τον ημεροδρόμο Φιλιππίδη, όπως και ο Λουκιανός και όχι Φειδιππίδη, όπως τον αποκαλεί ο Ηρόδοτος.



Η λαϊκή παράδοση για τη Σταμάτα
Σε ενίσχυση των γραπτών αυτών μαρτυριών έρχεται και η λαογραφία να προσφέρει τις «υπηρεσίες» της. Ο προφορικός λόγος στη λαϊκή παράδοση διέσωσε το γεγονός και μάλιστα ότι έτρεξαν δύο αγγελιοφόροι να φέρουν την είδηση στην Αθήνα. Ο ένας ήταν καβαλάρης, που δεν έφτασε ποτέ στον προορισμό του, ενώ ο άλλος πεζός και αρματωμένος. Ο καβαλάρης πήγε από το Χαλάνδρι, ο πεζός από τη Σταμάτα. Καθώς τον είδαν οι γυναίκες έτρεξαν κοντά του: «Σταμάτα ­ του φώναξαν ­ σταμάτα… Τέλος φθάνει στο Ψυχικό… Το πρώτο χωρίον το ονόμασαν Σταμάτα, γιατί σταμάτησε ο αγγελιοφόρος, το δεύτερο Ψυχικό, γιατί πήγε να ξεψυχήσει ο πτεροπόδαρος…» 


Κατά τον Δημ. Καμπούρογλουη σημερινή περιοχή Αμπελόκηποι αρχικά ονομαζόταν Αγγελόκηποι (κήπος του Αγγέλου), γιατί εκεί ξεψύχησε ο αγγελιοφόρος.


Αλλά εύλογα είναι τα ερωτήματα και οι αμφιβολίες που προβάλλονται στο γεγονός του αγγελιοφόρου, γιατί από την εποχή εκείνη μας χωρίζει μια τεράστια χρονική απόσταση 2.487 χρόνων, αλλά και μια διαφορετική αντίληψη ιδεολογίας και εμείς κρίνουμε τα γεγονότα σήμερα με το τι είναι πρακτικό και ωφέλιμο.


Περίεργο και απορίας άξιο είναι το γεγονός γιατί δεν το αναφέρει ο Ηρόδοτος. Η άποψη ότι οι αφηγητές του ιστορικού τα παρέβλεψαν, γιατί το θεώρησαν ασήμαντο ή γιατί οι σύγχρονοί του ή και ο ίδιος δεν απέδωσαν την ενδεικτική σημασία, την οποία εμείς του αποδίδουμε, φαίνεται λογική. Η ιστορική αυτή παράλειψη στο γεγονός του αγγελιοφόρου δεν προσβάλλει την αξιοπιστία του συγγραφέα, αλλά αντίθετα τη δυναμώνει, γιατί το περιστατικό δεν είναι μοναδικό και ανεπανάληπτο μέσα στον χώρο και στον χρόνο της ελληνικής ιστορίας.


Στην ιστορική συνείδηση του Ηρόδοτου ή και των συγχρόνων του η απόσταση αυτή, Μαραθώνας – Εκάλη – Αθήνα, των 34 χιλιομέτρων ήταν μηδαμινή μπροστά στο κατόρθωμα του ημεροδρόμου Φειδιππίδη, επίσημου αγγελιοφόρου του στρατεύματος των Ελλήνων, ο οποίος έτρεξε την απόσταση Αθήνα – Σπάρτη 1.140 στάδια (= 230 χιλιόμετρα) σε 2 ημέρες, ενώ την ίδια απόσταση μετά τη μάχη έτρεξαν 2.000 οπλίτες Σπαρτιάτες σε 3 ημέρες. Τέτοια δρομικά κατορθώματα θαυμαστά και συγχρόνως αμφιλεγόμενα για την εποχή μας ήταν φαινόμενα ασήμαντα και συνηθισμένα κατά την αρχαιότητα.


Οπλισμένος και όχι έφιππος
Ενα άλλο γεγονός αξιοσημείωτο, που θα πρέπει να τονισθεί ιδιαίτερα, είναι το γιατί έτρεξε με τα όπλα του. Από τις αναφορές των αρχαίων συγγραφέων βεβαιωνόμαστε ότι ήταν νομικά και ηθικά υποχρεωμένος ο αγγελιοφόρος να τρέχει οπλισμένος μετά τη μάχη για να φέρει το μήνυμα, γιατί διαφορετικά θα τον εξελάμβαναν ως «ριψάσπιδα» ή «τρέσαντα», ατιμασμένο δηλαδή άτομο που θα είχε πετάξει τα όπλα του και θα είχε εγκαταλείψει τη μάχη από φόβο ή δειλία. Επρεπε με την πολεμική του εμφάνιση να πείσει και να ενθαρρύνει τον άμαχο πληθυσμό και τους άρχοντες της πολιτείας, όταν τον αντίκριζαν, για την εγκυρότητα του μηνύματος.


Για την ταχύτερη ίσως και «ασφαλέστερη» μετάδοση του μηνύματος της κοσμοσωτηρίου για τους Ελληνες Νίκης δεν θα ήταν καλύτερο να χρησιμοποιήσει ο αγγελιοφόρος ίππο κατά τη δοκιμασία αυτή; Εύλογη η απορία στην οποία η αδέκαστη θέση της Ιστορίας αντιπαραθέτει την ιστορική αλήθεια. Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι ότι οι Αθηναίοι στον Μαραθώνα σκόπιμα δεν είχαν ιππικό και το σπουδαιότερο είναι ότι, κατά τονΦιλόστρατο, ήταν απαγορευμένο στους ημεροδρόμους να χρησιμοποιούν ίππους, ώστε με τη διέλευσή τους από τα διάφορα μέρη να μη γίνονται αισθητοί από τον εχθρό.


Από τις ιστορικές αναφορές που παραθέσαμε καταλήγουμε αβίαστα στο συμπέρασμα ότι το μήνυμα της ελληνικής νίκης μεταφέρθηκε στην Αθήνα από τον ημεροδρόμο, αλλά το βέβαιο ιστορικά είναι πως κανείς ποτέ δεν θα μάθει τον αυθεντικό δρόμο που έτρεξε ο αγγελιοφόρος για να φέρει το «νενικήκαμεν» στους Αθηναίους και τούτο γιατί ως σήμερα οι κλασικοί ή μετακλασικοί συγγραφείς το πήραν οριστικά πλέον στον τάφο τους.


ΠΗΓΗ

Τα μυστήρια της αρχαία Κρήτης

 

 Τρεις φορές έχω κάνει τον γύρο της Κρήτης, μαζί με φίλους και συνεργάτες, για εξερευνητικούς σκοπούς, αναζητώντας τη Μυστική Κρήτη. Το γενικό συμπέρασμα που έχω βγάλει είναι ότι τα μεγάλα μυστικά – όσο και οι μεγάλες ομορφιές – του νησιού, είναι στην ορεινή Κρήτη. Η Κρήτη είναι ένας τόπος μοναδικός στην Ελλάδα και στον κόσμο, που συνδυάζει τόσα πολλά επίπεδα ατμοσφαιρών για τον ονειροπόλο ταξιδιώτη, που δεν θα μου έφτανε ένα ολόκληρο βιβλίο για να αναλύσω τα πράγματα που έμαθα και είδα εκεί, τα πράγματα που «διδάχθηκα» από την Κρητική γη κι από τους Κρητικούς.

Η προσωπική γνώμη μου είναι ότι η Κρήτη έπαιξε στο μακρινό παρελθόν καθοριστικότατο ρόλο για την ανθρωπότητα, και πρόκειται να ξαναπαίξει σημαντικό «υπερβατικό» ρόλο στο άμεσο μέλλον για τον κόσμο. (Μέχρι και ο μεγαλύτερος δημιουργός της επιστημονικής φαντασίας, ο Φίλιπ Κ. Ντικ, στο τελευταίο του βιβλίο λίγο πριν πεθάνει, το Valis (Vast Active Living Intelligence System), προς το τέλος του βιβλίου, μιλά για την Κρήτη. Οι αναγνώστες της υπερβατικής Φανταστικής Λογοτεχνίας θα πρέπει να ρίξουν μια ματιά εκεί…).

Εκεί γεννήθηκε ο Δίας, εκεί ήταν ο βασιλιάς του Κάτω Κόσμου ο Μίνωας, εκεί αφίχθηκε ο Απόστολος Παύλος, εκεί γεννήθηκε ο Καζαντζάκης, για την Κρήτη μελετούσε ο Λάβκραφτ από μικρό παιδάκι, εκεί έγινε ένα από τα μεγαλύτερα σκηνικά του Β’ Παγκόσμιου Πόλεμου, εκεί υπάρχει η μεγαλύτερη και πιο ιδιαίτερη μυστικιστική μουσική παράδοση στην Ελλάδα (και συνεχίζεται μέχρι σήμερα), εκεί πήγε ο Νταίνικεν μόλις πάτησε σε ελληνικό έδαφος, εκεί αναπνέει η Μυστική Ελλάδα καλά κρυμμένη απ’ όλους τους «ανίδεους» που την επισκέπτονται σαν τουρίστες ή την κατοικούν σαν αυτόχθονες.

Ο ΤΑΦΟΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΩ ΚΟΣΜΟΥ: Όταν είχα πάρει μια συνέντευξη από τον Έριχ Φον Νταίνικεν για λογαριασμό του περιοδικού Τρίτο Μάτι, (τη μοναδική στην Ελλάδα, νομίζω), την εποχή που «συλλάβαμε» τον Νταίνικεν σε ελληνικό έδαφος (ο ίδιος έλεγε ότι είχε έρθει με εκδρομή της λέσχης των «Αρχαιο-αστροναυτών» για να πάει στους Δελφούς), μου είπε ότι έγραφε ένα βιβλίο για την Ελλάδα, κι έπειτα έμαθα ότι είχε σκοπό να ταξιδέψει μυστικά στην Κρήτη, όπως κι έγινε. Από τότε ξετυλίγεται ένα μυστήριο που η ροή του διαρκεί μέχρι σήμερα με πολλές προεκτάσεις. Τι πήγε να κάνει ο Νταίνικεν στην Κρήτη; Τι έψαχνε εκεί;

Μια πολύπλοκη σειρά γεγονότων – που δεν είναι η θέση τους να κατατεθούν σ’ αυτές τις σελίδες – μου αποκάλυψε ότι ο Νταίνικεν έψαχνε για τον τάφο του Μίνωα. Όχι φυσικά από αρχαιολογικό ενδιαφέρον, αλλά γιατί υπήρχαν πολλές πληροφορίες (πάνω σ’ αυτήν τη ροή πληροφοριών έπεσα κι εγώ) ότι «κάποιοι» είχαν εντοπίσει σε μυστική τοποθεσία της Κρήτης ένα υποχθόνιο μέρος με υπόγειες πυραμίδες, στο οποίο υπήρχαν άγνωστες τεχνολογίες και (διαστημικά;) σκάφη, μεγάλοι θησαυροί και μυστικές γνώσεις, κι ότι σε μία από τις πυραμίδες κοιμόταν ο Μίνωας, ο κριτής των νεκρών, (ο «Μανού», «Αμήν» και «Βασιλιάς του Κόσμου» από το κέντρο της Γης, σύμφωνα με τις σημειολογικές μελέτες μου που ένα δείγμα τους κατέθεσα στο βιβλίο μου Κούφια Γη, στο κεφάλαιο Της Δικαιοσύνης Ήλιε Νοητέ).

Αφού πρώτα μια «λανθασμένη» ροή πληροφορίας με παραπλάνησε και βρέθηκα να ψάχνω στους πρόποδες του Γιούχτα, έξω από το Ηράκλειο, τη μάλλον ανύπαρκτη τοποθεσία «Κωλοφωτιά», τελικά έμαθα από έγκυρες πηγές ότι ο Νταίνικεν είχε πάει στον Τσούτσουρο, στη νότια Κρήτη, στα «Αστερούσια» όρη. (Βλέπε και ένα περίεργο δισέλιδο δημοσίευμα της εφημερίδας Απογευματινή εκείνης της εποχής, από «διαρροή» των ερευνών μου για την υπόθεση Νταίνικεν, για μια μυστική ομάδα ερευνητών στην Κρήτη με την οποία βρισκόταν σε επαφή ο Νταίνικεν, κ.ά.)…

Αν επιχειρήσεις να κάνεις κυριολεκτικά τον γύρο της Κρήτης, διαγράφοντας ένα κύκλο που αρχίζεις δεξιά από το Ηράκλειο με παράκτιες διαδρομές, η παραλιακή διαδρομή σταματά στον Τσούτσουρο, ένα μικρό σχετικά άγνωστο χωριό αρκετά μετά την Ιεράπετρα. Από εκεί και πέρα, τα υπόλοιπα παράλια της Νότιας Κρήτης δεν είναι προσβάσιμα με δρόμους (τουλάχιστον όχι γνωστούς) μέχρι τουλάχιστον τη Χώρα Σφακίων και το Φραγκοκάστελο.

Υπάρχουν βέβαια λίγες εξαιρέσεις με δρόμους που οδηγούν από την ενδοχώρα προς λιγοστές τουριστικές περιοχές. Αλλά δεν μπορείς να πάρεις από τον Τσούτσουρο και πέρα ακτή-ακτή την νότια Κρήτη και να βγεις, ας πούμε στην Παλαιοχώρα ή στον Κόρακα (με μοναδικές εξαιρέσεις το Τυμπάκι και την Αγιά Γαλήνη, την Πρέβελη και το Φραγκοκάστελο, τη Μέλισσα και τους Καλούς Λιμένες, μεμονωμένα τουριστικά μέρη στα οποία έχεις πρόσβαση από πάνω).

Ο Τσούτσουρος στέκει μοναχικός δίπλα στη βραχώδη ακτή, έπειτα από μια ορεινή διαδρομή στα αφιλόξενα Αστερούσια, (ίσως την πιο ιδιαίτερη μικρή οροσειρά της Ελλάδας, κατά την προσωπική μου γνώμη), ή μάλλον στους πρόποδές τους. Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη έρημους λόφους, σπηλιές, μέρη που τα ζώνουν τρομακτικοί θρύλοι, άγνωστες στρατιωτικές εγκαταστάσεις, και άλλα πολλά και περίεργα. Ο ίδιος ο Τσούτσουρος είναι ένα μέρος με πολύ παράξενη ατμόσφαιρα, σπηλαιώδη πετρώματα και έντονα ιονισμένη θάλασσα, ένα χωριό που φιλοξενεί – όπως διαπίστωσα – και πολλά καθυστερημένα παιδιά.

Οι πληροφορίες μου έλεγαν ότι ο Νταίνικεν έψαχνε στην ευρύτερη περιοχή του Τσούτσουρου και των ανατολικών Αστερουσίων ένα άνοιγμα ή σπηλιά που οδηγούσε στο εσωτερικό της γης και στη θρυλική ταφική κρύπτη του Μίνωα, ή – έτσι, κάπως αόριστα – «έναν υπόγειο χώρο που κρύβει τα μεγαλύτερα μυστικά της Ελλάδας, με κοσμοϊστορική σημασία, που αν ανακαλυφθεί θα είναι η μεγαλύτερη ανακάλυψη όλων των εποχών κι αν δημοσιοποιηθεί θα φέρει τα πάνω, κάτω…».

Σε δύο διαφορετικές δόσεις εξερεύνησα όσο μπορούσα στα Αστερούσια, την ευρύτερη περιοχή από τον Τσούτσουρο μέχρι την τοποθεσία που λέγεται «Παράνυμφοι», και μαζί με συνεργάτες ανακαλύψαμε τρία ανοίγματα τα οποία ήταν σφραγισμένα με ενισχυμένο μπετόν. Δηλαδή, ουσιαστικά τίποτα, γιατί δεν θέλαμε να διακινδυνέψουμε χωρίς λόγο. (Σε περιοχές και συνθήκες, που κάλλιστα μπορεί να σε συλλάβουν για αρχαιοκάπηλο ή κατάσκοπο του Καντάφι, αν «κινείσαι ύποπτα». Κι άντε μετά να τους πείσεις ότι ψάχνεις για «εξωγήινους». Ή – ακόμη χειρότερα – να το ξέρουν ήδη…).

Επιπλέον – και φαινομενικά άσχετα με όλα αυτά – σε κάποιον ερευνητικό κύκλο της Αθήνας, άκουσα την εξής ιστορία, που σχετίζεται με το ζήτημα, (δεν γνωρίζω αν οι πληροφορίες αυτές ευσταθούν): Ένας βοσκός της Κρήτης, σε άγνωστη τοποθεσία, ακολούθησε ένα χαμένο κατσίκι του σε μια σπηλιά (αυτός ο βοσκός ακολουθεί το κατσίκι στη σπηλιά σε όλη την Ελλάδα, σε όλες τις εποχές…), και ξαφνικά βγήκε σε έναν πολύ παράξενο και τεράστιο, σχεδόν αχανή, υπόγειο τόπο. Στην είσοδο αυτής της υπόγειας κοιλάδας (;) υπήρχε χρυσή πύλη γεμάτη λεπτεπίλεπτα χρυσά στεφάνια με λουλούδια, κι από εκεί έβλεπες τη συγκλονιστική θέα από μεγάλες πυραμίδες, τεράστια χρυσά αγάλματα, μηχανήματα αγνώστου προελεύσεως και …παράξενα αεροσκάφη σε παράταξη.

Ο βοσκός, κατατρομοκρατημένος έγινε καπνός, για να επιστρέψει για δεύτερη φορά όταν ξαναβρήκε την ψυχραιμία του, (το χρυσάφι, βλέπετε). Άρχισε να πηγαίνει εκεί και να παίρνει κάθε φορά χρυσάφι από την πύλη. Αργότερα, επειδή ήταν μάλλον αρκετά γέρος, εμπιστεύθηκε το μεγάλο μυστικό σε κάποιον νεαρότερο φίλο του, για να πάνε μαζί και να τον βοηθήσει να μπει πιο μέσα – γιατί φοβόταν μόνος του – και να κουβαλήσει περισσότερο χρυσάφι.

Ο φίλος πήγε μαζί του, και μαζί διαπίστωσαν ότι εκεί υπήρχαν πολλά παράδοξα, ακόμη και αγάλματα που μιλούσαν!! Αφού συνήλθε, ο φίλος του είπε ότι αυτό το πράγμα είναι πολύ μεγάλη ανακάλυψη κι ότι αρκετό χρυσάφι πήρανε από εκεί, τώρα έπρεπε να ειδοποιήσουν κάποιον αρμόδιο για να το αποκαλύψουν. Θα έπαιρναν και τα «εύρετρα» αλλά και τη δόξα για την ανακάλυψη.

Ο φίλος πήγε στην Αθήνα, στο υπουργείο πολιτισμού, και υποτίθεται ότι συναντήθηκε με τη Μελίνα Μερκούρη που ήταν τότε υπουργός. Η Μελίνα άκουσε προσεκτικά την ιστορία του και στο τέλος του είπε ότι δεν μπορούσε να στείλει συνεργείο στην περιοχή, γιατί αυτό θα ήταν πολυέξοδο και ενδεχομένως να την εξέθετε, γιατί η ιστορία ήταν πολύ παράδοξη για να είναι αληθινή, και το ίδιο ίσχυε και για να στείλει έστω κάποιο συνεργείο για να διαπιστώσει αν είναι αλήθεια.

Πονηρά, υποτίθεται ότι η Μελίνα πρότεινε στον τύπο το εξής: αν είναι αλήθεια όλα αυτά, τότε αυτοί οι δύο είναι πλούσιοι, γιατί σκέφτηκε ότι σίγουρα έχουν κλέψει χρυσάφι, οπότε ας πληρώσουν αυτοί το συνεργείο διερεύνησης του ζητήματος κι αν διαπιστωθεί ότι λένε την αλήθεια, θα εισπράξουν πολύ περισσότερα εύρετρα και θα αποζημιωθούν με το παραπάνω για τα έξοδά τους. Ο τύπος αρνήθηκε και έφυγε. Από εκεί και πέρα το ζήτημα δεν συνεχίστηκε, λίγο αργότερα η Μερκούρη αρρώστησε και είχε άλλα να σκεφτεί…

Η διήγηση που έμαθα εγώ και παραθέτω πιο πάνω, υποτίθεται ότι είναι η διήγηση αυτού του (αγνώστου σε μένα) ανθρώπου προς τη Μερκούρη, η οποία διέρρευσε σε έναν ερευνητικό κύκλο. Προσέλκυσε το ενδιαφέρον μου, παρ’ όλο που έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας νεομυθολογίας, γιατί ταιριάζει απόλυτα με αυτά που σας έλεγα πιο πάνω περί Νταίνικεν, τα οποία οι πηγές μου δεν γνώριζαν…

Από τότε – και δεν ξέρω πως να το χαρακτηρίσω αυτό – άκουσα σχεδόν την ίδια ιστορία για τουλάχιστον άλλα πέντε μέρη της Ελλάδας: στους Δελφούς, για το «σπήλαιο του Κόχραν» (ενός άγγλου ερευνητή που το ανακάλυψε στη Χαράδρα και βρέθηκε εκεί το πτώμα του), όπου ένας βοσκός μίλησε με τον Άγγελο Σικελιανό λέγοντάς του για χρυσά αγάλματα που μιλούσαν, πυραμίδες, τεχνολογίες και άλλα τέτοια.

Στη Γκιώνα, για έναν υπόγειο τόπο με χρυσές πυραμίδες, που τον ανακάλυψε ένας βοσκός και το αποκάλυψε σε έναν φίλο του κι έπειτα εξαφανίστηκε εκεί κάτω. Στη Ροδόπη, για έναν μηχανικό δημοσίων έργων που διάνοιγε μια σήραγγα κι έπεσε πάνω σε ένα παρόμοιο μέρος, για το οποίο έχει ορκιστεί να μη μιλήσει ποτέ.

Στο Βόλο, για έναν βοσκό που ανακάλυψε μια σπηλιά που οδηγεί σε μυστική αίθουσα που περιέχει μια χρυσή στρογγυλή τράπεζα και γύρω της κάθονται χρυσά αγάλματα που αρχίζουν να σου μιλούν μόλις μπαίνεις μέσα και σε άλλα μέρη, πάντα η ίδια πάνω-κάτω ιστορία…

 

 

 

Η ΣΠΗΛΙΑ ΤΟΥ ΤΖΑΝΗ ΚΑΙ Η ΕΙΔΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ: Σ’ αυτόν μου τον τριπλό γύρο της Μυστικής Κρήτης, εκτός από τα Αστερούσια, το πιο ιδιαίτερο μέρος που συνάντησα, είναι κατά τη γνώμη μου ο Ομαλός και η ευρύτερη ορεινή περιοχή, στο νομό Χανίων. Το φαράγγι της Σαμαριάς, το λιγότερο γνωστό φαράγγι της Αγίας Άννης, γενικά το οροπέδιο του Ομαλού με τα αιώνια μυστικά του. Εκεί μπήκα στο σκοτεινό και τρομακτικό «Σπήλαιο του Τζανή», (εκεί μπήκε και ο «Τζανής» και δεν ξαναβγήκε, αφήνοντας πίσω μόνο το όνομά του). Είχαμε μάθει από τους ντόπιους ότι εκεί μέσα πριν από χρόνια είχε μπει μια εξερευνητική αποστολή Γάλλων, που είχαν έρθει με ελικόπτερα (!).

Οι ντόπιοι μου διηγήθηκαν ότι οι Γάλλοι (15-20 άτομα) μπήκαν εκεί μέσα και βγήκαν μετά από δύο μέρες και είπαν ότι έπεσαν σε μια υπόγεια λίμνη και ζήτησαν από τους δικούς τους να τους φέρουν βάρκες. Οι βάρκες ήρθαν με ελικόπτερα (!) κι αυτοί ξαναμπήκαν και βγήκαν έπειτα από τέσσερις ημέρες, μόνο που ήταν λιγότεροι από τους μισούς, χωρίς βάρκες. Όταν οι ντόπιοι τρομαγμένοι τους ρώτησαν που ήταν οι υπόλοιποι, αυτοί είπαν ότι είχαν φύγει από άλλο μέρος (;). Μόνο που στον Ομαλό δεν υπάρχει άλλο μέρος για να φύγεις…

Όταν μπήκαμε στη σπηλιά του Τζανή, ελπίζαμε ότι θα βρούμε τη λίμνη και τις βάρκες για να την περάσουμε, (αφού δεν τις είχαν μαζί τους βγαίνοντας θα τις είχαν αφήσει εκεί για να ξανάρθουν). Προχωρήσαμε αρκετά βαθιά, με δύσκολες συνθήκες, γιατί είναι ένα μέρος ιδιαίτερα «φορτισμένο με αρνητική ενέργεια» που σε πολλούς προκαλεί «πανικό» και έντονο στρες. Τελικά συναντήσαμε έναν «κάρκαρο» με πολύ μεγάλο στόμιο, μια άπατη τρύπα (ρίχναμε μέσα πέτρες που δεν εξιστορούσαν καθόλου την πτώση τους) που έφραζε μπροστά μας το διάδρομο. Πέρα απ’ αυτήν η στοά συνεχιζόταν, αλλά δεν μπορούσαμε να περάσουμε πάνω από την τεράστια τρύπα – ή δεν θέλαμε να το διακινδυνέψουμε. Ο μόνος τρόπος θα ήταν να στήναμε μια αυτοσχέδια γέφυρα, με υλικά και εξοπλισμό που δεν είχαμε.

Όταν βγήκαμε, συνειδητοποιήσαμε ότι κάποια άτομα μας παρακολουθούσαν διακριτικά. Τους είδα να κρύβονται, κι όταν τους πλησίασα για να συστηθούμε, απομακρύνθηκαν και χάθηκαν. Ένα ζευγάρι γέρων της περιοχής μας προειδοποίησε ότι στη σπηλιά αυτή υπάρχουν «δαίμονες» που τον παλιό καιρό έβγαιναν και έκαναν απαγωγές. Ένας άλλος ντόπιος μου είχε πει «δεν θέλεις να πας εκεί δα, μόνο καλικάντζαρους έχει κει μέσα και δεν θέλουνε παρέα…». Ίσως να τους κρατάνε ακόμη παρέα κάποιοι Γάλλοι, μαζί με τον Τζανή και με μερικές δεκάδες ανθρώπους που έφυγαν εκεί μέσα κυνηγημένοι την εποχή της κατοχής και του εμφύλιου, μαζί και με μια διμοιρία των Ες-Ες.

Δεν ξέρω κι έτσι, η σπηλιά του Τζανή παρέμεινε ένα μυστήριο μέχρι σήμερα. Ίσως κάποτε ξαναπάω για να το εξιχνιάσω περισσότερο, ίσως όμως αντί για μένα το κάνει κάποιος από εσάς που διαβάζετε αυτές τις γραμμές…

Σε έναν τέτοιο άγνωστο φίλο, προτείνω μια ειδική διαδρομή, την οποία μπορεί να ακολουθήσει με αυξημένη την «ειδική προσοχή» του και νομίζω πως θα ανακαλύψει πολλά. Άνοιξε έναν οδικό χάρτη της Κρήτης και συμβουλέψου τον διαβάζοντας την παρακάτω διαδρομή:

Εθνική οδός δεξιά από το Ηράκλειο, προς τα ανατολικά. Στροφή για Κνωσό, κι έπειτα Κνωσός, Σπηλιά (μεταξύ Βλίχια και Σκάλανι), Κάτω Αρχάνες, Άγιος Σύλας, Άγιος Βλάσιος, Λυκαστός, Γιούχτας, Προφήτης Ηλίας. Κι από εκεί, προς τα κάτω πάλι από την άλλη μεριά, Βαθύπετρο, Σπηλιώτισσα, Αστρίτσι, Πεζά, Βαρβάροι (χωριό Καζαντζάκη), Μονή Αγκράθου, Καστέλι, Κασταμονίτσα, Δίκτη, Δικταίον Άντρον (σπήλαιο γεννήσεως Δία), Τζερμιάδο, Μέσα Ποτάμι, Μαχαίρα, από εκεί στην Εθνική οδό προς Άγιο Νικόλαο. Λιμάνι Αγίου Νικολάου, Καλό Χωριό, Τουρλωτή, Σητεία, Αγία Φωτιά, Παλαίκαστρο, Ζάκρος, Βίγλα Ζάκρου, Άγιος Σπυρίδωνας

… και πάλι στην εθνική οδό προς Ιεράπετρα. Καλά Νερά, Κακιά Σκάλα, Ιεράπετρα, και προς τα πάνω μετά την Ιεράπετρα, Καλόγερο, Ανατολή (οι ντόπιοι διηγούνται για το ορεινό μέρος έξω από το χωριό τους «όπου κατέβαινε ο Δίας με το πλοίο του και έλεγε ιστορίες» – το ίδιο και στο χωριό Μύθοι – και για τη «γουρούνα με τα γουρουνάκια, που βρήκαν οι Γάλλοι»), Εξακουστή, Εσταυρωμένος, Μύθοι, και πάλι πίσω στην εθνική οδό προς Τυμπάκι. Κάτω Βιάννος, Μέση, Καστελλιανά, στροφή προς Τσούτσουρο. Ανατολικά Αστερούσια, Τσούτσουρος, πάλι πίσω, Αχενδριάς, Παράνυμφοι, και πάλι πίσω στην εθνική οδό προς Τυμπάκι. Άγιοι Δέκα (όπου η εκκλησία με τους δέκα τάφους σε κρύπτη από κάτω της), Μοίρες, Φαιστός, Τυμπάκι, Μέλαμπες (Μ’ Έλαμπες; Με Λάμπες;), Σπήλι, Ασώματος, Πρέβελη, πίσω στην εθνική οδό για Ρέθυμνο.

Ρέθυμνο, Σούδα (και η περιοχή ειδικής εποπτείας που περιγράφω παρακάτω), Χανιά, στροφή μετά το Μάλεμε κοντά στα Ραπανιανά, δεξιά στο ακρωτήριο για Ελληνοσπηλιά, και πάλι πίσω. Εθνική οδός και δρόμος για Ομαλό. Ομαλός, φαράγγι Αγίας Άννης, φαράγγι Σαμαριάς, (πεζοπορίες), Αγία Ρούμελη, Χώρα Σφακίων, Φραγκοκάστελο (Δροσουλίτες). Άγιος Βασίλειος, Φωτεινός, Βαλσαμόνερο, Σωματάς, Ρέθυμνο.

Αυτή η διαδρομή, (συν το Ιδαίον Άντρον στην Ίδη αλλά και τα Λευκά Όρη), σύμφωνα με τις δικές μου περιηγήσεις, είναι που κρύβει τη Μυστική Κρήτη. «Χαθείτε» σ’ αυτήν και πολλά έχετε να «βρείτε»…

ΙΕΡΑ ΣΠΗΛΑΙΑ, ΙΕΡΕΣ ΚΟΡΥΦΕΣ, ΙΕΡΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ: Το σπήλαιο «Γκουβερνέτο» (δηλ. «Σπηλιά της Κυβέρνησης»!) ή «Αγίου Ιωάννη Ξένου» ή «σπηλιά του Ερημίτη», είναι ένα πολύ «ειδικό» μέρος. Βρίσκεται στην τοποθεσία Αυλάκι Κυδωνίων, σε υψόμετρο 800μ. Στην ίδια περιοχή υπήρχε παλαιότερα και η «Μονή Κυβερνείο» («Γκουβερνέτο» όπως την έλεγαν στα φράγκικα), η οποία καταστράφηκε από επιδρομές πειρατών.

Οι μοναχοί αναγκάστηκαν να χτίσουν ένα άλλο μοναστήρι, πιο ασφαλές, σε απόσταση μισής ώρας από το πρώτο, που τελικά σώζεται μέχρι σήμερα. Δεξιά από την είσοδο του σπηλαίου υπάρχει φυσικά ομώνυμο εκκλησάκι, σκαλισμένο ολόκληρο σε συμπαγή βράχο (!) όπου κατά την επέτειο της μνήμης του Αγίου Ξένου συγκεντρώνονται πολύ πιστοί. Οι περισσότεροι καταδύονται μέσα στο σπήλαιο, αναζητώντας το τέλος του, όπου θεωρείται ότι ασκήτεψε και πέθανε (εξαφανίστηκε) ο Άγιος.

Για την εύκολη πρόσβαση στο σπήλαιο οι μοναχοί άνοιξαν μονοπάτι με σκαλάκια μέχρι την είσοδο. Πέντε μέτρα αριστερά μετά την είσοδο, μέσα στη σπηλιά, υπάρχει μια δεξαμενή στην οποία συγκεντρώνεται νερό που προέρχεται από διάφορες αιτίες, το οποίο θεωρείται «αγίασμα». Μέσα στη σπηλιά, υπάρχει η ξερή πια κοίτη μυστικού ποταμού, που έχει μήκος 150μ και καλύπτει έκταση 1500τμ κι έπειτα εξαφανίζεται πέρα από τους σταλακτίτες.

Το σπήλαιο έχει αρκετές αίθουσες με επιβλητικές σταλαγμιτικές κολώνες. Η τελευταία απ’ αυτές είναι το «ασκηταριό» του «Ξένου». Προς το τέλος του αριστερού τείχους του, σε ύψος 1μ περίπου, υπάρχει μια σταλαγμιτική προεξοχή με επίπεδη επιφάνεια την οποία χρησιμοποιούν για αγία τράπεζα. Πάνω της είναι τοποθετημένη η εικόνα του αγίου.

Το σπήλαιο «Μιλάτου» βρίσκεται στην πλαγιά μιας απότομης και πολύ βαθιάς χαράδρας, σε απόσταση 3χλμ από το χωριό Μίλατος από τον αυτοκινητόδρομο, κι έπειτα πεζοπορία διάρκειας είκοσι λεπτών. Στη σπηλιά αυτή, όπως αναφέρει η παράδοση, αλλά και μια ειδική επιγραφή που έχει σκαλιστεί πάνω από την αριστερή είσοδό της, σφάχτηκαν το 1823, από τις ορδές του στρατηγού Χασάν, 3.600 (!) άνδρες και γυναικόπαιδα. Φυσικά το μέρος, εδώ και δύο αιώνες θεωρείται στοιχειωμένο και συχνά παρουσιάζει πολλά παράξενα φαινόμενα, ειδικά τις νύχτες. Τα οστά που είχαν μείνει από τους νεκρούς, τοποθετήθηκαν σε «Ηρώο» μέσα στο σπήλαιο.

Η «Κυριακή του Θωμά» έχει καθιερωθεί ως τοπική εθνική εορτή και γιορτάζεται μέσα στο σπήλαιο με μεγάλη επισημότητα (!). Η σπηλιά έχει 8 κατά σειρά εισόδους σε μήκος 50μ με παράδοξους εξώστες προς τη χαράδρα, και καλύπτει μια έκταση περίπου 3.000 τμ, αν και έχει πολλές στοές με στενωπούς εισόδους, που δεν έχουν εξερευνηθεί. Από τον κεντρικό θάλαμο του σπηλαίου, ξεκινούν τσιμεντένιες σκάλες που οδηγούν στον παράλληλο «Θάλαμο των Ηρώων». Στο δεξί μέρος του θαλάμου βρίσκεται η είσοδός του και στο αριστερό υπάρχει ένα εκκλησάκι, που στα δεξιά της είναι το« Ηρώον».

Το σπήλαιο «Δικταίον Άντρον», βρίσκεται στη βορεινή πλευρά του όρους Δίκτη (1.000μ υψόμετρο), κοντά στα σύνορα Ηρακλείου και Λασιθίου. Για την πρόσβαση σ’ αυτό, υπάρχει ανηφορικός πεζόδρομος που αρχίζει από το τουριστικό περίπτερο του «Ψυχρού» και φτάνει στην τεράστια είσοδό του ύστερα από πορεία μισής ώρας. Το θρυλικό Δικταίο Άντρο αποτελείται από έναν τεράστιο θάλαμο που στο τέλος του χωρίζεται σε 4 διαμερίσματα, γεμάτα επιβλητικές σταλαγμιτικές κολώνες. Είναι μια θεϊκή σπηλιά, αντίστοιχη για την ελληνική θρησκεία με αυτήν που γεννήθηκε ο Χριστός στη Βηθλεέμ: στον τελευταίο θάλαμο του Δικταίου σπηλαίου, η Ρέα γέννησε τον Δία.

Για να τον προστατέψει από τον πατέρα του τον Κρόνο που ήθελε να τον φάει για να διατηρήσει τη βασιλεία του, τον παρέδωσε στους «Κουρήτες» που τον μετέφεραν στο σπήλαιο «Ιδαίον Άντρον», στο όρος Ίδη, στην απέναντι μεριά του νομού Ηρακλείου, αρκετά κοντά στην Κνωσό. Δεν είναι ξεκάθαρο αν οι Κουρήτες τον μετέφεραν υπογείως ή από την επιφάνεια, ούτε και «τι» ή ποιοι ήταν αυτοί. Στο Ιδαίον Άντρον ανέθρεψαν τον Δία οι Νύμφες (νεράιδες) με το ειδικό γάλα της κατσίκας (αίγας) Αμάλθειας και με άγριο μέλι. Και τα δύο σπήλαια, Δικταίον και Ιδαίον, αποτέλεσαν ισχυρούς ιερούς τόπους δύναμης κατά την αρχαιότητα, και ήταν τόποι λατρείας του Διός.

Στο Δικταίο Άντρο, το αχανές κοίλωμά του φωτίζεται από την τεράστια είσοδό του (14Χ8μ) και ο επισκέπτης το ατενίζει με δέος. Το σκηνικό είναι παραμυθένιο και κατεβαίνοντας φτάνουμε στο κατώτατο τμήμα του ανάμεσα από συστάδες με πανύψηλες κολώνες, που περικυκλώνουν τη λιμνούλα όπου λουζόταν ο Δίας. Στο δεξιό θάλαμο από τη λιμνούλα, κρέμεται ο «Μανδύας» του Δία, ενώ προς τα αριστερά βρίσκεται ένας μικρότερος θάλαμος. Εκεί, σε μια κόγχη που διακρίνεται, γεννήθηκε ο Δίας.

Η Κρήτη είναι γεμάτη από σπήλαια που θεωρούνται «ιερά», που φυσικά είναι πανάρχαια, το ίδιο και η «χρήση» τους. Αναφέρω αυτά τα ιερά σπήλαια που ανακάλυψα στις περιηγήσεις μου, χωρίς να αποκλείω ότι υπάρχουν και άλλα περισσότερα τα οποία δεν τα γνωρίζω:

Νομός Χανίων: Ελληνόσπηλιο, Σπήλαιο Αρκούδας, Λερά Σπηλιά, Νυμφοσπηλιά, Ελλανία.

Νομός Ρεθύμνου: Σπήλαιο Μελιδονίου, Σπήλαιο Ελλενών, Σπήλαιο Πατσού, Ιδαίον Άντρον. Νομός Ηρακλείου: Σπήλαιο Καμαρών, Σπήλαιο «Μυστικό» Αρκαλοχωρίου, Σπήλαιο «Σκοτεινό», Σπήλαιο Ειλειθυίας (ή Ηλιθίας), Σπήλαιο Ειλειθυίας Ινάτου, Σπήλαιο Σίβα. Νομός Λασιθίου: Σπήλαιο Τράπεζας, Βρόκαστρο, Δικταίον Άντρον, Σπήλαιο Προφήτη Ηλία, Ζακροσπηλιά, σπηλιά Κουφονησιού.

Επίσης υπάρχουν πολλές «ιερές κορυφές» (που οι περισσότερες φιλοξενούν και ιδιαίτερα αρχαία ιερά), από τις οποίες προσωπικά έχω εντοπίσει: Ιερό νήσου Δία, Ιερό Βρυσίνας (Ρεθύμνου), Γωνιών, Γιούχτα (Αρχάνες), Κουμάσα, Κόφινα, Μαζά, Προφήτη Ηλία (Μάλια), Καρφί, Ανατολής, Πετσοφά (Παλαικάστρου), Τραόσταλου, Πισκοκέφαλου (Σητείας), Καλού Χωριού (Πεδιάδας).

Στα σύνορα Ηρακλείου και Λασιθίου, στην περιοχή Μάλια, υπάρχει μια αρχαία έπαυλη με διακοσμημένους τοίχους και δάπεδα, με σκάλες και διαδρόμους, που διαθέτει δίκτυο στοών (που το έχουν χαρακτηρίσει σαν «δίκτυο αποχετεύσεων» παρ’ όλο που μπορεί να κινείται άνετα μέσα του ένας όρθιος άνθρωπος…).

Στην Κρήτη υπάρχουν πολλές περιοχές που είναι «ειδικές» για τη μελέτη της Ιερής Γεωγραφίας, τόποι ιδιαίτεροι με πολυεπίπεδες ιδιαιτερότητες που συχνά έχουν μέχρι και «γεωπολιτική» ή «στρατηγική» αξία, και η σωστή οπτική αυτών των τόπων ξεκλειδώνει πολλά μυστικά. Παραθέτω από το σημειωματάριό μου, ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας τέτοιας ευρύτατης περιοχής, πολύ μεγάλου «ειδικού» ενδιαφέροντος, με την ειδική διαδρομή εποπτείας της, γι’ αυτούς που μπορούν να χειριστούν αυτά τα θέματα:

Έξοδος Α., από το δρόμο της Σούδας. Στο 2^ο χλμ διακλάδωση δεξιά από το δρόμο με τους ευκαλύπτους, οδηγεί στη Μονή «Χρυσοπηγής» (16^ου αι.). Η Μονή περιβάλλεται από τείχος. Νότια της Χρυσοπηγής, κοντά στο χωριό Νεοκούρου, μινωικός οικισμός με ειδική ανακτορική έπαυλη. Στο 4^ο χλμ περνάμε το λιμάνι της Σούδας, (στην ευρύτερη περιοχή βρίσκονται και Αμερικανικές βάσεις και πολλά ραντάρ), στο 5^ο χλμ παίρνουμε την εθνική οδό προς Ρέθυμνο. Στα 12,5 χλμ έξοδος δεξιά για «Άπτερα», στενός ανηφορικός δρόμος με στροφές.

Στο 13^ο χλμ το χωριό «Μεγάλα Χωράφια» (εκεί κοντά νεκρόπολη), όπου διακλάδωση αριστερά οδηγεί στην τοποθεσία της αρχαίας Απτέρας (2χλμ. Πήρε το όνομά της από τις Σειρήνες που έχασαν εδώ τα φτερά τους ύστερα από την ήττα τους σ’ ένα μουσικό αγώνα που έγινε με τις Μούσες). Τείχη μήκους 4χλμ. Από εκεί, πανοραμική θέα του κόλπου της Σούδας, από την κορυφή του λόφου (υψόμετρο 200 μ.).

Ο δρόμος στο μικρό οροπέδιο συνεχίζει, (προσπερνώντας διακλάδωση δεξιά προς αρχαιολογικό χώρο) μέχρι το ανακαινισμένο τουρκικό φρούριο που δεσπόζει στον κόλπο και σε όλη την ακτή. Η θέα συναρπαστική. Στα ανατολικά φαίνεται όλη η ακτή και η πεδιάδα «Κοιλιάρη». Προς βορά, δίπλα στην εθνική οδό, στέκει το μεσαιωνικό φρούριο «Ιτζεδίν» και απέναντι ο κόλπος της Σούδας με το ναύσταθμο και τα μικρά νησάκια, τεράστιες περιοχές που απαγορεύεται η πρόσβαση.

Σε ένα από τα απαγορευμένα νησάκια, στη νήσο Σούδα, υπάρχει βενετσιάνικο φρούριο. Στο βάθος, τον ορίζοντα κλείνει η χερσόνησος του Ακρωτηρίου. Προς νότο, η εντυπωσιακή εικόνα των Λευκών Ορέων. Πάνω από τα Άπτερα, χωριό «Στύλος» (38,5 χλμ από τα «Μεγάλα Χωράφια»), με ιερά βράχια στην εξοχή του. Λόφοι με ειδική θέα…

Ο αναζητητής της Μυστικής Κρήτης, μπορεί να αποκτήσει μια ειδική θέα του νησιού, μέσα από τις περιηγήσεις του, τις ανακαλύψεις του, τη συγκριτική του παιδεία, τις ιστορίες που μπορούν να του διηγηθούν οι άλλοι αναζητητές. Η θέα αυτή, θα μεγαλώνει και θα παραλλάσσεται στο πέρασμα του χρόνου, αλλάζοντας πρόσωπα, αλλάζοντας μυστικά κι η Μυστική Κρήτη πάντα θα υπάρχει…

 

Κυκλοφορεί το ΝΕΟ βιβλίο του Π. Γιαννουλάκη σε περίπτερα και βιβλιοπωλεία Αθήνας και Θεσσαλονίκης